Przypisy

1522 (…) monarcha to nadanie potwierdził, nadając proboszczowi kilku poddanych (…) — z papierów kościelnych. [przypis autorski]

1969 — Wtedy to śnił mi się sen, będący pierwowzorem tekstu. [przypis autorski]

1 K. Irzykowski, Notatki z życia, obserwacje i motywy, Warszawa 1964, s. 322 [przypis autorski]

1 S. Pigoń, Littera, quae nocet. Usterka tekstu w „Reducie Ordona”, w: Miłe życia drobiazgi, Warszawa 1964, s. 280–284. [przypis autorski]

20 marca opuścili Richmond, czterech zostało wyrzuconych 24 marca na bezludne wybrzeże… — 3 kwietnia miasto Richmond wpadło w ręce generała Granta, bunt separatystów został stłumiony, generał Lee cofnął się na zachód, a sprawa jedności amerykańskiej zatriumfowała. [przypis autorski]

24 sierpnia 1572 — Noc Św. Bartłomieja. [przypis autorski]

30 czerwca 1932, written [napisałem; Red. WL] 12 stron w niecały wieczór, po skończeniu urzędowych zajęć. Nie byłbym w stanie tak szybko pracować nad dziełem, które tworzy się wyobraźnią. [przypis autorski]

4 lipca 1832. Pierwsze upały. [przypis autorski]

5 milrejsów — według kursu trochę więcej niż 5 rs. [przypis autorski]

8 kranów — 4 franki. Wino, cukier, herbata, kawa kupuje się oddzielnie i do rachunków kucharzy nie należy. [przypis autorski]

90 mil na godzinę — tj. 46 metrów na sekundę albo 166 kilometrów na godzinę. [przypis autorski]

Αί-δώς (gr.) — Aj-dós (wstyd). [przypis autorski]

á quatre épingles — dosłownie: na 4 śpilki, — znaczy, że nic w stroju nie brakło do elegancyi. [przypis autorski]

à tout prix — za wszelką cenę (franc.). [przypis autorski]

âzâd — wolny. [przypis autorski]

abacaxi — odmiana ananasu. [przypis autorski]

Abbas Wielki (1571–1629) — znakomity administrator i wojownik. [przypis autorski]

Abdolonimie (…) zachowaj te wszystkie cnoty, które cię dzisiaj na tron wyniosły — przemówienie powyższe jest niemal dokładnym przekładem z Kwintusa Kurcjusza, który w dziele De rebus gestis Alexandri Magni opisuje w ten sposób powołanie na tron sydoński młodego i ubogiego ogrodnika Abdolonima. [przypis autorski]

Abelard Piotr (Petrus Abelardus) — ur. 1079 w Pallet (Palais) w hrabstwie Nantes, musiał, stanąwszy u szczytu sławy, uchodzić z Paryża wskutek wykrycia jego tajnego związku z Heloizą, siostrzenicą kanonika Fulberta. Umarł w 1142 w opactwie St. Marcel-les-Châlons. Burzliwe koleje swego życia sam opisał w Historia calamitatum mearum; przechowała się nadto korespondencja, którą prowadził z Heloizą w czasie przymusowej z nią rozłąki. Dzieła teologiczne: Tractatus de unitate et Trinitate divina, Theologia christiana (potępiona na soborze w Sens 1141), Sic et non. Dzieła filozoficzne: Scito te ipsum seu Ethica, Dialogus inter philosophum, judaeum et christianum. Nadto pisał objaśnienia do niektórych dzieł Arystotelesa, Porfiriusza (którymi posługiwał się mimo pewną znajomość języka greckiego w przekładach), Boecjusza. [przypis autorski]

A. Benis, Ochrona praw autorskich w dawnej Polsce, „Pamiętnik słuchaczy Uniwersytetu Jagiellońskiego”, Kraków 1887, s. 420. [przypis autorski]

