Przypisy

robron — suknia o sztywnej spódnicy, z przodu spłaszczonej, z tyłu wydłużonej. [przypis edytorski]

robron — suknia ze sztywną spódnicą i trenem. [przypis edytorski]

robron — szeroka, kloszowa suknia. [przypis edytorski]

robron — szeroka suknia balowa, noszona w wieku XVIII. [przypis edytorski]

robront (z fr.) — szeroka, sztywna suknia kobieca. [przypis edytorski]

robron (z fr. robe ronde: okrągła suknia) — suknia o szerokiej (szczególnie z boków i z tyłu) spódnicy podtrzymywanej na sztywnym stelażu z obręczy fiszbinowych, wiklinowych a. drucianych; damski strój dworski, balowy, popularny w XVIII w. [przypis edytorski]

Robusti, Jacopo, zw. Tintoretto (1518–1594) — włoski malarz manierystyczny, przedstawiciel szkoły weneckiej. [przypis edytorski]

Robusti — nazwisko znaczące tyle co: „gwałtownik, rozbójnik, łobuz”. [przypis edytorski]

Rochambeau i Lafayete — francuscy generałowie walczący w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych: Jean-Baptiste de Rochambeau (1725–1807) oraz Marie Joseph de La Fayette (1757–1834); brali udział w oblężeniu Yorktown, które powiodło się jedynie dzięki francuskiemu wsparciu i przypieczętowało brytyjską przegraną w wojnie. [przypis edytorski]

Rochas d'Aiglun, Eugène Auguste Albert de (1837–1914) — fr. specjalista w zakresie inżynierii wojskowej, oficer Legii Honorowej (1889), historyk, pisarz, tłumacz, dyrektor politechniki paryskiej, usunięty ze stanowiska z uwagi na przekonania i praktyki w dziedzinie parapsychologii i okultyzmu; badacz głębokich stadiów hipnotycznych, telekinezy, emanacji magnetycznej, reinkarnacji itp., autor wielu publikacji na ten temat, m.in. książki Les Forces non définies („Siły nieokreślone”, 1887). [przypis edytorski]

roch (daw.) — wieża (jedna z figur szachowych); słowo to pochodzi od perskiej nazwy słonia bojowego z wieżą strzelniczą na grzbiecie. [przypis edytorski]

Rochefort, hrabia — fikcyjna postać stworzona przez pisarza Aleksandra Dumasa, bohater powieści Trzej muszkieterowie oraz Dwadzieścia lat później, szpieg kardynała Richelieu oraz główny antagonista muszkieterów, później przyjaciel d'Artagnana. [przypis edytorski]

Rocher de Cancale — elegancka restauracja paryska, przy ul. Montorgueil, ciesząca się wielkim powodzeniem w XIX w. [przypis edytorski]

Rocher de Cancale — paryska restauracja. [przypis edytorski]

Rochester — miasto w Anglii, w hrabstwie Kent, ok. 50 km od Londynu; znane m.in. z zamku z XI w. oraz katedry w stylu normańsko-gotyckim (z XI–XIII w.), która zastąpiła katedrę anglosaską z roku 604, będącej drugą (po Canterbury) najstarszą w Anglii świątynią chrześcijańską. [przypis edytorski]

Rochester — miasto w hrabstwie Kent w Anglii, położone u ujścia rzeki Medway, oddalone 30 mil (ok. 50 km) od Londynu; należało do ulubionych miast Charlesa Dickensa, który nieopodal, w Higham, wiosce położonej między Rochester a Gravesend, miał w latach 1856–1870 dom letni Gads Hill Place, gdzie zakończył życie. [przypis edytorski]

Rochester — miasto w Stanach Zjednoczonych, w stanie Nowy Jork, położone nad jeziorem Ontario. [przypis edytorski]

Roch, święty (ok. 1295–1327) — pielgrzym, święty katolicki, członek Franciszkańskiego Zakonu Świeckich. [przypis edytorski]

rococo — rokoko, dekoracyjny styl w sztuce europejskiej w latach ok. 1720–1790. [przypis edytorski]

Roczdel, właśc. Rochdale — miasto w Wielkiej Brytanii nieopodal Manchesteru, w XIX wieku centrum przemysłu włókienniczego. [przypis edytorski]

Rocznica powstania — pełny tytuł utworu pochodzącego ze zbioru Pieśni Janusza brzmi: Pierwsza rocznica 29 Listopada obchodzona w Rzeszy niemieckiej; tekst powstał w 1832 r. w Brodnicy (na terenie Prus Wschodnich), gdzie po upadku powstania listopadowego Wincenty Pol był internowany w budynkach klasztoru franciszkanów wraz z blisko dwudziestotysięczną armią. [przypis edytorski]

rodały — zwoje Tory, Pismo Św. [przypis edytorski]

rodał — zwój Tory; Pismo Święte. [przypis edytorski]

Rodan — rzeka na terenie dzisiejszej Szwajcarii i Francji. [przypis edytorski]

Rodan — rzeka przepływająca przez Szwajcarię i Francję. [przypis edytorski]

