Przypisy

gmerków — durniów. [przypis autorski]

gnajs — minerał nieszlachetny. [dziś popr.: gnejs, lm: gnejsy; red. WL] [przypis autorski]

gniewem ducha przeciw niedoskonałości ciał — List apostolski. [przypis autorski]

gnipić — gnębić. [przypis autorski]

góral — obcy. [przypis autorski]

Góry i miasta rozleciały się z trzaskiem (…) i ja mu podlegam — Z. Krasiński, Pisma, Kraków 1912, VIII (cz. 2), s. 42 (Marzenie). [przypis autorski]

gówniarzowi nieszczęsnemu, co ekskrementy z miast nieskanalizowanych usuwa lub w kanałach pracuje — piszę to nie dlatego, abym sam tymi fachami pogardzał. Nie ma uczciwego zajęcia (z wyjątkiem kata, bo kary śmierci być nie powinno), które by jako takie pogardy godnym było. Piszę tak z ogólnego, bliżej nieokreślonego punktu widzenia. [przypis autorski]

Go, and leave me to my fate (…) to crush the wicked thought (ang.) — Odejdźcie i zostawcie mnie losowi memu. Jestem najnędzniejszym i najwstrętniejszym ze stworzeń, jakie kiedykolwiek żyły — najwstrętniejszym dla siebie samej. Bo wśród mojego żalu coś mi szepcze skrycie, że wszystkie ohydy, jakie popełniłam, popełniłabym powtórnie, ba, jeszcze gorsze, gdybym znowu była taką, jaką byłam. O nieba! Dopomóżcie mi, bym odepchnęła tę niegodną myśl. [przypis autorski]

Godfryd Rudel z Blaye (…) jaki jej sprawiła jego śmierć — przełożone z prowansalskiego rękopisu z XIII w. [przypis autorski]

godnie — dobrze. [przypis autorski]

godnik — grudzień. [przypis autorski]

Gody — Boże Narodzenie. [przypis autorski]

Godzi się nadmienić (…) czyn buntowniczy… — przekonał się o tem na sobie F. Boissard. Patrz dzieło przytoczone, rozdział ostatni. [przypis autorski]

Goethe zaś doskonale rozumie doniosłość warunków urabiających młodość (…) wystarczy urodzić się o dziesięć lat wcześniej lub później, by już być kimś innym duchowo — „Ein jeder, der nur zehn Jahre früher oder spater geboren, dürfte, was seine eigene Bildung und die Wirkung nach aussen betrifft, ein ganz anderer geworden sein”, Goethes Werke, Ausg. Deutsche National-Literatur, Stuttgart o. J. XVII, s. 5–6. [przypis autorski]

gołopupki — pisklęta. [przypis autorski]

golców — klusek ziemniaczanych. [przypis autorski]

Goldowie — myśliwskie plemię mongolskie, koczujące w lasach na Ussuri. [przypis autorski]

gonić na ostre — dawne wyrażenie polskie; combattre à outrance. [przypis autorski]

gonidiabeł — niegodziwiec. [przypis autorski]

Goniglis (mit. litew.) — bóstwo pastusze. [przypis autorski]

Goniglis (mit. litew.) — bożek pastuchów. [przypis autorski]

goryczne (gw.) — gorzkie. [przypis autorski]

goryl pokonuje nawet lwa — goryle mieszkają w lasach Afryki zachodniej, jednakowoż Livingstone [Livingstone, David (1813-1873) szkocki pastor i odkrywca; red. W.L.] spotykał je i we wschodniej. Porywają one często dzieci. Goryl we wschodniej Afryce jest mniej zaciekły od zachodniego, albowiem ranny nie zabija strzelca, ale poprzestaje na odgryzieniu mu palców. [przypis autorski]

gorze — gore, [płonie; WL]. [przypis autorski]

gorzkie jezioro — po tatarsku Szira-Kul. Gorzki smak wody powodują znaczne ilości rozpuszczonej w niej glauberskiej i magnezjalnej soli. [przypis autorski]