A. Benis, Ochrona praw autorskich w dawnej Polsce, „Pamiętnik słuchaczy Uniwersytetu Jagiellońskiego”, Kraków 1887, s. 428. [przypis autorski]

A. Benis, Ochrona praw autorskich w dawnej Polsce, „Pamiętnik słuchaczy Uniwersytetu Jagiellońskiego”, Kraków 1887, s. 443. Nullus stationarius dengabit exemplaria alicui etiam volenti per illud aliud exemplar facere, dum tamen pro eo pignus sufficiens exponat et satisfaciat secundum ordinem Universitas (ze statutu stacjonariuszów paryskich). [przypis autorski]

A. Benis, Ochrona praw autorskich w dawnej Polsce…, s. 419, przypis 432, J. Ptaśnik, Cracovia impressorum…, s. 153. [przypis autorski]

A. Benis, Ochrona praw autorskich w dawnej Polsce…, s. 423. [przypis autorski]

A. Benis, Ochrona praw autorskich w dawnej Polsce…, s. 425. [przypis autorski]

A. Benis, Ochrona praw autorskich w dawnej Polsce…, s. 442. [przypis autorski]

A. Benis,Ochrona praw autorskich w dawnej Polsce…, s. 442. [przypis autorski]

A. Benis, Ochrona praw autorskich w dawnej Polsce…, s. 443. [przypis autorski]

A. Benis, Ochrona praw autorskich w dawnej Polsce…, s. 445. [przypis autorski]

A. Benis, Ochrona praw autorskich w dawnej Polsce…, s. 448. [przypis autorski]

A. Benis, Ochrona praw autorskich w dawnej Polsce…, s. 450; J. Ptaśnik, Cracovia impressorum…, s. 156. [przypis autorski]

A. Benis, Ochrona praw autorskich w dawnej Polsce…, s. 451; J. Ptaśnik, Cracovia impressorum…, s. 156–157. [przypis autorski]

A. Benis, Ochrona praw autorskich w dawnej Polsce…, s. 451. [przypis autorski]

A. Benis, Ochrona praw autorskich w dawnej Polsce…, s. 452. [przypis autorski]

A. Benis, Ochrona praw autorskich w dawnej Polsce…, s. 455, J. Bardach, B. Leśniodorski, M. Pietrzyk, Historia państwa i prawa polskiego, Warszawa 1976, s. 214, B. Szyndler, Dzieje cenzury w Polsce…, s. 23. [przypis autorski]

A. Benis, Ochrona praw autorskich w dawnej Polsce…, s. 458. [przypis autorski]

A. Benis, Ochrona praw autorskich w dawnej Polsce…, s. 459. [przypis autorski]

A Bill to amend the Laws relating to Dramatic Literary Property (1833), Paper No. 73, II.117–120, http://copy.law.cam.ac.uk/record/uk_1833c, (dostęp 09.02.2014). [przypis autorski]

abnegacya — zaparcie się siebie, wyrzeczenie się wszystkiego. [przypis autorski]

abo (gw.) — albo. [przypis autorski]