Rodbertus, Johann Karl (1805–1875) — niemiecki ekonomista i socjalista, czołowy przedstawiciel centrolewicy w pruskim Zgromadzeniu Narodowym, uważany za założyciela tzw. państwowego socjalizmu (niem. Staatssozialismus), ideologii wewnątrz socjalizmu opowiadającej się za państwową własnością środków produkcji, funkcjonującej albo jako tymczasowym środek w przejściu od kapitalizmu do socjalizmu, albo jako cecha charakterystyczna samego socjalizmu. [przypis edytorski]

rodem z sobą złączonego pewnego Rusina, do którego państwo to należało, na tronie wielkoksiążęcym postanowił — Izasława, syna Jarosława Mądrego; przypuszczalnie w 1076 r. [przypis edytorski]

Roderick „Rory” Random — tytułowy bohater i narrator powieści łotrzykowskiej (pikarejskiej) szkockiego pisarza Tobiasa Smolletta (1721–1771), The Adventures of Roderick Random, (publ. 1748; pol. tł. B. Zieliński Niezwykłe przygody Roderyka Randoma, 1955); Roderick był synem szlachcica i kobiety z niższych klas; matka zmarła przy porodzie, ojciec postradał zmysły z rozpaczy po jej śmierci; z powodu uprzedzeń klasowych rodzina ze strony ojca nie była chętna, by udzielać wsparcia chłopcu, który zmuszony był radzić sobie sam; doświadczywszy prześladowań ze strony bezdusznego wychowawcy, został karnie wydalony ze szkoły i pozbawiony dalszej możliwości edukacji, jednak wcześniej zdołał opanować francuski, włoski, łacinę i klasyczną grekę; z tym bagażem ruszył w świat, do Londynu, Francji, Indii, Afryki, a nawet Ameryki Płd., w towarzystwie nieodstępnego, prostodusznego Hugh Strapa. [przypis edytorski]

Roderick „Rory” Random — tytułowy bohater i narrator powieści przygodowej Tobiasa Smolletta (1721–1771), The Adventures of Roderick Random, (publ. 1748; pol. tł. B. Zieliński Niezwykłe przygody Roderyka Randoma, 1955); w burzliwym swym życiu Roderick m.in. kilkakrotnie zaciągał się do służby na statku. [przypis edytorski]

Roderyk I — ostatni król Wizygotów, zginął w zakończonej klęską bitwie nad rzeką Guadelete (711), walcząc z muzułmanami, którzy zostali wezwani na pomoc do Hiszpanii przez syna i następcę jego poprzednika. [przypis edytorski]

Rodin, Auguste (1840–1917) — francuski rzeźbiarz, łączący w swoich pracach elementy symbolizmu i impresjonizmu, prekursor nowoczesnego rzeźbiarstwa; autor m.in. prac Myśliciel oraz Mieszczanie z Calais. [przypis edytorski]

Rodin, Auguste (1840–1917) — rzeźbiarz i grafik francuski; ilustrował poezje Baudelaire'a i Owidiusza. [przypis edytorski]

Rodin, Auguste (1840–1917) — rzeźbiarz i malarz francuski. [przypis edytorski]

rodne — tu: rodowe. [przypis edytorski]

rodnia (daw.) — rodzina. [przypis edytorski]

rodnik — rodowód. [przypis edytorski]

rodny (daw.) — rodzony. [przypis edytorski]

Rodoguna — tragedia historyczna Corneille'a z 1644 o brutalnej i podstępnej walce o władzę. [przypis edytorski]

Rodope — góra w Tracji. [przypis edytorski]

Rodos — wyspa na Morzu Egejskim, położona na granicy dwóch kontynentów: Europy i Azji, największa w archipelagu Dodekanezu (Sporadów Południowych). [przypis edytorski]

Rodowici Egipcjanie mieli barwę skóry miedzianą — podział na cztery rasy to interpretacja malowideł egipskich dokonana pod wpływem teorii rasowych z czasów autora. Na opublikowanej na początku XIX w. rycinie rekonstruującej fresk z grobowca Setiego I przedstawiono białoskórego Libijczyka (wschód), czarnoskórego Nubijczyka (południe), żółtoskórego Syryjczyka (zachód) oraz miedzianoskórego Egipcjanina jako reprezentujących ludy wszystkich części świata. Współczesne pomiary i badania wykazały, że budową ciała ani genetycznie starożytni Egipcjanie zasadniczo nie różnili się od współczesnych mieszkańców Egiptu. Miedziany odcień skóry na malowidłach egipskich zapewne wynikał z konwencji. [przypis edytorski]

Rodrigo Díaz de Vivar, znany jako Cyd (ok. 1043–1099) — hiszpański bohater narodowy, rycerz kastylijski, bohater wielu ballad, wzór cnót rycerskich; w 1094 zdobył z rąk muzułmańskich Walencję, którą władał aż do śmierci. [przypis edytorski]

rody (gw.) — tu: rodzenie. [przypis edytorski]