Gościńce myślowe, po których kroczy, są osobiste (…) w utworach jego łatwo odnaleźć cechy tak jednej, jak i drugiej szkoły — Z. Sarnecki, Nowa poezja, „Świat” 1893, s. 510. [przypis autorski]

Gospoda pod Królową Gęsią Nóżką — manuskrypt oryginalny, pisany pięknym pismem XVIII wieku, nosi jeszcze jako tytuł wtóry: Życie i myśli księdza Hieronima Coignarda (przyp. Wydawcy). [przypis autorski]

Got Jornandez nazwał północną część Europy warsztatem rodzaju ludzkiego — Humani generis officinam. [przypis autorski]

gotowo [jestem] (gw.) — [jestem] gotowa. [przypis autorski]

Gotyckim kunsztem ukształcona ściana — Kościół katedralny Notre-Dame. [przypis autorski]

G. Petri, Transition from guild regulation…, s. 105. [przypis autorski]

G. Petri, Transition from guild regulation…, s. 107. [przypis autorski]

G. Petri, Transition from guild regulation…, s. 110. [przypis autorski]

G. Petri, Transition from guild regulation…, s. 114. [przypis autorski]

G. Petri, Transition from guild regulation to modern copyright law (Sweden), [w:] L. Bently, U. Suthersanem, P. Torremas, Global Copyright. Three hundred years since the Statute of Anne, from 1709 to cyberspace, s. 107. [przypis autorski]

G. Petri, Transition from guild regulation to modern copyright law (Sweden), [w:] L. Bently, U. Suthersanem, P. Torremas, Global Copyright. Three hundred years since the Statute of Anne, from 1709 to cyberspace, s. 109, Ch. May, S. K. Sell, Intellectual property rights. A critical history, London 2006, s. 71. [przypis autorski]

G. Petri, Transition from guild regulation to modern copyright law (Sweden), [w:] L. Bently, U. Suthersanem, P. Torremas, Global Copyright. Three hundred years since the Statute of Anne, from 1709 to cyberspace, s. 108. [przypis autorski]

G. Petri, Transition from guild regulation to modern copyright law (Sweden), [w:] L. Bently, U. Suthersanem, P. Torremas, Global Copyright. Three hundred years since the Statute of Anne, from 1709 to cyberspace, s. 107. [przypis autorski]

G. Petri, Transition from guild regulation to modern copyright law (Sweden), [w:] L. Bently, U. Suthersanem, P. Torremas, Global Copyright. Three hundred years since the Statute of Anne, from 1709 to cyberspace, s. 112. [przypis autorski]

G. Post, K. Giocarinis, R. Kaythe, Medieval Heritage of a Humanistic Ideal: Scientia Donum Dei Est, Unde vendi Non Potest, „Traditio”, Vol. 11 (1955), s. 196. [przypis autorski]

G. Post, K. Giocarinis, R. Kaythe, Medieval Heritage of a Humanistic Ideal: Scientia Donum Dei Est, Unde vendi Non Potest, „Traditio”, Vol. 11 (1955), s. 196; C. Hesse, The Rise of Intellectual Property, 700B.C. – A.D. 2000: An Idea in the Balance, „Daedalus”, 131, no. 2 (March 22, 2002), s. 28. [przypis autorski]

GPU jest świetną organizacją fachowców i urzędników w służbie idei im coraz bardziej obcej — Essad Bey, op. cit., s. 177. [przypis autorski]

GPU robi wszystko, co chce, bo władzę ma nieograniczoną… — Douillet, Moscou sans voiles, Paris, Spes 1937, s. 232. [przypis autorski]

Grajtas (z litew.) — Prędki. [przypis autorski]

gramatka — polewka. [przypis autorski]

grana — ziarna. [przypis autorski]

