Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dopełniacz | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8670 przypisów.
magierka — czapka węgierska. [przypis edytorski]
magierka — także: madziarka, czapka węgierska; nakrycie głowy bez daszka, z płaską, okrągłą a. kwadratową główką (denkiem); najczęściej wykonana z grubego sukna i obszyta tzw. „barankiem” (paskiem futerka) lub dziergana z wełny; często ozdobiona piórkiem, pomponami, kolorowymi taśmami a. sznurkami; nakrycie głowy tego typu upowszechniło się w Polsce w XVI i XVII w., począwszy od czasów panowania Stefana Batorego, i stało się tradycyjnym nakryciem głowy noszonym zimą do stroju ludowego; wygląd magierek (barwy, rodzaj zdobienia) był zróżnicowany zależnie od regionu kraju. [przypis edytorski]
magierka — wysoka czapka chłopska z płaskim denkiem, pochodzenia węgierskiego; najczęściej wykonana z grubego sukna i obszyta tzw. „barankiem” (paskiem futerka). [przypis edytorski]
magierka (z węg.) — czapka węgierska, okrągła, wysoka. [przypis redakcyjny]
magierka (z węg. Magyar: Węgier) a. batorówka — okrągła lub czworokątna czapka bez daszka, wykonana z grubego sukna, obszywana tzw. barankiem; rozpowszechniona w daw. Polsce od czasów panowania Stefana Batorego. [przypis edytorski]
magierowskich — okazja magierowska, tj. bitwa pod Magierowem 11 lipca 1656. [przypis redakcyjny]
magis in elucidationem (łac.) — raczej na uświetnienie. [przypis redakcyjny]
magis inviti, quam invitati (łac.) — raczej z przymusu niż zaproszeni. [przypis redakcyjny]
magis magnos clericos non sunt magis magnos sapientes (łac.) — największy z kleryków (księży; tu: mnichów) nie jest najtęższy w mądrości. [przypis edytorski]
magis magnos clericos non sunt magis magnos sapientes! — ten cytat w barbarzyńskiej łacinie mieści się u Rabelais'go, Gargantua 19, 39 i znaczy w przybliżeniu: „największe uczeńce nie zawsze mają najwięcej rozumu”. [przypis tłumacza]
magister czy tam doktor prawa — nie praw, ale filozofii. Ponieważ matka W. Żeleńskiego miała wiele przykrości ze sfer ziemiańskich z powodu kariery muzycznej syna (doszło nawet do zbiorowych protestów!), ten, wdzięczny matce za zostawienie mu swobody, „zobowiązał się solennie do uzyskania tytułu doktora filozofii, by zdobyciem godności akademickiej uwolnić ją przynajmniej częściowo od pretensji ziemiańskich” (Szopski, Władysław Żeleński). [przypis redakcyjny]
magister elegantiarum (łac.) — nauczyciel elegancji, wzorzec elegancji. [przypis edytorski]
magister equitum (łac.) — dowódca jazdy. [przypis edytorski]
magister eroticarum (łac.) — mistrz erotyki; nauczyciel erotyki. [przypis edytorski]
magister (łac.) — mistrz. [przypis edytorski]
magister (łac.: przełożony, mistrz, nauczyciel) — tu: mistrz. [przypis edytorski]
magister respondit (łac.) — mistrz odpowiada. [przypis edytorski]
magistrat (daw.) — organ wykonawczy władz miejskich; też: siedziba tego organu. [przypis edytorski]
magistraturą — urzędem. [przypis redakcyjny]
magistratura — tu: władza, urząd. [przypis redakcyjny]
magistratura — tu: władza zwierzchnia, urząd. [przypis edytorski]
magistraturze — urzędowi. [przypis redakcyjny]
magistraty — urzędy. [przypis redakcyjny]
