Przypisy

wacha (z niem.) — brama prowadząca do getta. [przypis edytorski]

wacha (z niem.) — wartownia; straż, warta, szyldwach; tu: brama prowadząca do getta. [przypis edytorski]

wachman (z niem.) — strażnik więzienny lub obozowy w czasie okupacji hitlerowskiej. [przypis edytorski]

Wacht am Rhein (niem.) — „Straż nad Renem”, niemiecka pieśń patriotyczna ze słowami Maxa Schneckenburgera i melodią Karla Wilhelma, wyrosła z historycznej wrogości niemiecko-francuskiej. Jej pierwsze publiczne wykonanie miało miejsce w 1854. Ze względu na swoją wymowę zyskała sławę podczas wojny francusko-pruskiej (1870–1871) i cieszyła się popularnością podczas obu wojen światowych. [przypis edytorski]

Wacht am Rhein (niem.) — Straż nad Renem, niem. pieśń patriotyczna ze słowami Maxa Schneckenburgera i melodią Karla Wilhelma, wyrosła z historycznej wrogości niemiecko-francuskiej, której pierwsze publiczne wykonanie miało miejsce w 1854. Ze względu na swoją wymowę zyskała sławę podczas wojny francusko-pruskiej (1870–1871) i cieszyła się popularnością podczas obu wojen światowych. [przypis edytorski]

Wär' nicht das Auge sonnenhaft… (niem.) — Gdyby oko nie było słoneczne,/ Jak moglibyśmy widzieć słońce;/ Gdyby nie było w nas siły Bożej,/ Jak moglibyśmy zachwycać się tym, co boskie? (Goethe). [przypis edytorski]

Wahrenhaus (niem.) — dom towarowy. [przypis edytorski]

Wanderbewegung als erotische Erscheinung, właśc. Die Wandervogelbewegung als erotisches Phänomen (niem.) — Fenomeny erotyczne w „Ruchu Wędrownych Ptaków”; praca Hansa Blühera z 1912 r. [przypis edytorski]

Wandervogel (niem.) — wędrowny ptak, nazwa stowarzyszenia młodzieży niemieckiej, założonego w 1901 r. Propagowało ono rozwój patriotyzmu, m.in. przez wycieczki po kraju i głosiło romantyczny bunt w imię „wspólnoty ludowej” Niemców. [przypis edytorski]

Warschau kaputt (niem.) — Warszawa padła. [przypis edytorski]

Warum lachen Sie? (niem.) — Dlaczego Pan się śmieje? [przypis edytorski]

warum (niem.) — dlaczego. [przypis edytorski]

Warum sind «Juno» rund (niem.) — dlaczego «Juno» są okrągłe? (slogan reklamowy ówczesnej marki niemieckich papierosów). [przypis edytorski]

Warum sind Juno rund (niem.) — dlaczego Juno są okrągłe? (slogan reklamowy ówczesnej marki niemieckich papierosów). [przypis edytorski]

wasąg (z niem. Fassung) — czterokołowy powóz bez resorów (w Polsce używany do początków XX w.) lub wóz gospodarski. [przypis edytorski]

wasąg (z niem. Fassung) — wóz gospodarski, dość prymitywny powóz czterokołowy bez resorów, z nadwoziem drabinkowym lub w kształcie wiklinowego kosza, opartym bezpośrednio na osiach; używany w Polsce do pocz. XX wieku. [przypis edytorski]

Was befehlen Sie, mein Schatz (niem.) — Co pani rozkaże, mój skarbie. [przypis edytorski]

was brennt. (niem.) — co się pali. [przypis edytorski]

waschraum (z niem.) — umywalnia. [przypis edytorski]

Was denn? (niem.) — No co? [przypis edytorski]