Gran Maresciallo — Marszałek W. lit., Krzysztof Zawisza. [przypis autorski]

gran Maresciallo — tu już mowa o następcy Jerzego Lubomirskiego na marszałkowstwie, Janie Sobieskim. [przypis autorski]

grasowała ona w latach 1872 i 1873 w sąsiednich wsiach… — w końcu roku 1872 i w lecie 1873 zmarło na cholerę w parafii miechocińskiej 177 osób. W tym samym czasie zmarło na ospę 236 osób, przeważnie dzieci. Ogółem liczba zmarłych w parafii w r. 1873 wynosiła 815, urodzonych 512, więc tych ostatnich o 303 mniej. (Kronika parafii miechocińskiej). [przypis autorski]

gra staje się rzeczywistością — jak w Ciekawym gburze, noweli Cervantesa. [przypis autorski]

gratiae status — korzyści z położenia (łac.). [przypis autorski]

graźn — rozpadlina w skale. [przypis autorski]

grędzec — grążyć; [ceze grędzec: zanurzać sieć, zarzucać sieć]. [przypis autorski]

great attraction — wielka atrakcja. [przypis autorski]

Grecja starożytna, gdzie świat zwierzęcy miał opiekunkę swoją w bogini Artemidzie — T. Zieliński, Religia Grecji starożytnej, s. 29–30. [przypis autorski]

Grecy wymogli na królu perskim, że będzie zawsze się trzymał na jeden bieg konia od brzegów morza — Król Persów zobowiązał się traktatem nie żeglować na żadnym statku wojennym poza Skały Scyjanejskie i Wyspy Chelidońskie. (Plutarch, Żywot Cymona). [przypis autorski]

Grecy wysyłali, jakeśmy mówili, kolonie na Propondytę i na Morze Czarne: zachowały one pod Persami swoje prawa i wolność. Aleksander, który wyruszył jedynie przeciw barbarzyńcom, nie zaczepił ich — zatwierdził wolność miasta Amizy, kolonii ateńskiej, która cieszyła się rządem ludowym nawet pod królami Persji. Lukullus, który zdobył Synopę i Amizę, wrócił im wolność i przywołał mieszkańców, którzy uciekali na swoje statki. [przypis autorski]

greenfrog — zielona żabka, w przenośni używane przez traperów przezwisko: nowicjusz, pyszałek. [przypis autorski]

grelinga — rodzaj fali (u Kaszubów). [przypis autorski]

grelingi — rodzaj fal. [przypis autorski]

grepą — kupą. [przypis autorski]

Grimm wybrał się tam raz z nami — Skoro poniechałem opowiedzenia tutaj drobnej, ale pamiętnej przygody, jaką miałem z tymże panem Grimmem jednego ranka, kiedy wybraliśmy się na obiad do Saint-Vandrille, nie będę do niej wracał; ale kiedy później zastanawiałem się nad tym, doszedłem, iż wówczas już planował w głębi serca spisek, urzeczywistniony później z tak przedziwnym skutkiem. [przypis autorski]

Grito de dolores — krzyk boleści. [przypis autorski]

Grób Potockiéj — niedaleko pałacu Chanów wznosi się mogiła, w guście wschodnim zbudowana, z okrągłą kopułą. Jest powieść między pospólstwem w Krymie, że ten pomnik wystawiony był przez Kerim Giraja dla niewolnicy, którą nadzwyczajnie kochał. Niewolnica miała być Polka, z domu Potockich. Autor uczenie i pięknie napisanej Podróży po Krymie, Murawjew–Apostoł, utrzymuje, że powieść ta jest bez zasady i że grobowiec kryje zwłoki jakiejś Gruzinki. Nie wiemy, na czem opiera swoje mniemanie; bo zarzut, iż Tatarowie w połowie ośmnastego wieku tak łatwo niewolnic z domu Potockich uprowadzać nie mogli, nie jest dostateczny. Wiadome są ostatnie zaburzenia kozackie na Ukrainie, skąd niemało ludu uprowadzono i przedano sąsiednim Tatarom. W Polsce liczne są familje szlacheckie imienia Potockich, i wspomniana branka niekoniecznie mogła należeć do możnego domu dziedziców Humania, który najazdom tatarskim lub rozruchom kozackim mniej był dostępnym. Z powieści gminnej o grobowcu bakczysarajskim poeta rossyjski Aleksander Puszkin z właściwym sobie talentem napisał powieść: Fontanna Bakczysarajska. [przypis autorski]

