Przypisy

σκάνδαλον (gr.) — skandal, afera, awantura. [przypis edytorski]

sambucina (z gr. σαμβύκη, sambuke: rodzaj harfy) — harfistka. [przypis edytorski]

Sardanapal (gr.) — postać znana z tragedii gr., symbol władcy zniewieściałego i żyjącego w przepychu; prototypem tej postaci był Aszurbanipal, król Asyrii, który panował w latach 669–631 p.n.e. i założył bibliotekę w Niniwie. [przypis edytorski]

sarkoma (fr. sarcome, z gr. sarks, sarkos: mięso) — w medycynie nowotwór złośliwy (zwany także mięśniakiem) rozwijający się z tkanki łącznej lub mięśniowej, bardzo szybko rozrastający się i wcześnie dający przerzuty. [przypis edytorski]

schizmatyk (gr.) — odstępca, odrzucający władzę papieża. [przypis edytorski]

Seiren (gr.; mit. gr.) — syrena: pół kobieta, pół ryba; syreny wabiły urzekającym śpiewem żeglarzy, których statki rozbijały się na skalistym wybrzeżu ich wyspy. [przypis edytorski]

Semempses (gr.) — Semerchet (ok. 2890–2870 p.n.e), przedostatni faraon I dynastii. [przypis edytorski]

sfygmograf (z gr. sphygmós: puls, gráphō: piszę, rysuję) — mechaniczne urządzenie do pomiaru ciśnienia krwi opracowane w 1854 niemieckiego fizjologa Karla von Vierordta; pierwsze zewnętrzne, nieinwazyjne urządzenie używane do szacowania ciśnienia krwi. [przypis edytorski]

silfium (łac.) a. sylfion (gr.) — niezidentyfikowana, zapewne wymarła roślina, której sok uznawano w starożytności za lek, a zarazem za przyprawę; ważny towar eksportowy staroż. greckiej kolonii Kyrene w płn. Libii. [przypis edytorski]

sofia (gr.) — mądrość. [przypis edytorski]

sofiści (z gr.) — filozofowie gr. i wędrowni nauczyciele, którzy za opłatą przygotowywali do życia publicznego i kariery politycznej, uczyli sztuki przemawiania i przekonywania, głosili względność prawdy. [przypis edytorski]

sofiści (z gr.) — filozofowie gr. i wędrowni nauczyciele, którzy za wysoką opłatą przygotowywali do życia publicznego i kariery politycznej, uczyli sztuki przemawiania i przekonywania, głosili względność prawdy. [przypis edytorski]

soma (z gr.) — ciało, fizyczność; por. somatyczny. [przypis edytorski]

Sotis (gr.) — gwiazda Syriusz, najjaśniejsza gwiazda nocnego nieba. Pierwsze po okresie niewidoczności pojawienie się Syriusza na wschodnim horyzoncie tuż przed wschodem słońca zbiegało się w czasie z początkiem przyboru wód Nilu. Dzień ten wyznaczał w starożytnym Egipcie początek nowego roku. [przypis edytorski]

Spica (łac., z gr. Stachys) — Kłos; najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Panny. [przypis edytorski]

spirochety (z gr.) — krętki, typ długich i cienkich bakterii, przypominających korkociągi. [przypis edytorski]

stadion (gr.) — starożytna grecka miara długości, równa 600 stopom, zależnie od regionu odpowiadająca ok. 160–210 m. [przypis edytorski]

stadium (łac.) a. stadion (gr.) — staroż. gr. miara długości, równa 600 stopom, zależnie od regionu odpowiadająca ok. 160–210 m. [przypis edytorski]

stauropigia (z gr.) — użycie niejasne; w Kościele wschodnim klasztor stauopigialny podlegał bezpośrednio patriarsze, z pominięciem innych przełożonych. [przypis edytorski]

stauros (gr.) — krzyż. [przypis edytorski]

stoicznie (z gr. stoikós) — stoicyzm był kierunkiem filoz. w staroż. Grecji, zakładającym, że do prawdziwego szczęścia prowadzi tylko panowanie nad sobą i obojętność wobec cierpień. Stoicznie to dziś tyle, co w sposób spokojny, opanowany. [przypis edytorski]

strategos (gr.) — dowódca wojsk, strateg. [przypis edytorski]

stygmat (z gr.) — ślad, piętno. [przypis edytorski]

stygmat (z gr.) — znamię, piętno. [przypis edytorski]

Sycjon (łac. Sicyon, z gr. Sikyon) — dziś popr.: Sykion, staroż. greckie miasto na północy Peloponezu, w pobliżu Zat. Korynckiej. [przypis edytorski]

sykofanta a. sykofant (z gr.) — donosiciel w staroż. Atenach. [przypis edytorski]

sykofant (z gr. Συκοφάντης, dosł.: wskazujący figi) — zawodowy donosiciel w starożytnych Atenach. [przypis edytorski]

sympatia (łac. sympathia, z gr. sympatheia, syn: wspólne, razem, pathos: uczucia, emocje, doświadczenia) — tu: współodczuwanie. [przypis edytorski]

sympatia (łac. sympathia, z gr. sympatheia, syn: wspólne, razem, pathos: uczucia, emocje, doświadczenia) — tu: współodczuwanie. [przypis edytorski]

symposion (gr.) — uczta, biesiada. [przypis edytorski]

sympozjon (z gr.) — uczta. [przypis edytorski]

synapizm (daw.; z gr.) — gorczycznik, okład z papki sporządzonej z utartych nasion gorczycy, wywołujący przekrwienie i rozgrzanie skóry; stosowano go w leczeniu stanów zapalnych i nerwobólów. [przypis edytorski]

synchronistyczny (z gr.) — zawierający zestawienie współczesnych sobie wydarzeń. [przypis edytorski]

synedrion (gr.) — rada starszych. [przypis edytorski]

synhedrion (gr.) — rada stanowiąca organ przedstawicielski lub sądowniczy w greckich i hellenistycznych miastach-państwach; także sanhedryn: rada starszych stanowiąca najwyższy trybunał religijno-polityczny starożytnego Izraela w okresie Drugiej Świątyni. [przypis edytorski]

synizesa (z gr. synizesis, dosł.: wspólne siedzenie) — wymawianie jednej sylaby zamiast dwóch sąsiednich, pierwotnie sylabicznych samogłosek, występujące jako celowy zabieg w poezji lub wynik naturalnego rozwoju języka. [przypis edytorski]

Syrty (z gr.) — nazwa dwóch zatok na płn. wybrzeżu Afryki: zachodniej (dziś: między Tunisem a Trypolisem), zw. Małą Syrtą oraz wschodniej, zw. Wielką Syrtą; w starożytności zatoki uważano za groźne dla żeglarzy ze względu na zdradliwe, przemieszczające się wraz z pływami morza mielizny oraz liczne rafy. [przypis edytorski]