Abongo, Aka-ka i Batwa — karły afrykańskie. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów. Od Gutenberga do Internetu, Warszawa 2010, s. 153. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów. Od Gutenberga do Internetu, Warszawa 2010, s. 154. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów. Od Gutenberga do Internetu, Warszawa 2010, s. 155. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów. Od Gutenberga do Internetu, Warszawa 2010, s. 28. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów. Od Gutenberga do Internetu, Warszawa 2010, s. 317. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów. Od Gutenberga do Internetu, Warszawa 2010, s. 91. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 111. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 116, M. Rose, Authors and Owners. The invention of copyright, London 1994, s. 111, Ch. May, S. K. Sell, Intellectual property rights. A critical history, London 2006, s. 96. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 118. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 17; M. Juda, Przywileje drukarskie w Polsce, s. 75. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 211. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 216. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 273. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 30, G. Petri, Transition from guild regulation to modern copyright law (Sweden), [w:] L. Bently, U. Suthersanem, P. Torremas, Global Copyright. Three hundred years since the Statute of Anne, from 1709 to cyberspace, s. 108, N. Davies, Europa, rozprawa historyka z historią, Kraków 1998, s. 293. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 32. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 51. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 58. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…., s. 58. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 63, B. Szyndler, Dzieje cenzury w Polsce…, s. 9. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 70. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 73. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 73. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 73. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 82, P. Gancarczyk, Muzyka wobec rewolucji druku…, s. 257, J. Kostylo (2008), Commentary on the Venetian decree of 1545 regarding author/printer relations, [w:] Primary Sources on Copyright (1450–1900), wyd. L. Bently, M. Kretschmer, www.copyrighthistory.org. [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 82 [przypis autorski]

A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…., s. 98. [przypis autorski]

absolutna konieczność — inderterminizm w obrębie fizyki uważam za stan przejściowy albo też, w przeciwnym razie, za symptom, że fizyka w naszym układzie zatrzymała się w punkcie niedoskonałym swego rozwoju. (O tym problemie później). Można by przypuścić również, że indeterminizm fizykalny jest potwierdzeniem w pewnym sensie przedstawionej tu teorii „materii martwej” i że fizyka dobrała się w swoim posuwaniu się w kierunku małości do drobnych (IPN), składających naszą „materię martwą” — ale to byłoby niezmiernie nieprawdopodobne. Najprawdopodobniej będzie to pewnego gatunku konwencjonalizm, przy pomocy którego konsekwentniej możemy opisać w danej chwili świat w pewnym stopniu małości — nie będzie to indeterminizm obiektywny, bo takie pojęcie sensu poza ruchami żywego stworu nie ma, tylko indeterminizm „ułomnościowy”, wynikający z małości badanych przedmiotów. [przypis autorski]

Absolutny pesymista na tle materializmu (…) Sam się wyniszcza, a oskarża naturę o zdradę — T. Jeske-Choiński, Na schyłku wieku, Warszawa 1894; data napisania: sierpień-grudzień 1893; wyd. II, Warszawa 1895, s. 113–114. [przypis autorski]

Aby być szczęśliwym w zbrodni (…) czy taki człowiek może istnieć — obacz w Swetoniuszu Nerona po zamordowaniu matki; a wszakże jakaż imponująca suma pochlebstwa otaczała go! [przypis autorski]

Aby kochanek (…) przełknął przywary, trzeba, by je spostrzegł dopiero po kilku miesiącach kochania — Pani Dornal i Serigny, Wyznania hrabiego *** Duclosa. [przypis autorski]

Aby mówić jedynie o mężczyznach — Heu! male nunc artes miseras haec secula tractant;/ Iam tener assuevit munera velle puer. Tibul., I. 4 [„Ach, źle traktują teraźniejsi ludzie godne politowania sztuki. Już od dzieciństwa przywykł chłopiec pożądać darów”; przyp. red.]. [przypis autorski]

Aby nie wyczerpać Grecji i Macedonii, wysłał do Aleksandrii kolonię Żydów: nie dbał o to, jakie obyczaje mają te ludy, byle mu były wierne. — Królowie Syrii, porzucając plan założycieli państwa, chcieli zmusić Żydów do przyjęcia obyczajów greckich, co naraziło ich pastwo na straszliwe wstrząśnienia. [przypis autorski]

aby przed wysyłką na front być w Pitrze, gdzie miałem krewnych, wstąpiłem do gwardii — na tym miejscu muszę wyrazić wdzięczność (zamiast w gazecie) mojej ciotecznej siostrze Jadwidze Jałowieckiej I voto Żukowskiej, II voto Lipkowskiej, która jedna z tej całej rodziny zaopiekowała się mną po różnych strasznych przejściach i powrocie z Australii. [przypis autorski]

aby to doświadczenie stało się istotnie płodnym teoretycznie i praktycznie, (…) musi być uczynione ich dalszym ciągiem — S. Brzozowski, Fryderyk Nietzsche, Stanisławów 1907, s. 29. [przypis autorski]

