Footnotes

abszejt (daw., z niem.) — odpuszczenie. [przypis redakcyjny]

Allgemeinheit (niem.) — powszechność. [przypis redakcyjny]

amalgamiert sich mit dem Herrn nicht körperlich, sondern indentificiert sich mit Ihm geistig (niem.) — nie stapia się z Panem cieleśnie, lecz jednoczy się z Nim duchowo. [przypis redakcyjny]

Ansatz (niem.) — tu: podejście, postawa, sposób bycia. [przypis redakcyjny]

banhof (z niem.) — dworzec. [przypis redakcyjny]

basarunek (z niem. Besserung) — kara sądowa za okaleczenie. [przypis redakcyjny]

basarunek ( z niem.) — grzywna sądową za obrazę. [przypis redakcyjny]

basarunek (z niem.) — wynagrodzenie za krzywdę; odszkodowanie; chłosta, cięgi. [przypis redakcyjny]

baserunek (z niem.) — odszkodowanie za sprawiony ból. [przypis redakcyjny]

Bite majn her (niem.) — proszę, mój panie (napisane są te wyrazy tak, jak je wymawiał służący). [przypis redakcyjny]

borg (z niem.) — kupno na kredyt; borgowa służba: służba niepłacona gotówką, zaległy żołd. [przypis redakcyjny]

bretnal (z niem. Brettnagel) — duży gwóźdź do przybijania desek. [przypis redakcyjny]

briefträger (niem.) — listonosz. [przypis redakcyjny]

bryftrygier (z niem.) — listonosz. [przypis redakcyjny]

bulwark (z niem.) — grobla murowana, molo. [przypis redakcyjny]

bunt (z niem.) — związek. [przypis redakcyjny]

burgrabia (z niem.) — urzędnik w zamkach pełniący funkcje sądownicze i wojskowe. [przypis redakcyjny]

burg (z niem.) — gród, miasto. [przypis redakcyjny]

bursz (z niem.) — chłopak. [przypis redakcyjny]

cekhauz (z niem.) — arsenał, zbrojownia. [przypis redakcyjny]

cekhauz (z niem.) — zbrojownia, arsenał. [przypis redakcyjny]

cekhauz (z niem. Zeughaus) — arsenał, zbrojownia. [przypis redakcyjny]

cugi (niem.) — tu: pociągnięcia. [przypis redakcyjny]

cugi (z niem.) — przeciągi. [przypis redakcyjny]

cugi (z niem.) — zaprzęgi; tu: przystrojone żałobnie konie, ciągnące karawan ze zwłokami. [przypis redakcyjny]

dank (daw., z niem.) — [tu:] chwała. [przypis redakcyjny]

dank (z niem.) — nagroda zwycięstwa. [przypis redakcyjny]

Denken des Denkens (niem.) — myślenie myślenia. [przypis redakcyjny]

der Hauptagitator (niem.) — główny podżegacz. [przypis redakcyjny]

der Kaffee war ja immer gut… (niem.) — kawa była przecież zawsze dobra i przy obiedzie najadał się do syta… Dlaczego więc to zrobił?… [przypis redakcyjny]

„Die Dame” (niem.) — „Pani”, niemieckie czasopismo ilustrowane. [przypis redakcyjny]

die unglücklichen Polen (niem.) — nieszczęśliwi Polacy. [przypis redakcyjny]

Du lieber Gott! Es ist ja schon zehn Uhr (niem.) — Boże kochany! Jest już przecież dziesiąta godzina. [przypis redakcyjny]

ersatz (niem.) — namiastka. [przypis redakcyjny]

fajn (niem.) — przedni, dobry (pisownia zniekształcona). [przypis redakcyjny]

fanszlibrowy (z niem. feines Silber) — srebrny. [przypis redakcyjny]

felcech (z niem. Feldzeichen) — pas ukośny od ramienia do biodra, służący do zawieszania broni siecznej. [przypis redakcyjny]

Feuer (niem.) — ognia. [przypis redakcyjny]

fochy (z niem.) — tu: zaloty, figle. [przypis redakcyjny]

fort! fort!… (niem.) — precz! precz!… [przypis redakcyjny]

fraucymer (z niem. Frauenzimmer) — komnata kobiet, pokój dla dam; damy dworu, stałe towarzystwo królowej lub księżnej. [przypis redakcyjny]

fraucymer (z niem. Frauenzimmer: komnata kobiet, pokój dla dam) — damy dworu, stałe towarzystwo królowej lub księżnej. [przypis redakcyjny]

fraucymer (z niem. Frauenzimmer: komnata kobiet, pokój dla dam) — damy dworu, stałe towarzystwo królowej lub księżnej. [przypis redakcyjny]

fraucymer (z niem. Frauenzimmer: komnata kobiet, pokój dla dam) — damy dworu, stałe towarzystwo księżnej. [przypis redakcyjny]

fryszt (z niem.) — czas wolny, wczas. [przypis redakcyjny]

gbur (z niem.) — chłop. [przypis redakcyjny]

Geist (niem.) — duch absolutny. [przypis redakcyjny]

gemajna (daw., z niem. gemein: zwykły) — częściej: gemajn, szeregowiec w wojsku polskim cudzoziemskiego autoramentu. [przypis redakcyjny]

gleczer (z niem.) — lodowiec. [przypis redakcyjny]

glejt (z niem. Geleit: konwój) — przepustka, list żelazny, dokument, zezwalający na przejazd. [przypis redakcyjny]

graf (niem.) — hrabia. [przypis redakcyjny]

gruba (z niem. Grube: dołek, jama) — palenisko. [przypis redakcyjny]

Gut Morgen, Grossmutter (niem.) — dzień dobry, babciu! [przypis redakcyjny]