Was fur ein Uniform ist das? (niem.) — Jaki to jest mundur? [przypis edytorski]

was gefällig für den letzten der Schwarzen Schlangen (niem.) — co łaska dla ostatniego z Czarnych Wężów. [przypis edytorski]

was gibt's (niem.) — co nowego, co słychać. [przypis edytorski]

wasisdas (z niem. was ist das: co to jest) — tu: zasuwany lufcik w oknie sklepowym, przez który piekarz rozmawiał z klientami i wydawał towar. [przypis edytorski]

Was ist das Lipiniec (niem.) — co to jest Lipiniec. [przypis edytorski]

Was ist das? (niem.) — co to jest? [przypis edytorski]

was ist das (niem.) — co to jest; tu: co to znaczy [przypis edytorski]

Was ist denn das? (niem.) — co to jest? [przypis edytorski]

Was ist des Deutschen Vaterland (niem.) — „Czym jest niemiecka ojczyzna”, niemiecka pieśń patriotyczna Ernsta Moritza Arndta (1813), popularna w XIX wieku wśród ludności niemieckiej pragnącej utworzenia jednego zjednoczonego państwa niemieckiego. W jej tekście wymieniane są kolejne kraje i regiony niemieckojęzyczne z pytaniem, czy któryś z nich jest ojczyzną wszystkich Niemców. Pieśń była jednocześnie skierowana przeciwko Francji, zawierając słowa: „To ojczyzna Niemców (…) Gdzie każdy Francuz nazywany jest wrogiem”. [przypis edytorski]

Was ist los? Das Schlimmste ist zu befürchten (niem.) — Co się dzieje? Należy obawiać się najgorszego. [przypis edytorski]

Was ist los? (niem.) — Co jest?, Co się stało? [przypis edytorski]

Was ist los? (niem.) — Co się dzieje? [przypis edytorski]

Was ist los? (niem.) — co się dzieje? [przypis edytorski]

Was meinst du? (niem.) — Co myślisz? [przypis edytorski]

was (niem.) — co. [przypis edytorski]

Was? (niem.) — Co? [przypis edytorski]

was? (niem.) — co? [przypis edytorski]

Wasser! Es brennt! (niem.) — Wody! Pali się! [przypis edytorski]

Wasserintellekt (niem.) — wodnisty intelekt; rozwodniony umysł. [przypis edytorski]

Wasser (niem.) — woda. [przypis edytorski]

Wasserpolacke (niem., żart., neol.) — rozwodnieni Polacy. [przypis edytorski]

wasser-zupka (z niem. Wasser: woda) — wodnista zupka. [przypis edytorski]

was sind das: Juden (niem.) — co to jest: Żydzi. [przypis edytorski]

Was Teufel wollen doch die Damen da?… (niem.) — Czego Panie chcą do diabła! [przypis edytorski]

Was? Was… pfui, tun Sie es ja nicht. Wie sind Sie darauf gekommen (niem.) — Co? Co… fuj, niech pan tego nie robi. Jak pan do tego doszedł? [przypis edytorski]

Was wir arbeiten? (niem., zniekszt.) — Przy czym będziemy pracować? [przypis edytorski]

waszraum (z niem. Waschraum) — umywalnia. [przypis edytorski]

weberka (z niem. der Weber: tkacz) — tkaczki. [przypis edytorski]

weberka (z niem. Weber: tkacz) — tkaczka. [przypis edytorski]

weber (z niem. Weber) — tkacz; tu: robotnik z fabryki tekstylnej. [przypis edytorski]

Weg, Alte (niem.) — z drogi, stary. [przypis edytorski]

Weg (niem.) — z drogi. [przypis edytorski]

Weg, Schwein (niem.) — precz, świnio. [przypis edytorski]

weg, weg! (niem.) — wynocha, precz! [przypis edytorski]

wehmiczny (z niem. Wehmut: smutek, melancholia) — melancholijny. [przypis edytorski]

Wein, Weib und Gesang (niem.) — wino, kobieta i śpiew. [przypis edytorski]