magistrat — zarząd miasta; nazwa oficjalna w Polsce do 1933 (tzw. ustawa scaleniowa o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego przemianowała wówczas magistraty na zarządy miejskie), w języku potocznym używana również po wojnie, do 1950 r.; także: określenie budynku mieszczącego władze miejskie. [przypis edytorski]
magistrat — zarząd miasta; także: ratusz, budynek władz miejskich. [przypis edytorski]
magistrat (z łac.)— rada miejska, dzisiejszy ratusz. [przypis edytorski]
magistrat (z łac.) — rada miejska, dzisiejszy ratusz. [przypis edytorski]
magistra vitae (łac.) — popularne łacińskie przysłowie historia est magistra vitae: historia jest nauczycielką życia. [przypis redakcyjny]
magisz a. maisz (daw.) — towarzysz. [przypis edytorski]
maglarka — kobieta pracująca w maglu. [przypis edytorski]
maglownia — wałek do maglowania bielizny. [przypis edytorski]
maglownica (gw.) — deszczułka do ręcznego maglowania (wygładzania bielizny). [przypis edytorski]
magnąć (daw.) — fikać. [przypis edytorski]
magnąć (gw.) — fiknąć. [przypis edytorski]
Magna Charta [Libertatum] — Wielka Karta [Swobód], akt wydany w Anglii w 1215 przez króla Jana bez Ziemi, pod naciskiem możnowładztwa wzburzonego samowolą władcy, ograniczający władzę królewską i określający przywileje i swobody poddanych; w ustawodawstwie anglosaskim uznawana za fundament porządku konstytucyjnego i gwarancję wolności obywatelskich, a także za początek parlamentarnej demokracji brytyjskiej. [przypis edytorski]
Magna Charta [Libertatum] — Wielka Karta [Swobód], akt wydany w Anglii w 1215 przez króla Jana bez Ziemi, zawierający liczne przywileje dla wasali; tu w znaczeniu przenośnym. [przypis edytorski]
magna cum laude (łac.) — z wielką pochwałą; zwrot używany dawniej na dyplomach jako forma oceny wyróżniającej. [przypis edytorski]
magnae (…) obstinatius (łac.) — wielkie umysły tym uporczywsze, im większe trudności. [przypis redakcyjny]
magna est veritas et… (łac.) — prawda jest wielka i… [przypis edytorski]
Magna est veritas et praevalebit — prawda jest wielka i zwycięży. [przypis redakcyjny]
magna (…) fortuna — Seneca, De consolatione. Ad Polybium, 26. [przypis tłumacza]
Magnam (…) agere — Seneca [Minor], Epistulae morales ad Lucilium, 120. [przypis tłumacza]
Magna Mater Terrae (łac.) — Wielka Matka Ziemi. [przypis edytorski]
magnam partem (łac.) — wielką część. [przypis redakcyjny]
magnam popularitatem (łac.) — wielką wziętość. [przypis redakcyjny]
magna (…) negligunt — Cicero, De natura deorum, II, 66. [przypis tłumacza]
magna parens (łac.) — wielka rodzicielka; określenie Rzymu użyte przez wybitnego rzym. poetę Wergiliusza (70–19 p.n.e.) w Georgikach II 173. [przypis edytorski]
magna pars fui (łac.) — brałem wielki udział. [przypis edytorski]
magna pars fui (łac.) — brałem wielki udział (zwrot przysłowiowy). [przypis redakcyjny]
magna pars (łac.) — duża część. [przypis edytorski]
magna pars (łac.) — wielka część. [przypis edytorski]
Magna Peccatrix (łac.) — wielka grzesznica, tu: Maria Magdalena. [przypis edytorski]
magna porta (łac.) — wielka brama. [przypis edytorski]
magnaterya — dziś popr. pisownia: magnateria. [przypis edytorski]
magnatum et nobilium deum (łac.) — boga magnatów i szlachty. [przypis edytorski]
magna (…) venter — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, 123. [przypis tłumacza]
