Przypisy

sacerdos de una missa (łac.) — ksiądz tylko od mszy; tj. prostak, tak mało znający teologię, że oprócz mszy św. nie mógł innych obowiązków kapłańskich spełniać. [przypis redakcyjny]

sacrilegam magnum (łac.) — świętokradzką rękę. [przypis redakcyjny]

sacrilegum iudicium (łac.) — świętokradzki sąd. [przypis redakcyjny]

sacrosanctum (łac.) — najwyższa świętość. [przypis redakcyjny]

sacrosanctum (łac.) — świętość. [przypis redakcyjny]

sacrosanctum (łac.) — świętością. [przypis redakcyjny]

sacrum sine fumo i verba pro farina (łac.) — ofiarę bez dymu i słowa zamiast mąki. [przypis redakcyjny]

Saepe paupertas virtus fuit, in hac majores nostros apud aratra ipsa, mirantes decora sua, circumstetere lictores (łac.) — częstokroć ubóstwo było cnotą; w nim przodków naszych przy pługach, dziwiących się zaszczytowi, obstępowali liktorowie. [przypis redakcyjny]

Saepe sinistra cava praedixit ab ilice cornix (łac.) — Częstokroć złowieszcza wrona przepowiadała to z dębu wypróchniałego. [przypis redakcyjny]

saevientis fortunae ferocitas (łac.) — srożącego się losu wściekłość. [przypis redakcyjny]

saevire fortuna et cuncta miscere coepit (łac.) — srożyć się i wszystko mącić poczęła (Sallustius, Bellum Catilinae, 10). [przypis redakcyjny]

saevire (łac.) — godzić. [przypis redakcyjny]

Saevit atrox Volscens (łac.) — Sroży się Wolsk waleczny (cyt. nie z Owidiusza, ale z Eneidy IX, 420 Wergiliusza). [przypis redakcyjny]

sagacitatis (łac.) — bystrość, przenikliwość. [przypis redakcyjny]

salto ( z łac. a. z wł.) — skok. [przypis redakcyjny]

salus (łac.) — ratunek, bezpieczeństwo. [przypis redakcyjny]

salus (łac.) — zdrowie. [przypis redakcyjny]

salus, salutis (łac.) — ratunek, wybawienie, tu B. lp salutem. [przypis redakcyjny]

salutem Reipublicae (łac.) — bezpieczeństwo (a. ratunek) Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]

salvam actionem (łac.) — wolne działanie. [przypis redakcyjny]

Salve Antoni victor et imperator! (łac.) — witaj, Antonjuszu, zwycięzco i wodzu. [przypis redakcyjny]

Salve Auguste victor et imperator! (łac.) — witaj, Auguście, zwycięzco i wodzu. [przypis redakcyjny]

salve (łac.) — witaj. [przypis redakcyjny]

salve (łac.) — witaj; Salve, bracie!: powitanie na sposób staroszlachecki. [przypis redakcyjny]

salvum conductum (łac.) — wolne przejście. [przypis redakcyjny]

Salwator (z łac.) — zbawca. [przypis redakcyjny]

salwować się (z łac.) — ratować się, uciekać. [przypis redakcyjny]

salwować się (z łac.) — uratować się. [przypis redakcyjny]

salwować (z łac. salvo: ratuję, zbawiam) — ratować. [przypis redakcyjny]

salwować (z łac.) — uratować. [przypis redakcyjny]

salwować (z łac.) — uratować, wybawić. [przypis redakcyjny]

sancta sanctorum (łac.) — świętość nad świętościami. [przypis redakcyjny]

Sanctificetur nomen Tuum (łac.) — święć się imię Twoje. [przypis redakcyjny]

sanguine et moribus (…) (łac.) — krwią i obyczajem… do nas najpodobniejszych. [przypis redakcyjny]

sanguine (łac.) — krew. [przypis redakcyjny]

sanus mente et corpore (łac.) — zdrów na duszy i ciele. [przypis redakcyjny]

Sapiens et circumspectus animus etiam minutissimos praevidet cuniculos, incautus etiam in visibilem incidit Charybdim (łac.) — Człowiek przezorny i mądry nawet najmniejsze spostrzega dołki, niebaczny nawet w widoczną wpada Charybdę. [przypis redakcyjny]

sapientia (łac.) — mądrość, rozsądek. [przypis redakcyjny]

sartor (łac.) — krawiec. [przypis redakcyjny]

sat est (łac.) — dosyć. [przypis redakcyjny]

satisfacti (łac.) — zaspokojeni. [przypis redakcyjny]

satisfactus (łac.) — zaspokojony. [przypis redakcyjny]

satis superque (łac.) — dosyć i aż nadto. [przypis redakcyjny]