Rodyjczycy — mieszkańcy wyspy Rodos słynęli w starożytności jako świetni procarze. [przypis edytorski]

rodzaj boga, żeby tak powiedzieć, bo ci ludzie w przeróżnych postaciach grody przebiegają — por. Odyseja XVII 485–487. [przypis edytorski]

rodzaj (daw.) — tu: urodzenie. [przypis edytorski]

rodzaje ludzi z Hezjoda, które i u was będą: złoty, srebrny, brązowy i żelazny — Hezjod Pracach i dniach (w. 109–201) podzielił dzieje ludzkie na epoki, nazwane od metali, w których żyły różne rodzaje ludzi. [przypis edytorski]

rodzajem przekładu z Chambersa — angielskiej encyklopedii Ephraima Chambersa pt. Cyclopaedia: or, An Universal Dictionary of Arts and Sciences wydanej w Londynie w 1728. [przypis edytorski]

rodzaj ludzki, którego trwanie (…) nie wynosi więcej niż 100 razy życie 60-letniego człowieka — tj. ok. 6000 lat, zgodnie z chronologią wynikającą z Biblii i wyliczeń przeprowadzonych na jej podstawie w 1654 przez arcybiskupa irlandzkiego Jamesa Usshera, który ustalił, że początek świata nastąpił w 4004 r. p.n.e. Dialog Schopenhauera powstał przed opublikowaniem dzieła Darwina o ewolucji (1859) oraz pracy Kelvina (1862) z obliczeniami czasu stygnięcia globu ziemskiego dającymi wynik ok. 100 mln lat. [przypis edytorski]

rodzajny (daw.) — tu: niem. cultivirten (dziś popr. kultivierten), tj. uprawiany. [przypis edytorski]

rodzajny (daw.) — uprawny, urodzajny. [przypis edytorski]

rodzajny (daw.) — urodzajny a. uprawiany. [przypis edytorski]

rodzajny (starop.) — urodzajny, żyzny. [przypis edytorski]

rodzaj — tu: gatunek, rodzaj ludzki. [przypis edytorski]

rodzeństwo Olgierdowe — tu: dzieci Olgierda. [przypis edytorski]

rodzeństwo — tu: rodzeni krewni; zwłaszcza dzieci. [przypis edytorski]

Rodzianko, Michaił Władimirowicz (1859–1924) — rosyjski polityk i parlamentarzysta; prawicowy liberał, zwolennik monarchii konstytucyjnej; przewodniczący Dumy 1911–1917; jeden z przywódców rewolucji lutowej 1917, od 22 marca 1911 do 6 października 1917 przewodniczący Komitetu Tymczasowego Dumy, główny negocjator abdykacji Mikołaja II; po przewrocie bolszewickim wyjechał nad Don, w 1920 wyemigrował do Serbii. [przypis edytorski]

rodzica — rodzicielka, matka. [przypis edytorski]

rodzica — rodzicielka. [przypis edytorski]

rodzic (daw.) — ojciec. [przypis edytorski]

rodzic (daw.) — tu: ojciec. [przypis edytorski]

rodzice odnalazły — dziś popr.: rodzice odnaleźli (lm m-os.). [przypis edytorski]

rodziciel Cyrce — Helios, bóg słońca. [przypis edytorski]

rodzicóm — dziś popr. forma C. lm: rodzicom. [przypis edytorski]

rodzic — tu: ojciec Eneasza, Anchizes. [przypis edytorski]

rodzic — tu: rodak. [przypis edytorski]

rodzicy — rodzica, ojca (forma użyta dla rymu). [przypis edytorski]

Rodziewiczówna, Maria (1864–1944) — autorka powieści m.in. Straszny dziadunio, Dewajtis, Lato leśnych ludzi, których tematyka obracała się głównie wokół życia poleskiego ziemiaństwa. [przypis edytorski]

Rodziewiczówna, Maria (1864–1944) — pisarka pisząca zwłaszcza o życiu poleskiego ziemiaństwa, prowadziła aktywną działalność społeczną. Dzieła: Straszny dziadunio, Dewajtis, Lato leśnych ludzi. [przypis edytorski]

Rodziewiczówna, Maria (1864–1944) — pisarka pisząca zwłaszcza o życiu poleskiego ziemiaństwa, prowadziła aktywną działalność społeczną. Twórczość: Straszny dziadunio, Dewajtis, Lato leśnych ludzi. [przypis edytorski]

rodzimy — właściwy, naturalny, wrodzony. [przypis edytorski]

Rodzina Bastablów znana była z ubóstwa, ale też i z uczciwości — o wcześniejszych przygodach rodziny Bastablów opowiada książka Poszukiwacze skarbu. [przypis edytorski]

Rodzina Benoiton — komedia francuskiego dramatopisarza Victoriena Sardou (1831–1908) z 1865. [przypis edytorski]

rodzina Bentivogliów za powrotem swoim do Bolonii — w 1508 r. [przypis edytorski]

Rodzina Bernheimów — tytuł oryginału: Rechts und links. W wydaniu źródłowym znajduje się informacja: „z upoważnienia autora przełożył dr I. Berman”. W niniejszym wydaniu dokonano dużych zmian redakcyjnych w tłumaczeniu, opisanych szczegółowo w nocie redaktorskiej. [przypis edytorski]