magnetyczne dialogi Sokratesa — o tej demonicznej, magnetyzującej sile Sokratesa, którą Nietzsche nazywa „fascinierend”, przytacza Burckhardt w tomie III str. 382. uw. 1 taki np. szczegół, że uczeń Sokratesa Menon przyrównywał działanie wymowy Sokratesa do owego bezwładu skutkiem uderzenia drętwy elektrycznej (Menon). [przypis tłumacza]
magnetyczne pociągnięcia — ruchy rąk służące wywołaniu hipnozy bądź wywieraniu wpływu na zahipnotyzowaną osobę. [przypis edytorski]
magnetyczny — tu: związany z magnetyzmem; zjawiska, które dzisiaj znane są pod nazwą hipnozy, w XIX w. określano jako mesmeryzm (od nazwiska Franza Antona Mesmera, 1734–1815) lub magnetyzm. [przypis edytorski]
magnetyzer a. hipnotyzer — człowiek potrafiący oddziaływać na przedmioty i innych ludzi siłą swojego umysłu. [przypis edytorski]
Magnetyzer — człowiek posiadający umiejętność wprawiania ludzi w stan magnetyczny (hipnotyczny) zbliżony do naturalnego snu. W wieku XIX stosowano „magnetyzowanie” Jako zabieg leczniczy. [przypis redakcyjny]
magnetyzer (daw.) — hipnotyzer. [przypis edytorski]
magnetyzer — tu: sztukmistrz, w swoich pokazach posługujący się zjawiskiem hipnozy. [przypis edytorski]
magnetyzm — tu: magnetyzm zwierzęcy, teoria sformułowana przez Franza Mesmera (1734–1815), według której o zdrowiu organizmów zwierzęcych, jak również ludzkiego, decyduje harmonijny przepływ „fluidu” (energii opisywanej jako subtelna materia). [przypis edytorski]
magnetyzm — zjawiska, które dzisiaj znane są pod nazwą hipnozy, w XIX w. określano jako mesmeryzm (od nazwiska Franza Antona Mesmera, 1734–1815) lub magnetyzm. [przypis edytorski]
magnetyzm — zjawiska, które dzisiaj znane są pod nazwą hipnozy, w XIX w. określano nazwą mesmeryzmu (od nazwiska Franza Antona Mesmera, 1734–1815) lub magnetyzmu. [przypis redakcyjny]
magnetyzm zwierzęcy — teoria sformułowana przez Franza Mesmera (1734–1815), według której o zdrowiu organizmów zwierzęcych, jak również ludzkiego, decyduje harmonijny przepływ „fluidu” (energii opisywanej jako subtelna materia), zaś zaburzenia jego przepływu powodują choroby; kuracja Mesmera (mesmeryzm) polegała na porządkowaniu krążenia fluidu wzdłuż pasów wyznaczonych na ciele ludzkim poprzez zbliżenie i przesuwanie rąk terapeuty. [przypis edytorski]
magnetyzm zwierzęcy — teoria sformułowana przez Franza Mesmera (1734–1815), wg której o zdrowiu organizmów zwierzęcych, jak również ludzkiego, decyduje harmonijny przepływ „fluidu” (energii opisywanej jako subtelna materia), zaś zaburzenia jego przepływu powodują choroby; kuracja Mesmera (mesmeryzm) polegała na porządkowaniu krążenia fluidu wzdłuż pasów wyznaczonych na ciele ludzkim poprzez zbliżenie i przesuwanie rąk terapeuty; pomimo że już w XVIII w. komisje lekarskie uznały mesmeryzm za pseudonaukę, cieszył się popularnością w XIX w. [przypis edytorski]
Magnezja — półwysep wzdłuż wschodniej granicy Tesalii, od niej zawisły, potem od Beocji, Macedonii, także samodzielny. [przypis tłumacza]
magnezja — w okresie przedwojennym podpalana magnezja była stosowana zamiast lampy błyskowej. [przypis edytorski]
magnezjowy (o świetle) — jasny i blady, podobnie jak światło palącego się magnezu. [przypis edytorski]
Magni dominator (…) tam lentus vides? — władco wielkiego nieba, czy jesteś tak chętny, by słuchać o zbrodniach, by je oglądać? (Seneka, Fedra). [przypis edytorski]