„gród buntowników ujarzmionych” (…) gdzie „niewolni jeńce” leżeli przygnieceni duszy bezwładem i rozpaczą — L. Staff, Pisma, Warszawa 1931, I, s. 138 (Sny o potędze). [przypis autorski]

gród Krywiczan — Nowogródek. [przypis autorski]

gród Rozalii — kolonia francuska u Naczezów. [przypis autorski]

Gród też ów [Rzym], którego imie tajemnicze znaczyło siłę — po grecku rome, siła. [przypis autorski]

gromili rosnącą rozwiązłość obyczajów. Określono to w wyroku sądowym jako ciężką, a zręcznie zamaskowaną zbrodnię… — Przytacza to prof. Mikołaj Arsienjew w dodatku do Glaubensverfolgung in Russland Trubeckiego. [przypis autorski]

gromnicznik — kaszubski: luty. [przypis autorski]

Grotius nawet sądzi, że każdy może wyrzec się państwa, którego jest członkiem, i odzyskać swą naturalną wolność i swe mienie, opuszczając kraj — rozumie się, że nie opuszcza się kraju, by uchronić się przed obowiązkiem i uwolnić się od służby ojczyźnie, w chwili gdy nas potrzebuje. Ucieczka wówczas byłaby zbrodnicza i karygodna; nie byłoby to już wycofanie się, lecz byłaby to dezercja. [przypis autorski]

Grotus — nazyw. w inn. źródł. Grothaus albo Grothausen, Ernest, generał-major piechoty w dywizyi hetmana pol. kor., Jerzego Lubomirskiego. [przypis autorski]

groźny i straszliwy wyraz, jaki Komodus kazał dawać swoim posągom — Władca ów widział dobrze, jaka jest zasada jego rządów w tym państwie. [przypis autorski]

grubej księgi „Malleus malaficarum” (Młot na czarownice) — Wyszła w przekładzie polskim w r. 1614. [przypis autorski]

gruby (pot.) — bogaty. [przypis autorski]

grula — stara świnia. [przypis autorski]

grumać się — borykać się. [przypis autorski]

Grunta piątej klasy… — przy klasowaniu gruntu brana jest pod ocenę jakość gleby wierzchniej i warstw podwierzchnich, i stosownie do tego grunt orny dzieli się na 6 klas, łąki na 8, ogrody na 4, pastwiska na 3 klasy. W Dzikowie są grunta, łąki, ogrody i pastwiska wszystkich klas. Nazwy pól są tu następujące: Ogniska, Podgórze, Zagródki, Zastawie, Wągrody, Jaksiny, Łańszcz, Nawozy. [przypis autorski]

grupach ludzkich o wysokiej prężności i wynikającej z niej skłonności do ekspansji, na tle dawnej i głębokiej kultury, która jeszcze nie zaczęła się degrengolować — chociaż Spengler mówi, że dopiero zaczynająca obumierać kultura zaczyna mieć ekspansywne skłonności i ten okres właśnie nazywa nie kulturą, a cywilizacją. [przypis autorski]

Grupa społeczna oberwańców — K. R. Żywicki [L. Krzywicki], Z Niemiec. Max Nordau. [przypis autorski]

Gryf — Avare [fr.: skąpy, skąpiec; red. WL]. [przypis autorski]

grzędów (gw.) — grządek. [przypis autorski]

