Przypisy

mare nostrum (łac.) — nasze morze. [przypis edytorski]

mare tenebrarum (łac.) — morze ciemności; mit. gr. i rzym. morze okalające zamieszkałe lądy, za którym miały się znajdować krańce świata. [przypis edytorski]

mare tenebrarum (łac.) — morze ciemności, morze mroków; przen.: nieznany bezmiar. [przypis edytorski]

mare tenebrarum (łac.) — morze ciemności [przypis edytorski]

mare tenebrarum (łac.) — morze ciemności. [przypis edytorski]

mare tenebrarum (łac.) — morze mroków. [przypis edytorski]

mare tenebrarum (łac.) — morze niejasności. [przypis edytorski]

mare viriditatis (łac.) — morze zieloności; morze świeżości. [przypis edytorski]

Mar[tii] 8 (łac.) — 8 marca. [przypis edytorski]

masculini generis (łac.) — rodzaju męskiego. [przypis edytorski]

Mater Dolorosa (łac.) — Matka Bolejąca; w dziełach plastycznych i muzycznych: przedstawienie Marii jako matki cierpiącej po ukrzyżowaniu Jezusa. [przypis edytorski]

Mater Gloriosa (łac.) — matka pełna chwały, tu określenie Maryi. [przypis edytorski]

materia prima (łac., filoz.) — dosł.: materia pierwsza, pierwotna; podstawowy budulec świata; pojęcie z filoz. Arystotelesa oraz z alchemii. [przypis edytorski]

Mater Semita (łac.) — Główna Ścieżka. [przypis edytorski]

mater triumphalis (łac.) — matka triumfalna. [przypis edytorski]

matricida (łac.) — matkobójca. [przypis edytorski]

matrimonium (łac.) — małżeństwo. [przypis edytorski]

Matrix Admirabilis (łac.) — macierz przedziwna. [przypis edytorski]

matrona (łac.) — małżonka, gospodyni domu; dziś: starsza, przeważnie zamężna kobieta, ciesząca się poważaniem. [przypis edytorski]

matrona (łac.) — żona, gospodyni domu; dziś: starsza, przeważnie zamężna kobieta, ciesząca się poważaniem. [przypis edytorski]

matrona stolata (łac.) — dostojna mężatka. [przypis edytorski]

maxima, cum charitate et minima sanguinis profusione (łac.) — z jak największym miłosierdziem i jak najmniejszym rozlewem krwi. [przypis edytorski]

maxima debetur pueris reverentia (łac.) — dziecku należy się najwyższe poszanowanie, tu: ochrona moralna przed zgorszeniem (cytat z rzym. poety Juwenalisa, Satyry XIV 47). [przypis edytorski]

mea culpa, Deus (łac.) — moja wina, Boże. [przypis edytorski]

Mea culpa! (łac.) — Moja wina! [przypis edytorski]

mea culpa (łac.) — moja wina. [przypis edytorski]

mea culpa, mea culpa, mea maxima culpa (łac.) — moja wina, moja wina, moja bardzo wielka wina (formuła modlitewna podczas mszy katolickiej w rycie rzymskim wyrażająca żal za grzechy). [przypis edytorski]

mea culpa, mea maxima culpa (łac.) — moja wina, moja bardzo wielka wina. [przypis edytorski]

Mea culpa, mea maxima culpa (łac.) — moja wina, moja bardzo wielka wina. [przypis edytorski]

mea culpa! mea maxima culpa! (łac.) — moja wina, moja bardzo wielka wina. [przypis edytorski]

Medio tu tutissimus ibis (łac.) — idź najbezpieczniej: środkiem. [przypis edytorski]

meditatio generis futuri (łac.) — rozmyślanie nad przyszłym gatunkiem. [przypis edytorski]

medium eruendae veritatis (łac.) — środek wydobywający prawdę. [przypis edytorski]

medytacja (przestarz., z łac.) — myślenie, namyślanie się. [przypis edytorski]

medytować (przestarz., z łac.) — myśleć, rozmyślać. [przypis edytorski]

mefityczny (z łac. mephiticus) — duszący, cuchnący. [przypis edytorski]

mehercle a. mehercule (łac.) — na Herkulesa! [przypis edytorski]

mehercule (łac.) — na Herkulesa! [przypis edytorski]

melius (łac.) — lepszy. [przypis edytorski]

mellitus (łac.) — miodowy. [przypis edytorski]

membra putrida (łac.) — chore, zgniłe kończyny. [przypis edytorski]

memento animarum Constantiae et Joseph (łac.) — wspomnij dusze Konstancji i Józefa. [przypis edytorski]

memento (łac.) — dosł.: pamiętaj; tu: znak przypomnienia. [przypis edytorski]

memento (łac.) — ostrzeżenie, przestroga. [przypis edytorski]

memento mo… moralitatem (łac.) — urwana sentencja „memento mori” (pamiętaj o śmierci) i przekształcona na: „pamiętaj o moralności”. [przypis edytorski]

memento mori (łac.) — pamiętaj o śmierci. [przypis edytorski]

memento vivere (łac.) — pamiętaj, aby żyć. [przypis edytorski]

memento vivere (łac.) — pamiętaj o życiu. [przypis edytorski]