Aby trzymać najwyższych urzędników w zawisłości od praw, Kreteńczycy używali bardzo osobliwego sposobu: mianowicie powstania — Wiązano się zrazu zawsze przeciw wrogom zewnętrznym, co nazywało się synkretyzmem. Plutarch, Moral. [przypis autorski]

Aby ustalić wartość względną, rozmaite narody będą się stosowały głównie do tego z nich, który ma najwięcej pieniędzy. (…) W obecnym stanie świata Holandia jest tym narodem, o którym mówimy. — Holendrzy regulują prawie cały kurs pieniędzy całej niemal Europy za pomocą pewnych narad między sobą, wedle tego, jak to odpowiada ich interesom. [przypis autorski]

aby wyborne pomysły niemieckiego pedagoga [Froebla] (…) znalazły u nas zastosowanie — zakład takowy znajduje się już przy ulicy Królewskiej w Warszawie, który otworzony z początkiem lata gromadził około trzysta dzieci nader chętnie do niego uczęszczających. Rozwój tak korzystny tyle użytecznej instytucji każe się spodziewać, że w krótkim może czasie liczba podobnych zakładów powiększy się i zachęci do ich otwierania w większych miastach prowincjonalnych. [przypis autorski]

Aby wzmocnić swoje stanowisko, cenzura ta siliła się wytłumaczyć młodemu królowi, który był rzadkim nieukiem, że słowo jansenista jest to synonim republikanina. — Saint-Simon, Pamiętniki księdza Blache. [przypis autorski]

aby zgoda była zupełną, postanowił Strumieński (…) — [Komentarz autora z Uwag.] Wyrażenia takie, jak „postanowił”, „wpadł na myśl” itp. należy brać nie dosłownie, lecz według zwyczaju jako skrócenia, służące do odbudowania sobie toku myśli i uczuć nieświadomych, których zygzaki, gdy się je chwyta na papier, wydłużają się w jedną prostą linię. [przypis autorski]

a całkowitość ilostki takiej [która nie jest nam dana w obrębie pewnych granic każdego oglądu] pojmujemy dopiero dokonawszy zupełnej syntezy, czyli dołączając wciąż jednostkę do niej samej — pojęcie całkowitości jest w tym wypadku po prostu tylko wyobrażeniem dokonanej syntezy jego części, bo ponieważ nie podobna tu utworzyć pojęcia przez abstrakcję z oglądania całości (bo w tym razie jest to niemożliwe), możemy więc je urobić, przynajmniej w idei, tylko za pomocą syntezy części aż do wypełnienia nieskończoności. [przypis autorski]

aca — Napój Indian. [przypis autorski]

Achfale szuma hub est? — Czy twoje zdrowie jest dobre? [przypis autorski]