Grzebień z kości wyrobiony (…) Ani wątpienia dziecko się tam bawiło — dawno, dawno, tysiące lat temu, w czasach, które się nazywają przedhistoryczne, ludzie nie umieli budować sobie mieszkań, nie mieli narzędzi do pracy tak doskonałych, jak my posiadamy; nie umieli dobywać z ziemi rudy żelaznej ani wytapiać z niej tego najpożyteczniejszego metalu. Naczynia i sprzęty, które sobie nieudolnie sporządzali, były tylko z krzemienia lub z kości. Odziewali się w skóry zwierząt, które upolowali z narażeniem własnego życia. Mieszkali w pieczarach i jaskiniach. Jeszcze nieraz o ten nędzny przytułek musieli walczyć z niedźwiedziami. Czasy te odległe, przedhistoryczne, o których dowiadujemy się z wykopalisk, nazywają się epoką kamienną. [przypis autorski]

grzech — bies, zło. [przypis autorski]

Grzegorzewski (…) czy się nie mylę co do osoby — Wedle relacji, jaką miałem skądinąd, miał to być Kallenbach. [przypis autorski]

Grzegorz z Nyssy — ur. 331 w Cezarei w Kapadocji, zrazu nauczyciel wymowy, następnie biskup w mieście Nyssa, które jednak prześladowany przez arianów musiał na czas jakiś opuścić. Um. ok. 394. Napisał wiele dzieł; najważniejszym Λόγος Κατηχητικός ὁ Μέγας. [przypis autorski]

grzmotny — rosły, silny. [przypis autorski]

Grzmoty… (…) Spotężmy głos! — W. Orkan, Pomór, Warszawa 1938, s. 143. [przypis autorski]

grzybowska — Zofia z Krasińskich Wodzicka, starościna grzybowska, siostra królewiczowej. [przypis autorski]

G. S. Brown, After the fall…, s. 490. [przypis autorski]

G. S. Brown, After the fall: the chute of a play, droits d'auteur and literary property in the Old Régime, „FHS”, 22 (1999), s. 466. [przypis autorski]

G. S. Brown, After the Fall: The Chute of a Play, Droits d'Auteur and Literary Property in the Old Régime, FHS, 22 (1999), s. 484. [przypis autorski]

G. S. Brown, After the fall: the chute of a play, droits d'auteur and literary property in the Old Régime, „FHS”, 22 (1999), s. 485. [przypis autorski]

Günter zaprzepaścił najlepszych wojaków — Günter z Szwarcburga, ten sam, który walczył przeciw Brandeburczykom w Gdańsku, a potem zajął podstępem Pomorze r. 1309. [przypis autorski]

Günther Antoni — ur. 1785, głosił dualizm, zbliżony do kartezjańskiego, i teizm; 1857 r. potępiono w Rzymie teologiczne i psychologiczne teorie Günthera, który wyrokowi temu laudabiliter se subiecit; um. w nędzy 1863 r. w Wiedniu. Główne dzieło: Vorschule zur speculativen Theologie des positiven Christentums. [przypis autorski]

guerilla — walka partyzancka. [przypis autorski]

Guide to the Berne Convention for the protection of the literary and artistic works (Paris act, 1971), Geneva 1978, s. 66, M. F. Makeen, From „Communication in Public” to „Communication to the Public”; An Examination of the Authors's Rights of Broadcasting, Cabling, and the Making Available of Works to the Public Under the Copyright Laws of the USA, the UK, and France, King's College 1999, https://kclpure.kcl.ac.uk/portal/files/2932667/392285.pdf, (dostęp 16.02.2014), s. 97. [przypis autorski]

gulam — służący. [przypis autorski]

Gulbi (mit. litew.) — duch stróż człowieka. [przypis autorski]

Gulbi (mit. litew.) — duch, stróż człowieka. [przypis autorski]