Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | czeski | dopełniacz | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | islandzki | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | regionalne | rosyjski | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | żartobliwie | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 24831 przypisów.
stygmatoplastia (z gr.) — odciski w glinie lub w wosku pozostawione przez widma pojawiające się na seansach spirytystycznych. [przypis redakcyjny]
Styks (mit. gr.) — rzeka oddzielająca świat żywych od Hadesu, który opływa ona dziewięć razy. [przypis redakcyjny]
Styks (mit. gr.) — rzeka w Hadesie, krainie umarłych (r.ż., jak w języku gr.). [przypis redakcyjny]
Styks — rzeka w Hadesie, greckiej krainie umarłych (r. ż., jak w języku gr.). [przypis redakcyjny]
Styks — w gr. mit. rzeka okrążająca siedmiokrotnie świat podziemny Hadesu. [przypis redakcyjny]
styl Elżbiety — styl architektoniczny wczesnego renesansu, związany z panowaniem ang. królowej Elżbiety I (1558–1603), charakterystyczny dla budownictwa świeckiego (pałace, rezydencje, szkoły), łączył cechy gotyku z renesansową ornamentyką, inspirowany m.in. sztuką włoską i flamandzką. [przypis redakcyjny]
styl — narzędzie żelazne lub miedziane, którem w starożytności pisano a właściwie ryto ostrym końcem na woskowych tabliczkach, a tępym końcem, gdy była tego potrzeba, zamazywano. [przypis redakcyjny]
styma — estyma, cena. [przypis redakcyjny]
stymulować — podniecać, popychać ku czemuś. [przypis redakcyjny]
stynki — Odmiana ryby zwanej caplin, występująca głównie koło wybrzeża Nowej Funlandii. [przypis redakcyjny]
stypa — uczta po pogrzebie. [przypis redakcyjny]
styskować — utyskiwać. [przypis redakcyjny]
styskuje — utyskuje. [przypis redakcyjny]
stywa — kozica (styk) u pługa (z łac. stiva). [przypis redakcyjny]
suae religionis (łac.) — ich wyznania. [przypis redakcyjny]
subalternami — podwładnymi. [przypis redakcyjny]
subalterni — podwładni. [przypis redakcyjny]
subdelegatów — pełnomocników niższego stopnia. [przypis redakcyjny]
subicimus (łac.) — poddajemy. [przypis redakcyjny]
subiectum (łac.) — osoba. [przypis redakcyjny]
subiekcją — niewygodę, kłopot. [przypis redakcyjny]
subiekta — osoby, jednostki. [przypis redakcyjny]
subiektom — [C.lm] osobom. [przypis redakcyjny]
subit inertiae dulcedo animos, et invisa primo desidia, postremo amator (łac.) — opanowuje umysły słodycz gnuśności, a niecierpiana z początku bezczynność, staje się w końcu ulubioną. [przypis redakcyjny]
subiungam (łac.) — załączę. [przypis redakcyjny]
Subjectivität, Objectivität, Idee, Begriff, Selbstbewusstsein (niem.) — podmiotowość, przedmiotowość, idea, pojęcie, świadomość. [przypis redakcyjny]
sub Jove (łac.) — pod Jowiszem, tj. pod gwiazdami. [przypis redakcyjny]
sublime! (fr.) — podniosły, wspaniały. [przypis redakcyjny]
subministrowana — podawana. [przypis redakcyjny]
submisja — uległość, pokora. [przypis redakcyjny]
submisja — uniżoność. [przypis redakcyjny]
submisyja — uległość. [przypis redakcyjny]
submitować — zaręczać. [przypis redakcyjny]
subordinatas personas (łac.) — nasłanych ludzi. [przypis redakcyjny]
subordynacja — podporządkowanie, posłuszeństwo. [przypis redakcyjny]
subordynowane — podstawione. [przypis redakcyjny]
sub poenas criminales (łac.) — pod surowe kary. [przypis redakcyjny]
sub poenis criminalibus (łac.) — pod surowymi karami. [przypis redakcyjny]
sub praetextu (łac.) — pod pozorem. [przypis redakcyjny]