Magnificat — z łac. Magnificat anima mea Dominum (Wielbi dusza moja Pana), łacińska wersja pieśni dziękczynnej Marii z Ewangelii wg Łukasza, jednego z najstarszych hymnów chrześcijańskich. [przypis edytorski]
Magnificat — z łac. Magnificat anima mea Dominum (Wielbi dusza moja Pana) pieśń dziękczynna, oparta o słowa wypowiedziane przez Maryję po Zwiastowaniu według Łk 1, 46–55. [przypis edytorski]
Magnifice domine N. N.! (…) Eleonora in Croes Dyvarne (łac.) — Wielmożny Panie! Co sercu drogie, wielbimy chętnie w duchu, pragniemy upewniać słowami, żądamy oglądać oczyma. Jaki szacunek wielmożny rodzic mój powziął dla znakomitego bohatera narodu sławnego i towarzysza takiego wodza, jakim czci go przywiązaniem, tego dowodzi bardzo częste wspominanie nazwiska Wielmożnego Pana, jako też i mocne postanowienie, w którym trwa ciągle, aby Cię kochać nie jak przybranego, lecz jakby z własnej krwi zrodzonego syna. Jeżeli zaś ojciec Cię kocha, kocha Cię niemniej córka, bo w jej duszy czuła skłonność tak niewzruszone zapuściła korzenie, że gdyby można przesłać w tym piśmie serce stroskane, każdy wyczytałby z łatwością jawne i wieczne szczerości dowody. Wyznaję teraz, co długo taiłam, że w całym życiu ubiegłem nie czułam do żadnego z mężczyzn wśród tylu ubiegających się o mą rękę przywiązania w sercu oprócz do Ciebie, Wielmożny Panie; i chętnie wierzę, że to pochodzi z woli Boga i wskutek postanowienia Jego. Jeżeli Ty, Wielmożny Panie, to samo żywisz w sercu, co wyznałeś ustami, szczęściem to nazywam; jeżeli usta dla mego uspokojenia oświadczyły mi coś wręcz przeciwnego, byłby to straszny grzech przeciw miłości bliźniego. Wyobraź sobie miłość moją, której ani odległość miejsc ani wstydliwość stanu mojego oddzielić od Ciebie nie zdoła. Bieży chyżo przez pociski, przez ogień i tyle niebezpieczeństw; śpieszy się, by zwiedzić przybytek Bellony, nie lękając się wcale jej zwolenników. O tym tylko myśli, jak wejść do obozu, i nie trwożą jej trąb marsowych dźwięki; zamierza pójść, dokąd losy wiodą i tajniki serca wołają. Bogdajby uniknęła gwałtownych wyrzutów i mogła się cieszyć ze ziszczenia zaręczeń. W ofierze składam ci wierne serce: przyjmij i pomnij na słowo Twoje, którym nadzieję wznieciłeś we mnie. Dom rodziców moich z łaski Boga dość świetny i może się równać z najstarożytniejszymi rodzinami Królestwa Polskiego. Dostatki nie tajne. Obyczaje moje, choć proste, chwaliłeś przecie; jeżeli Ci się więc podobają, nie dajże się zrazić. Wiara nie wadzi, bo wyznaję też świętej Trójcy osobę, która łaską Swoją skłania serca ludzkie. Słowa ojca mojego, że majątku za granicę królestwa wywozić nie można, niech nie będą na przeszkodzie. Zasady tej twórcą jest mój ojciec, Ty zaś tłumaczem, Ty, Wielmożny Panie, pełnomocnym wykonawcą. Twoją rzeczą będzie rozkazywać, moją słuchać. Wielmożny Ricaldus, generalny komisarz i sekretarz królestwa naszego, oddał mi przychylnych uczuć twoich dowody. O potwierdzenie ich prawdziwości proszę Boga i siostrę moją najdroższą, która z pewnością wystawi jasno skłonności moje. Ile słów, tyle westchnień; ile wspomnień, tyle łkania. Jeśliby kto zapytał: „Czemuż to czynisz?”, dość mi powiedzieć: „Odpowiadaj, serce, za mnie”. Serce moje już nie do mnie, do Ciebie należy; mnie