Motyw: Drzewo

Ot złam gałąź krzywą,

A błąd swój poznasz». Jam wnet niecierpliwą

Wyciągnął rękę i gałąź uszczyknął.

«Po co mnie łamiesz?» nagle pień zakrzyknął;

Krwią cały sczerniał i znów mówił z krzykiem:

«Dlaczego szarpiesz mnie z sercem tak dzikiem?

Byliśmy ludźmi, jesteśmy drzewami,

Więcej litości mógłbyś mieć nad nami,

Choćbyśmy byli robactwa duszami».

Jak jednym końcem gore zapalona,

A drugim syczy, skrzy głownia zielona.

Ziejąc powietrze, co się w niej zagrzewa,

Tak krew i słowa szły z pnia tego drzewa.

I upuściłem gałązkę pod nogi,

Stając jak człowiek potruchlały z trwogi.

Kiedy dusza dzika

Samochcąc z swojej klatki się wymyka,

Zaraz w krąg siódmy Minos ją odsyła.

I bez wyboru jej miejsca w tym lesie

Los ją tam rzuca, gdzie ją wiatr zaniesie.

Tam i kiełkuje jako z ziarnem plewa,

Puszcza latorośl, staje się pniem drzewa;

Harpije drzewa karmiąc się liściami.

Robią mu boleść; ząb, co go bezcześci,

Otwiera przejście dla tejże boleści.

Jak innym duszom i nam by się chciało

Zebrać swe prochy rozwiane wiatrami;

Lecz nie nam w swoje ubierać się ciało,

Bo chcieć niesłusznie za życia, czy w grobie.

Mieć to, co sami odejmujem sobie.

My je przywleczem w tę puszczę żałobną,

A każde ciało zawiśnie osobno

Na drzewie swego cierpiącego cienia».

Jeszcześmy pilne dawali baczenia,

Sądząc, że pień chce mówić jakieś słowa,

Kiedy nas wrzawa zadziwiła nowa,

Jak łowca, który posłyszy trąb wrzawę,

Gdy dzik na przesmyk swój ściąga obławę

I wystrzał broni, i łowców hałasy.

Gdy zwierza ryczą, a ich rykiem lasy.

I na wiatrów rozłożystych wydmach

sieli drzewek młodziutkich las

i marzyli złotych dębów widma

z tym uśmiechem, który chyba znasz.

Kiedy się znów otwarła po snu oplocie ciasnym,

słońce nalane w ogród jak w wielką, płaską kadź

obrysowało drzewo, liście i korę jasną,

a na nim pył owoców. Na czasów złych rozstaju

drzewo ludzkich wyroków, dziwne drzewo rodzaju,

wiśniowe drzewo rosło, a słońce w kulki wisien

zamknęło krople pełne jego przelanej krwi,

którą tej nocy bat rozplusnął z jego ciała

Tańczą panowie niewidzialni

«na moście w Awinion».

Zielone, staroświeckie granie

jak anemiczne pąki ciszy.

Odetchnij drzewem, to usłyszysz

jak promień — naprężony ton,

jak na najcieńszej wiatru gamie

tańczą liściaste suknie panien

«na moście w Awinion».

W drzewach, w zielonych okien ramie

przez widma miast — srebrzysty gotyk.

Wirują ptaki płowozłote

jak lutnie, co uciekły z rąk.

W lasach zielonych — białe łanie

uchodzą w coraz cichszy taniec.

Tańczą panowie, tańczą panie

«na moście w Awinion».

Słyszę już, jak w podwórzach z łoskotem grobowym

Drzewo na bruk zrzucane posępnie kołata.

I w pierś mą wniknie zima, gniew, nienawiść wściekła,

Dreszcz, groza, przymus, pracę czyniący niemiłą,

I jak słońce, gdy zajdzie w biegunowe piekła,

Serce me będzie tylko zmarzłą, krasną bryłą.

I drżę za każdą więzią, co o bruk uderza;

Stuk głuchy jak klecących rusztowanie młotów.

Umysł mój jest jak w gruzy padająca wieża

Pod ciosami taranu nieustannych grzmotów.

I pod dźwięk tych łoskotów monotonnych piesień,

Boję, iż się gdzieś trumna zabija z pośpiechem…

Dla kogo? Wczoraj było lato; dzisiaj jesień!

A stuk ten dzwoni odjazd tajemniczym echem.

I zawsześmy tonęli w wiecznych żądz goryczy.

Rozkosz w pragnieniu moce niezwalczone sieje.

— Pragnienie, stare drzewo karmione rozkoszą,

Gdy pień ci potężnieje, kora ci twardnieje,

Konary twe wciąż wyżej w niebo się unoszą.

Czy wiecznie kwitnąć będziesz, bardziej niespożyte

Niż cyprys?