sub propria specie — pod własnym kątem widzenia. [przypis redakcyjny]
sub regimine (łac.) — pod dowództwem. [przypis redakcyjny]
sub regimine — pod dowództwem. [przypis redakcyjny]
Subreptionen — subreptio znaczy dosłownie: wpełznięcie, wciśnięcie się (Erschleichung). W logice vitium subreptionis jest to jedna z form mylników (fałszywych wniosków). Trentowski nazwał ją „wychopniem” i tak opisał: „Wychopień podaje nam coś takiego, co wymyśliliśmy sami swym umem [tj. fantazją] lub umysłem apriorycznym [=Vernunft Kanta], za rzeczywistość; czystą podmiotowość za przedmiotowość; ideał lub ideę za rzecz samą; a więc niekonieczność za konieczność; jest to chleb niedopieczony myślenia, który przedwcześnie wydobywamy z pieca głowy naszej; jest to głowy naszej chimera, roszcząca prawo do imienia prawdy i ani marząca, iż jest wychopioną mylną myślą; u poetów natrafiasz tyle wychopni, ile piękności!” (Myślini II, 418, 419). Nie mogłem zatrzymać „wychopnia”, bo jest równie dla ogółu niezrozumiały jak „subreptio”; wziąłem więc jego synonim: „mrzonkę”, wyrażającą właśnie to, co, nie etymologicznie wprawdzie, lecz pojęciowo, mieści się w wyrazie subreptio. O tej „mrzonce” mówi Kant obszernie w Dialektyce czystego rozumu. Dodać wreszcie trzeba, że subreptio nazywa się także w logikach: fallacia falsi medii, oraz quaternio terminorum, tj. wprowadzeniem 4 „wyrazów” w sylogizmie zamiast trzech […] oznaczanych w logice literami S (subiectum in conclusione), P (praedicatum in conclusione), M (medius terminus). Ponieważ wyrażenie quaternio terminorum powtórzy się jeszcze […], może nie będzie zbytecznym dokładniejsze opisanie tego błędu rozumowania słowami ścisłymi, wziętymi z Nowego wykładu logiki J. Kremera (str. 158): „Gdyby premisy [przesłanki] zamykały w sobie cztery pojęcia, wtedy obejmowałyby dwa pojęcia średnie, dwa M; a wtedy pojęcie P odnosiłoby się do jednego M, a pojęcie S odnosiłoby się do drugiego M, a więc do innego M; a tym sposobem nie zachodziłby związek ani stosunek między S i P. W takim razie każdy z tych sądów wyrażałby osobną, samoistną całość. Z tego też powodu niektórzy logicy wyrażają to niniejsze prawidło [wniosek ma obejmować w sobie trzy pojęcia tj. wyrazy główne] w tej formie, że oba sądy zasadniczo nie powinny być dwoma ogólnymi, odrębnymi, samoistnymi sądami (…) Quaternio terminorum najczęściej wtedy wkrada się do wniosku, gdy jeden i ten sam wyraz bierzemy w dwojakim znaczeniu”. [przypis redakcyjny]
subsecutum (łac.) — nastąpiło. [przypis redakcyjny]
subselia (z łac.) — urzędy, kancelarie. [przypis redakcyjny]
subsellia (łac.) — dostojeństwa. [przypis redakcyjny]
subsellia (łac.) — sądy. [przypis redakcyjny]
subsequentur (łac.) — nastąpić mają. [przypis redakcyjny]
subsequetur (łac.) — nastąpi. [przypis redakcyjny]
subsequi in silentio (łac.) — nastąpić w milczeniu. [przypis redakcyjny]
subsequi (łac.) — nastąpić. [przypis redakcyjny]
sub sigillo confessionis (łac.) — pod pieczęcią spowiedzi. [przypis redakcyjny]
sub Sigismundo, Vladislao, Casimiro unius familiae quasi haereditas fuimus, loco libertatis erit, quando eligere coepimns (łac.) — za Zygmunta, Władysława, Kazimierza byliśmy jakoby dziedzictwem jednej rodziny, przyjdzie wolność, gdyśmy obierać królów zaczęli. [przypis redakcyjny]
subsistere (łac.) — wytrwać. [przypis redakcyjny]
subsistirend, inhärirend — co do pojęć, oznaczonych wyrazami: subsistirend, inhärirend, trzeba zajrzeć do rozbioru pierwszej „analogii doświadczenia” […]. [przypis redakcyjny]