Gut Morgen, meine Kinder! Der Kaffee ist schon fertig… (niem.) — dzień dobry, moje dzieci, kawa jest już gotowa. [przypis redakcyjny]

Gut Morgen, meine Mutter! (niem.) — dzień dobry, moja matko! [przypis redakcyjny]

Gut, sehr gut (niem.) — dobrze, bardzo dobrze. [przypis redakcyjny]

gzems, gzyms (z niem.) — poziomo biegnący występ muru. [przypis redakcyjny]

Halt (niem.) — stać. [przypis redakcyjny]

harcopf (lub harcap, z niem.) — warkocz przy peruce. [przypis redakcyjny]

hart sei! (niem.) — bądź twardy. [przypis redakcyjny]

Herr Gott! (niem.) — Panie Boże! [przypis redakcyjny]

Herr Hauptmann (niem.) — panie hetmanie. [przypis redakcyjny]

Herr Jesas… Aber du hast noch keinen Kaffee getrunken?… (niem.) — Panie Jezu… Ale ty nie piłeś jeszcze kawy?… [przypis redakcyjny]

Höchstes Glück der Erdenkinder Ist nur die Persönlichkeit!… (niem.) — Najwyższym szczęściem dziecka ziemi jest tylko osobowość!… [przypis redakcyjny]

Ignaz!… Herr Jesas… Ignaz!… Wo bist du so lange gewesen, lieber Ignaz?… (niem.) — Ignacy!… Panie Jezu… Ignacy! Gdzie byłeś tak długo, drogi Ignacy?… [przypis redakcyjny]

jegermajster (niem.) — łowca, myśliwy. [przypis redakcyjny]

Jesas! Jesas… wie ist das schrecklich… (niem.) — Jezu! Jezu!… jakie to straszne… Ale powiedz mi, drogi Ignacy, więc po co ty właściwie poszedłeś na Węgry? [przypis redakcyjny]

jurgieltnik (z niem. Jahrgeld: coroczna wypłata) — urzędnik opłacany przez obce państwo lub korumpowany przez kogoś innego stałą pensją. [przypis redakcyjny]

kancerz (z niem.) — rodzaj siatki do chwytania ryb. [przypis redakcyjny]

kinderbal (z niem.) — zabawa dla dzieci. [przypis redakcyjny]

kirys (z niem. ) — pancerz. [przypis redakcyjny]

kluba a. kloba (z niem.) — rowek na walcu, na który zakłada się linkę; wypaść z kluby: nadwerężyć się. [przypis redakcyjny]

kopersztych (z niem. Kupferstich) — miedzioryt. [przypis redakcyjny]

krużganek (z niem.) — kryty korytarz wzdłuż budynku od strony dziedzińca. [przypis redakcyjny]

kuczer (z niem.) — woźnica. [przypis redakcyjny]

kundman (z niem.) — stały odbiorca. [przypis redakcyjny]

lampucer (z niem. Lampenputzer) — latarnik, oprawiający i zapalający uliczne lampy. [przypis redakcyjny]

latr a. łatr (z niem.) — sążeń; antropometryczna jednostka długości (tzw. siąg: zasięg rozpostartych ramion), w okresie starop. wynosząca ok. 1,7 m. [przypis redakcyjny]

lotka, lojtka (z niem.) — gruby śrut lub mała kula. [przypis redakcyjny]

Merkwürdig (niem.) — osobliwe. [przypis redakcyjny]

nein, nein, kann nicht (niem.) — nie, nie, nie mogę. [przypis redakcyjny]

oberszt (z niem. Oberst) — pułkownik. [przypis redakcyjny]

O, du Spitzbub!… (niem.) — O, ty łobuzie!… [przypis redakcyjny]

odwach (z niem. Hauptwache: straż główna) — wartownia, kordegarda. [przypis redakcyjny]

ordynek (z niem. Ordnung) — porządek. [przypis redakcyjny]

ordynek (z niem. Ordnung) — porządek, szyk. [przypis redakcyjny]

ordynek (z niem. Ordnung) — porządek, szyk, szereg. [przypis redakcyjny]

ordynek (z niem.) — szyk, porządny bój. [przypis redakcyjny]

pekeflejsz (z niem.) — mięso peklowane (konserwowane). [przypis redakcyjny]

Pferd (niem.) — koń. [przypis redakcyjny]

pludry (daw., z niem.) — krótkie spodnie, często bufiaste, z rozcięciami, ukazującymi podszewkę. [przypis redakcyjny]

pludry (daw.; z niem. Pluderhosen) — krótkie, bufiaste spodnie z pionowymi rozcięciami ukazującymi podszewkę, sięgające do połowy ud lub do kolan. Moda na pludry pojawiła się w XVI w. w Niemczech; wkrótce stały się popularne w całej Europie. Stanowiły element daw. stroju dworskiego, jak również ubioru żołnierskiego. W Polsce w XVII–XVIII w. nazywano tak każde spodnie sięgające powyżej kolan; por. pumpy. [przypis redakcyjny]

plundrować (starop., z niem.) — plądrować. [przypis redakcyjny]

policmajster (niem.) — policjant. [przypis redakcyjny]

portwein (z niem.) — czerwone mocne wino portugalskie. [przypis redakcyjny]

priesterlich (niem.) — kapłańskim. [przypis redakcyjny]

raniec (ros. raniec, z niem.) — tornister. [przypis redakcyjny]

rum (z niem. Raum) — przestrzeń, miejsce. [przypis redakcyjny]

rychtyg (z niem.) — właśnie, dokładnie. [przypis redakcyjny]

Sag mir (niem.) — powiedz mi. (Tu i w dalszym ciągu rozmowy stary Mincel sam tłumaczy łamaną polszczyzną wyrażenia niemieckie.) [przypis redakcyjny]