Kwiaty zła

Kwiaty zła Charles'a Baudelaire'a to najbardziej znane dzieło francuskiego poety zgłębiającego mroki ludzkiej psychiki. Wydany w 1857 roku w Paryżu tomik poetycki — będący sztandarem podniesionym w kilkadziesiąt lat później przez modernistów i przedstawicieli Młodej Polski — jest jedną z proponowanych lektur spośród utworów poetyckich romantycznej literatury europejskiej dla szkół ponadpodstawowych. Ebook Kwiaty zła został specjalnie opracowany z myślą o uczennicach i uczniach, zawiera przypisy wyjaśniające oraz motywy.

Charles Baudelaire w zaskakujący sposób potrafił wydobyć piękno z rzeczy niepięknych, wręcz uosabiających zło i brzydotę. Sięgając śmiało po tematykę erotyczną czy elementy fantastyczne, poddaje pogłębionej refleksji sytuacje codzienne, a nawet banalne — i dzięki tym gestom jego poezja nabiera wielowymiarowości.

Baulelaire'owski podmiot liryczny daje wyraz dręczącej nudzie, rozczarowaniu i śmiertelnemu znużeniu światem oraz jego sprawami. Dla określenia tego stanu poeta pożyczył słowa rodem z Wysp Brytyjskich, by znacznie i trwale rozszerzyć jego znaczenie: odkąd wiersz Spleen znalazł się w bukiecie Kwiatów zła, sam termin oznacza znacznie więcej niż jesienną melancholię. Przed udręką świata (bo spleen to także romantyczny Weltschmerz) nieszczęsna jednostka ludzka szuka rozpaczliwie ucieczki. Sposobem na nią może być m.in. miłość (im egzotyczniejsza, tym lepiej), szukanie przygód, podróże w narkotyczne światy, a także zanurzenie w poezji i świecie sztuki w ogóle.

Tomik Kwiaty zła uznaje się za prekursorski dla poezji dekadenckiej: przepełnionej niewiarą w postęp, w samego siebie, w świat. Przez swoją wizję miłości, śmierci i zła Baudelaire otrzymał przydomek „Dantego współczesności”. Baudelaire zawarł w strofach Kwiatów zła część samego siebie, zagubionego i poszukującego sensu życia — jego wiersze w pewnym stopniu są opowieścią, w której bohater dystansuje się, mentalnie oddala od marnej, przynoszącej jedynie ból lub rozgoryczenie rzeczywistości, zagłębiając się w doznaniach pod wpływem narkotyków czy przyjemnościach związanych z cielesnością. W Kwiatach zła poruszonych zostało wiele istotnych kwestii filozoficznych, m.in. grzechu i kary, Boga, szatana, cierpienia, dobra i zła, ale na pierwszy plan wysuwają się jako tematy miłość i śmierć. Lektura Kwiatów zła skłania do refleksji nad sensem życia i jego najistotniejszymi problemami.

W oryginale zbiór Kwiaty zła dzieli się na sześć tematycznych części: Spleen i ideał, Obrazy paryskie, Wino, Kwiaty zła, Bunt, Śmierć. Tuż po wydaniu tomiku autor został pozwany do sądu z powodu skandalicznej, zbyt śmiałej i budzącej oburzenie tematyki wierszy. Obrazę obyczajów udowodniono trzynastu utworom ze stu tworzących cały zbiór; ostatecznie Baudelaire musiał zapłacić grzywnę i usunąć sześć wierszy (dopiero w trzecim, pośmiertnym wydaniu włączono je ponownie w całość tomu).

Na język polski wybrane wiersze z tomu Kwiaty zła przetłumaczyli Antoni Lange — zaliczany do pierwszego pokolenia poetów Młodej Polski pisarz, tłumacz, filozof, krytyk literacki, prekursor literatury fantastycznonaukowej, kolażu i imagizmu, nazywany „mistrzem poezji refleksyjnej” — i Zofia Trzeszczkowska — poetka i tłumaczka, która ukrywała swoją płeć, pisząc pod pseudonimem literackim Adam M-ski, odcinając się od środowiska literackiego, a komunikując się z redakcjami jedynie poprzez korespondencję listową.