subsit (łac.) — niech to podlega. [przypis redakcyjny]
subsolanea (łac.) — świat podsłoneczny. [przypis redakcyjny]
sub specie (łac.) — pod pozorem. [przypis redakcyjny]
substancją — [daw. B.lp r.ż.] majątek. [przypis redakcyjny]
substancjacji — zastępstwa, podstawienia. [przypis redakcyjny]
substancja — tu: majętność. [przypis redakcyjny]
substancja (z łac.) — majątek, dobra materialne. [przypis redakcyjny]
substancja (z łac.) — rzecz, przedmiot, obiekt materialny; tu: majątek. [przypis redakcyjny]
substancji — mienia, majątku. [przypis redakcyjny]
substancyj — majątków. [przypis redakcyjny]
substancyj — majątku, posiadłości. [przypis redakcyjny]
substytut — zastępca. [przypis redakcyjny]
subterfugiebam (łac.) — wymigiwałem się. [przypis redakcyjny]
sub titulo (łac.) — pod tytułem. [przypis redakcyjny]
sub tutela (łac.) — pod opieką. [przypis redakcyjny]
Sub tuum praesidium (łac.) — Pod Twoją obronę… (początek pieśni do N. Panny). [przypis redakcyjny]
sub umbra (łac.) — pod pozorem. [przypis redakcyjny]
Suburra — osławiona dzielnica Rzymu. [przypis redakcyjny]
suburra — przedmieście. [przypis redakcyjny]
subvenire oppresso (łac.) — dopomóc uciśnionemu. [przypis redakcyjny]
suć (daw.) — sypać. [przypis redakcyjny]
succambam (łac.) — ulegnę, dam za wygraną. [przypis redakcyjny]
succedaneus (łac.) — następca. [przypis redakcyjny]
successores (łac.) — spadkobiercy. [przypis redakcyjny]
succincte (łac.) — zwięźle. [przypis redakcyjny]
succumbam (łac.) — ulegnę. [przypis redakcyjny]
Suchodolski, poseł chełmski, nie omieszkał zaraz domagać się, aby Naród (…) kazał natychmiast, jeszcze na otwartym występku imać żadnej własności nie mającego zbrodnia — Suchodolski wystąpił z wnioskiem 5 czerwca 1789; Poniński był od r. 1784 bankrutem; żył wyłącznie z żołdu obcego i z pensji podskarbińskiej; można go więc było uwięzić, mimo że nie był jeszcze przekonany sądownie, gdyż prawo neminem captivabimus dotyczyło tylko obwinionych, odpowiadających majątkowo za niestawiennictwo (wyjaśnił to poseł Morski, na posiedzeniu Sejmu 8 czerwca). [przypis redakcyjny]
suchotnik — gruźlik. [przypis redakcyjny]
sudanne — zgrabne, nadobne. [przypis redakcyjny]
sudanny (daw.) — smukły. [przypis redakcyjny]
sudarium — chustka do otarcia potu. [przypis redakcyjny]
Suder-Jutlant — południowa Jutlandia. [przypis redakcyjny]
sudno (daw.) — łódź. [przypis redakcyjny]
sudowski kąt na Samii — w kącie tym przetrwali Sudowie do XVI wieku. Tłumacz pruskiego katechizmu z r. 1545 zaręcza, że „Sudowie, chociaż mowa ich nieco grubsza (etwas nyderigen), wkładają się dobrze w pruszczyznę samijską tego katechizmu i rozumieją wszystkie słowa”. O ich ofiarowaniu kozła i o innych obrzędach, pogrzebowych i weselnych, pomówimy niżej. [przypis redakcyjny]
sudy (z ros.) — tu; bywaj tu; chodź tu. [przypis redakcyjny]
suffecit tanto oneri caput (łac.) — wybrał głowę do takiego brzemienia. [przypis redakcyjny]
sufficere (łac.) — podołać. [przypis redakcyjny]
sufficere (łac.) — wystarczyć. [przypis redakcyjny]
sufficit (łac.) — dość (powiedzieć). [przypis redakcyjny]
sufficit (łac.) — dość. [przypis redakcyjny]
suffragari (łac.) — dopomóc. [przypis redakcyjny]
suffragia (łac.) — pomoc. [przypis redakcyjny]
suffragium (łac.) — głos w wyborach, prawo głosu, tu B. lm: suffragia: głosy. [przypis redakcyjny]
suffragium (łac.) — głos w wyborach, prawo głosu, tu B. lm suffragia: głosy. [przypis redakcyjny]
suffragium (łac.) — prawo głosu; tu B. lm suffragia. [przypis redakcyjny]