Memento vivere (łac.) — pamiętaj, że żyjesz (odwrócenie maksymy Memento mori, tj. pamiętaj, że umrzesz. [przypis edytorski]

memento (z łac.) — przypomnienie; tu mowa o formule „z prochu powstałeś, w proch się obrócisz”. [przypis edytorski]

memento (z łac.) — tu: nawiązanie do sentencji memento mori (łac.): pamiętaj o śmierci. [przypis edytorski]

memoria fragilis est (łac.) — pamięć jest krucha. [przypis edytorski]

memoriał (z łac.) — oficjalne pismo zawierające wyjaśnienie sprawy lub uzasadnienie prośby. [przypis edytorski]

mensa (łac.) — stół. [przypis edytorski]

mensa (łac.) — stół; tu: stół stanowiący główną część ołtarza. [przypis edytorski]

mensa (z łac.) — stół ofiarny, ołtarz. [przypis edytorski]

mensa (z łac.) — tu: stół. [przypis edytorski]

menses (łac.) — menstruacja. [przypis edytorski]

mens, mentis (łac.) — rozum. [przypis edytorski]

mens, mentis (łac.) — rozum; tu B. lp mentem. [przypis edytorski]

mens sana in corpore sano (łac.) — w zdrowym ciele zdrowy duch. [przypis edytorski]

mens sana in corpore sano (łac.) — w zdrowym ciele zdrowy duch. [przypis edytorski]

mente captus (łac.) — chory na umyśle. [przypis edytorski]

mente captus (łac.) — szaleniec, dziwak. [przypis edytorski]

mente captus (łac.) — szalony. [przypis edytorski]

mente captus (łac.) — upośledzony na umyśle. [przypis edytorski]

mentes (łac.) — umysły. [przypis edytorski]

mentiris impudentissime (łac.) — kłamiecie najbezczelniej. [przypis edytorski]

mercatorium (z łac.) — dom kupców. [przypis edytorski]

mercurius philosophorum (łac.) — dosł.: merkuriusz filozofów, inna nazwa kamienia filozoficznego; w alchemii rtęć, która jest metalem występującym w warunkach normalnych w stanie ciekłym, z powodu jej ruchliwości łączono z Merkurym, rzymskim szybkonogim posłańcem bogów; alchemicy mieli nadzieję dzięki rtęci wypracować metodę przemiany innych metali w srebro i złoto; w swoich doświadczeniach i pokazach używali amalgamatów, stopów uzyskiwanych przez rozpuszczenie innych metali w rtęci: po ogrzaniu rtęć wyparowuje całkowicie z amalgamatu, pozostawiając w naczyniu rozpuszczony w niej uprzednio metal. [przypis edytorski]

merkuriusz (daw., z łac.) — tu: rtęć. [przypis edytorski]

merkuriusz (z łac.) — rtęć. [przypis edytorski]

merum nomen sine re (łac.) — słowo jedynie bez odpowiednika w rzeczywistości (dosł. czyste słowo bez rzeczy); czcze słowo bez pokrycia. [przypis edytorski]

meryt (daw., łac.) — zasługa. [przypis edytorski]

mer (z łac. maior: większy) — przewodniczący rady miejskiej lub gminnej we Francji. [przypis edytorski]

meum (łac.) — moje. [przypis edytorski]

mi fili (łac.) — mój synu. [przypis edytorski]

mikowiec (z łac. micare: błyszczeć) — mika, łyszczyk: rodzaj połyskliwego minerału (z gromady krzemianów). [przypis edytorski]

miles cinctus (łac.) — rycerz pasowany. [przypis edytorski]

miles praeciosus (łac.) — bezcenny żołnierz. [przypis edytorski]

milicja (z łac. militia: służba wojskowa, od miles: żołnierz) — tu: uzbrojone oddziały straży ochotniczej. [przypis edytorski]

Milites vero duxerunt Jesum (łac.) — ale żołnierze zabrali Jezusa. [przypis edytorski]

minifundium (z łac.; hiszp. minifundio) — małe gospodarstwo rolne; w przeciwieństwie do latyfundium, ogromnej posiadłości ziemskiej należącej do jednej osoby lub organizacji i stanowiącej podstawę bogactwa i znaczenia politycznego jej właściciela. [przypis edytorski]

minister (daw., z łac.) — osoba czyniąca posługę. [przypis edytorski]

minores (łac.) — mniejsi. [przypis edytorski]

minor (łac.) — młodszy, mniejszy. [przypis edytorski]

minor (łac.) — mniejszy, młodszy. [przypis edytorski]

minorum gentium (łac.) — niższego rodzaju, mniejszego znaczenia. [przypis edytorski]

minoryci (z łac.) — Zakon Braci Mniejszych, katolicka wspólnota zakonna założona w 1209 przez św. Franciszka z Asyżu; franciszkanie. [przypis edytorski]

minus diligo, posthabeo, non colo, nihil facio (łac.) — mniej kocham, mniejszą przykładam wagę, nie dbam, nic nie robię. [przypis edytorski]

mirabile dictu (łac.) — aż dziw powiedzieć. [przypis edytorski]

mirabile dictu (łac.) — aż dziw powiedzieć; rzecz zadziwiająca. [przypis edytorski]

mirabilia (łac.) — cuda, osobliwości. [przypis edytorski]

mirabilia (łac.) — cuda, rzeczy godne podziwu, zdumiewające, osobliwe. [przypis edytorski]

mirabilium (łac.) — cud, rzecz zadziwiająca, osobliwość. [przypis edytorski]

miraculum (łac., r.n.) — cud. [przypis edytorski]

miraculum sigillum mendacii (łac.) — cud (to) oznaka kłamstwa. [przypis edytorski]

mirakulozny (z łac. miraculum: cud) — cudowny. [przypis edytorski]

Misereatur (…) Deus (łac.) — niech się zmiłuje nad tobą Bóg Wszechmogący. [przypis edytorski]

miserere (łac.) — słowo rozpoczynające Ps. 51, będący psalmem pokutnym i żałobnym, zawierającym błaganie do Boga o pomoc. Po polsku incipit tego psalmu brzmi: „Zmiłuj się nade mną, Boże, w łaskawości swojej”. [przypis edytorski]