A chociaż Niemiec, głos ludzki rozumiał (…) — nie tylko o charakterze, ale i o rozumie Niemców złe mają wyobrażenie Prusacy i Litwini; przysłowiem jest u nich: „głupi jak Niemiec”. Obacz Kotzebue, Tom I, k. 72: „Und weil die Deutschen selten der fremden Sprachen Feinheiten machtig wurden, so sagten die Preussen auch wohl von einem einfaltigen Menschen: er ist so dumm wie ein Deutscher”. Ob. też Linde, pod wyrazem: „Niemiec” i Rhesa: „Das Jahr in vier Gesangen aus den Lithanischen des Christian Donaleitis ins Deutsche ubertragen”. [Linde: Samuel Bogumił Linde, Słownik języka polskiego wyd. 1807–1814; Rhesa: Jan Ludwik Rhesa (zm. w 1843 r.), profesor uniwersytetu w Królewcu, miłośnik starożytności litewskich, wydawca z rękopisu poematu z XVIII w. Chrystiana Donaleitisa „Rok w czterech pieśniach (…)”; red. WL]. Zmarły niedawno profesor królewiecki Rhesa między innymi zabytkami literatury litewskiej ogłosił poemat Litwina Donalejtysa o czterech porach roku, heksametrem napisane, z przydaniem tłumaczenia niemieckiego i uczonych objaśnień. Wspomniane poema, co do rzeczy i pięknego wysłowienia godne pochwały, i stąd jeszcze mieć powinno dla nas szczególny interes, iż jest wiernym obrazem obyczajów ludu litewskiego. Cześć pamiątce szanownego męża, który, lubo cudzoziemiec, zawstydzał rodaków, mało dbałych o historią swojej ojczyzny [dopisek autorski w przypisie do wyd. Wilno 1822; red.WL]. [przypis autorski]

„A contrario nie stanowią wspomnianego naruszenia wymogi proceduralne, które nie uwarunkowują istnienia praw autorskich do utworu, lecz dotyczą ogólnych reguł dochodzenia roszczeń na drodze sądowej. Jeżeli więc ustawodawstwo państwa pochodzenia dzieła nakłada na autorów wymogi formalne związane z dochodzeniem praw — takie jak np. złożenie kopii dzieła do depozytu lub uiszczenie opłaty rejestracyjnej — to wymóg taki ma znaczenie prawne tylko na terenie tego państwa”, M. Barczewski, Traktatowa ochrona praw autorskich i praw pokrewnych, Warszawa 2007, rozdział I, punkt 2.6.2. [przypis autorski]

Acta Tomiciana, III, 445. [przypis autorski]

Adam Asnyk — poeta polski, ur. w r. 1830 umarł w r. 1896. [przypis autorski]

Adam Grzymała-Siedlecki wspomina np. że redakcja krakowskiego miesięcznika „Młodość” mieściła się przy tym samym stoliku kawiarnianym (…) — we wstępie do: E. Leszczyński, Radość samotna, Warszawa 1923, s. 5. [przypis autorski]

Adam, na obraz i podobieństwo Boże stworzony, stanął „nowy i świecący nie tylko w ciele…” — List do Rembowskiego. [przypis autorski]

adnakoż (z ros.) — jednakże. [przypis autorski]

Adolf Bocheński znakomicie określił tę dzisiejszą bolszewizującą Polskę — w „Problemach” z 15 grudnia 1934 r. [przypis autorski]

a dyć (gw.) — a przecież już; a owo już. [przypis autorski]

a dyć (gw.) — a toć przecie. [przypis autorski]

afekt (daw.) — uczucie, miłość. [przypis autorski]

aficionados — znawcy. [przypis autorski]

aforyzm Maeterlincka — Przybyszewski, a za nim Zbierzchowski uważają refrain Maeterlincka: Et la tristesse de tout cela, o mon âme, et la tristesse de tout cela… za szczyt poezji, a ja za szczyt banalności. [przypis autorski]

aga — pan. [przypis autorski]

A gdy się zbliży, drzą radości drzeniem — Tomasz Moor w poemacie Lalla-Rook wspomina o drzewach, które drzą liściami za zbliżeniem się człowieka. [przypis autorski]

A gdy się zbliży, we mgłach się rozpływa — Wielu podróżnych wspomina o tych dziwnych zjawiskach przyrodzenia. Pielgrzym dręczony pragnieniem często spostrzega w pustyni niedalekie jeziora, a nawet obrazy palm, które za zbliżeniem się wędrowca nikną…. Są to może krainy duchów. [przypis autorski]

Agenci nowej instytucji, której bolszewicy nadają dumne miano… — F. Olechnowicz, Siedem lat w szponach GPU, Wilno 1935, s. 37. [przypis autorski]