Sator protegat hunc statum (…) (łac.) — Sprawca niech się opiekuje tym stanem, niech strzeże tego pokoju, królowi zaś naszemu, gdy już najdłuższej mety śmiertelników dojdzie (wraz z matką i żoną najdroższą, które jako odwieczna mądrość złączyła z łożem, tak nie rozłączy z Olimpem, których potęgi nikt nie poczuje, chyba że albo z niebezpieczeństwa będzie podźwignięty, albo zaszczytem podniesiony), niech przeznaczy jak najpóźniejszych następców. [przypis redakcyjny]

scandala (łac.) — zgorszenia. [przypis redakcyjny]

scandalum (łac.) — bluźnierstwo. [przypis redakcyjny]

scaturisat (łac.) — wypływa. [przypis redakcyjny]

scelera (łac.) — zbrodnie. [przypis redakcyjny]

scientiam (łac., forma B.) — naukę. [przypis redakcyjny]

scientiam (łac.) — nauka. [przypis redakcyjny]

scientibus loquor (łac.) — do świadomych mówię. [przypis redakcyjny]

scripta (łac.) — pisma. [przypis redakcyjny]

scripta, lauda (łac.) — pisma, uchwały sejmikowe. [przypis redakcyjny]

scripulum (łac.) — mała złota moneta, równająca się trzeciej części złotego denara, czyli aureusa. [przypis redakcyjny]

secretarius legationis (łac.) — sekretarz poselstwa. [przypis redakcyjny]

secretiora (łac.) — bardziej poufne rzeczy. [przypis redakcyjny]

secure (łac.) — bezpiecznie. [przypis redakcyjny]

securitas (łac.) — zapewnienie. [przypis redakcyjny]

securitatis (łac.) — bezpieczeństwa. [przypis redakcyjny]

securus (łac.) — pewien. [przypis redakcyjny]

sedem belli (łac.) — podstawę wojny. [przypis redakcyjny]

sedem (łac.) — siedzibę. [przypis redakcyjny]

Sed et his dabit Deus finem! Speravi in Te et non confundar (łac.) — Lecz i tym położy Bóg koniec. Ufałem Tobie i nie zawiodę się. [przypis redakcyjny]

Sed iam nox humida… Incipiam (łac.) — tymczasem już noc wilgotna zasnuwa niebo i spadające gwiazdy namawiają do snów, ale jeśli tak wielka chęć poznać nasze przygody, zaczynam (cytat z Eneidy Wergiliusza; tłum. W.L.). [przypis redakcyjny]

Sed non satiata (łac.) — nienasycona. [przypis redakcyjny]

Sed quis est et laudctbimus eum (łac.) — Lecz któż to jest? a pochwalimy go! [przypis redakcyjny]

seguela (łac.) — następstwo. [przypis redakcyjny]

sekundować (z łac.) — pomagać, towarzyszyć. [przypis redakcyjny]

sekundować (z łac. secondo, secundare: pomagać, towarzyszyć) — ochraniać, bronić. [przypis redakcyjny]

sekundować (z łac. secundare: wspierać, popierać) — pomagać. [przypis redakcyjny]

senatus consilium (łac.) — radę senatu. [przypis redakcyjny]

senatus consilium (łac.) — uchwałę senatu. [przypis redakcyjny]

senatus consulta (łac.) — uchwały senatu. [przypis redakcyjny]

senatus populusque Romanus (łac.) — senat i lud rzymski. [przypis redakcyjny]

senectus (łac.) — doświadczenie życiowe, powaga. [przypis redakcyjny]

sensim (łac.) — nieznacznie, powoli. [przypis redakcyjny]

sentencja (daw., z łac.) — zdanie. [przypis redakcyjny]

sentiebat (łac.) — myślał. [przypis redakcyjny]

sentiunt (łac.) — myślą. [przypis redakcyjny]

sequentia: exilium, luctus, dolor tributa sunt ista vivendi (łac.) — kolej: wygnanie, płacz, boleść są to rzeczy nieodłączne od życia. [przypis redakcyjny]

serio promoveram in hosticum (łac.) — znacznie posunąłem się byłem w ziemię nieprzyjacielską. [przypis redakcyjny]

sero moluni deorum molae (łac.) — późno mielą młyny bogów. [przypis redakcyjny]

serpens (łac.) — wąż. [przypis redakcyjny]

serpens, occulte mordens (łac.) — wąż tajemnie kąsający. [przypis redakcyjny]

serpens, serpentis (łac.) — wąż. [przypis redakcyjny]

servile imitatorum pecus (łac.) — niewolnicza trzoda naśladowców. Jest to parafraza z Horacego Epistolarum liber 19: O imitatores, servum pecus! (O naśladowcy, trzodo niewolnicza!). W rękopisie, wyd. I i nast. aż do wyd. T. Piniego miejsce to było skażone błędem (zniekształcono pierwsze słowo użytego zwrotu, odczytując je jako fervide (łac.) — zapalony, gorliwy, zagorzały). [przypis redakcyjny]

servile imitatorum pecus (łac.) — niewolnicze bydło naśladowców. [przypis redakcyjny]

servire Deo regnare est (łac.) — służyć Bogu jest to królować. [przypis redakcyjny]

servire ob domini panem (łac.) — służyć dla chleba pańskiego. [przypis redakcyjny]

sexus (łac.) — płeć. [przypis redakcyjny]

sic transit gloria mundi (łac.) — tak przemija sława świata. [przypis redakcyjny]

Sicut in coelo, et in terra (łac.) — jak w niebie, tak i na ziemi. [przypis redakcyjny]

siderum (łac.) — gwiazd. [przypis redakcyjny]

sigillum (łac.) — pieczęć. [przypis redakcyjny]

significant (łac.) — oznaczają. [przypis redakcyjny]

significat (łac.) — znaczy. [przypis redakcyjny]

signum (łac.) — znak. [przypis redakcyjny]

Si iniquitates (…) sustinebit (łac.) — Panie, Panie, będzieszli nieprawości upatrywał, któż się ostoi (z Psalmu 130). [przypis redakcyjny]

si (łac.) — jeżeli; dwukrotnie użyte w mowie Ujejskiego. [przypis redakcyjny]

silentium (łac.) — milczenie. [przypis redakcyjny]