Weist du nicht (…) sitzt du hier? (niem.) — Czy nie wiesz, że palenie jest tu wzbronione, ty gałganie? Jak długo tu siedzisz? [przypis edytorski]

Weitgeist, wo bist du? (niem.) — Duchu świata, gdzie jesteś? [przypis edytorski]

weksel (z niem. Wechsel: wymiana) — rodzaj papieru wartościowego; dokument o ustalonej formie stanowiący czyjeś pisemne zobowiązanie do zapłaty pewnej kwoty pieniędzy (często w ściśle określonym terminie) na rzecz innej osoby; weksle pojawiły się we Włoszech na przełomie XII i XIII w. i służyły do ułatwienia płatności w licznych, małych, suwerennych, posiadających własną walutę państewkach włoskich: dokument zobowiązywał bankiera do wypłacenia sumy o określonej wartości w walucie obowiązującej na danym terenie; weksle pomagały również kupcom w płatnościach związanych z handlem zamorskim (prowadzonym na wielką skalę m.in. przez Republikę Wenecką); jeden z rodzajów weksla zyskał miano czek od nazwiska wł. rodziny Ceccino: był to weksel realizowany wyłącznie w bankach; sama nazwa bank wywodzi się także z wł. banco: ławka, co odnosiło się do miejsca, gdzie przeprowadzano wymianę weksli na monety. [przypis edytorski]

welb-cwelb (z niem. halb zwolf: pół tuzina) — hazardowa gra w karty popularna wśród niższych sfer na pocz. XIX w.; nazwa pochodzi od ilości punktów, które trzeba zdobyć. [przypis edytorski]

Welsz (fr. Welche, z niem. Welsch) — galijsko-romański dialekt języka lotaryńskiego, którym mówiono w zachodniej części Alzacji, w pobliżu granicy z Niemcami, obecnie zanikający; także: osoba z tego regionu. [przypis edytorski]

Weltanschauung (niem.) — światopogląd. [przypis edytorski]

Weltschadchen (niem., z jid.) — szadchan (swat) światowy, w judaizmie człowiek kojarzący małżeństwa między osobami z bogatych i wykształconych rodzin, nierzadko z różnych miast (Welt: świat, schadchen: swat), w odróżnieniu od Ortsschadchen, swata lokalnego, działającego w środowiskach niższych warstw społecznych, z tej samej miejscowości lub okolic. [przypis edytorski]

weltschmerz (niem.) — ból świata; bolesne odczuwanie świata (istnienia itp.); cierpienie egzystencjalne. [przypis edytorski]

weltschmerz (z niem.) — ból świata; bolesna odczuwanie świata (istnienia itp.). [przypis edytorski]

weltschmerz (z niem.) — ból świata; bolesne odczuwanie świata (istnienia itp.); cierpienie egzystencjalne. [przypis edytorski]

weltschmerz (z niem.) — dosł.: ból świata; bolesne odczuwanie świata (istnienia, stosunków społecznych itp.); cierpienie egzystencjalne. Zjawisko to było charakterystyczne dla epoki przełomu wieków XIX i XX, stąd u Brzozowskiego nazwisko bohatera jest znaczące. [przypis edytorski]

weltschmerz (z niem.) — dosł. ból świata; egzystencjalne cierpienie. [przypis edytorski]

weltszmerc (z niem.) — smutek spowodowany przez niedoskonałość świata. [przypis edytorski]

weltszmerc (z niem. Welt: świat; Schmerz: ból, cierpienie) — cierpienie egzystencjalne; ból spowodowany uświadomieniem sobie mechanizmów funkcjonowania świata; depresja, chandra, spleen. [przypis edytorski]

Wenn der Kerl sich weiter so verausgaben wird, krepiert er in einem Jahr (niem.) — Jeśli facet będzie się tak ciskał, to w ciągu roku zdechnie (popr. zam. verausgaben, raczej: herausgeben). [przypis edytorski]