opuściło, Tobie towarzyszy, w Tobie przemieszkuje. Czy prawdę mówię, badaj! Co ze zbuntowanym sercem czynić, poradź! Na wszystko z łatwością lek znajdziesz, skoro zechcesz. Jeżeli mię porzucisz, pamiętaj, że gniew Boski karał zawsze niewdzięczność. Tego jednak nie życzę sobie i nie wątpię o przyrzeczeniach Twoich; przestrzegam tylko, aby nie powtórzyły się zgorszenia, które u ludzi poprzednich wieków potępiamy. Teraz mi nic więcej pragnąć nie wypada, jak tylko obecności Twojej, Wielmożny Panie, w domu ojca mojego, która, tak wierzę, wszystko na lepsze obróci. Przybądź na jedną przynajmniej godzinę, o to usilnie proszę, gorąco wzywam, niecierpliwie oczekuję jako Wielmożnego Pana M. do końca życia serdecznie przywiązana Eleonora na Croes Dyvarne. [przypis redakcyjny]
magnificencją — wspaniałością, okazałością. [przypis redakcyjny]
magnificencja — tu: okazałość. [przypis redakcyjny]
magnifika (daw., żart., z łac. magnificus: dostojny; wspaniały) — małżonka. [przypis edytorski]
magnifika (daw.) — żona. [przypis edytorski]
magnifika (przestarz.) — żona. [przypis edytorski]
magnifique, coup de maître, tour de force (fr.) — wspaniałe, mistrzowskie posunięcie, majstersztyk. [przypis edytorski]
magnis itineribus (łac.) — śpiesznymi pochodami. [przypis redakcyjny]
magnis itineribus (łac.) — śpiesznymi (wielkimi) pochodami. [przypis redakcyjny]
magnis itineribus (łac.) — szybkimi pochodami. [przypis redakcyjny]
magnis itineribus (łac.) — z wielkim pośpiechem. [przypis redakcyjny]
Magnitogorsk — miasto przemysłowe w płd. Rosji, z największym w kraju kombinatem metalurgicznym; od 1931 miasto, szybko i znacznie rozbudowane w związku z budową huty żelaza podczas pierwszego planu pięcioletniego (1928–1932). [przypis edytorski]
Magnitostroj — powstały w latach 30. kombinat przemysłowy w Magnitogorsku w obwodzie czelabińskim w Rosji. W 1939 Melchior Wańkowicz pisał o polskim Centralnym Okręgu Przemysłowym jako o „polskim Magnitostroju”. [przypis edytorski]
magno (…) auras — Vergilius, Aeneida, VII, 466. [przypis tłumacza]
magnolia — drzewo (a. krzew) o dużych, efektownych liściach, zwykle różowych lub białych. [przypis edytorski]
magno motu et deliberatione cum Imperio et Republica Veneta contra potentiam Ottomanicam (łac.) — po wielkich zabiegach i naradach z Cesarstwem i Rzecząpospolitą Wenecką przeciw potędze otomańskiej. [przypis redakcyjny]
magno motu (łac.) — za wielkimi zabiegami. [przypis redakcyjny]
magno praesuli (łac.) — wielkiemu biskupowi. [przypis redakcyjny]
magnorum (…) admiratio (łac.) — wielkich ludzi nie chwalić, lecz podziwiać należy. [przypis redakcyjny]
magnorum nominuni (łac.) — wielkich imion. [przypis redakcyjny]
Magnum (…) modo (łac.) — „Z groźnym szumem wylata oszczep wyrzucony./ Jak piorun błyskawiczny” (Vergilius, Aeneida, IX, 705??; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Magnus Clemens Maximus (ok. 335–388) — wódz rzymski. [przypis edytorski]
magnus (…) color — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, 115, 114. [przypis tłumacza]
Magnus Dominus et laudabilis nimis — Pan Wielki i nader godny pochwały. [przypis edytorski]
Magnus (łac.) — wielki; przydomek Pompejusza. [przypis edytorski]
Magnus — Magnuszewski Dominik, kolega szkolny Krasińskiego i Gaszyńskiego. [przypis redakcyjny]