Wenn die Damen so etwas in Eile nehmen… (niem.) — Skoro się Paniom tak spieszy. [przypis edytorski]

wenn er Regenwürmer findet (niem.) — „gdy dżdżownic się dogrzebiesz”, cytat z monologu z I części Fausta Goethego, w którym tytułowy bohater utworu podważą wartość wiedzy płynącej z badań naukowych. [przypis edytorski]

Wenn Sie von der Universität nicht weggehen, so werden Sie gegangen (niem.) — Jeżeli pan sam nie odejdzie z uniwersytetu, to zostanie pan wydalony. [przypis edytorski]

werda a. werdo (daw., z niem. wer da: kto tu) — okrzyk strażników: kto idzie. [przypis edytorski]

Wer da (niem.) — kto tam. [przypis edytorski]

Wer da? (niem.) — Kto tam? [przypis edytorski]

Wer den Dichter will verstehen, muss in Dichters Lande gehen (niem.) — Kto chce zrozumieć poetę, musi jechać do kraju poety (Goethe, West-Oestlicher Divan). [przypis edytorski]

Wer den Dichter will verstehen, muss in Dichters Lande gehen (niem.) — Kto poetę chce zrozumieć, musi udać się do jego kraju; motto do uwag, którymi Goethe opatrzył swój cykl liryczny Dywan Zachodu i Wschodu z 1819 r. [przypis edytorski]

werdo a. werda (daw., z niem. wer da: kto tu) — okrzyk strażników: kto idzie. [przypis edytorski]

werdo (z niem.) — kto tam. [przypis edytorski]

Werdo (z niem.) — kto tam; zniekształcone: Wer ist da? [przypis edytorski]

werfel (z niem.) — rasa gołębi. [przypis edytorski]

Wer hat ein Zweck, der nimm' sein Weg!… (niem.) — Kto ma cel, ten rusza w drogę. [przypis edytorski]

Werkmeister (niem.) — kierownik (w pracy); majster. [przypis edytorski]

werk (z niem.) — mechanizm zegarka. [przypis edytorski]

Wer nie sein Brot mit Tränen ass, Wer nie die kummervollen Nächte… (niem.) — pierwsze wersy Pieśni harfiarza J. W. Goethego: Kto nigdy swojego chleba nie jadł ze łzami, kto nigdy w smutne noce… [przypis edytorski]

Werterfassung (niem.) — służba pomocnicza SS, gromadząca mienie po pomordowanych Żydach. [przypis edytorski]

Wer? Wer ist Max Reger? Auch Jude? Schweinerei! Das Judentum ist überall, an diese ganze Erde kreuz und quer (niem.) — O kim? Kim jest Max Reger? Też Żydem? Draństwo! Żydostwo jest wszędzie, na całej tej ziemi wszerz i wzdłuż. [przypis edytorski]

wic (daw., z niem. Witz) — dowcip, żart. [przypis edytorski]

Wie alt bist du? (niem.) — Ile masz lat? [przypis edytorski]

Wie alt bist du? Sprich (niem.) — Ile masz lat? Mów. [przypis edytorski]

wieder (niem.) — znów. [przypis edytorski]

wie gehts! (niem.) — jak idzie? a. co słychać? [przypis edytorski]

Wie gut es sich trifft, Oswald? Oswald, ich habe eine Bitte an Sie (niem.) — Jak to dobrze się spotkać, Oswald. Mam do pana prośbę. [przypis edytorski]

Wienerluft (niem.) — wiedeńskie powietrze; tu: atmosfera Wiednia. [przypis edytorski]

Wien (niem.) — Wiedeń. [przypis edytorski]

wie süss (niem.) — jak słodko. [przypis edytorski]

wieviel (niem.) — ile. [przypis edytorski]

Wie? Was? Gott im Himmel! (niem.) — Jak? Co? Boże na niebie! [przypis edytorski]