- Starożytność X
- Aforyzm (1)
- Baśń (1)
- Dialog (1)
- Dramat antyczny (3)
- Epos (3)
- Komedia (3)
- Legenda (1)
- Opowiadanie (1)
- Poemat (1)
- Tragedia (7)
- Zobacz też:
- Akt prawny
- Anakreontyk
- Artykuł
- Bajka
- Bajka ludowa
- Ballada
- Dedykacja
- Dramat
- Dramat historyczny
- Dramat niesceniczny
- Dramat poetycki
- Dramat romantyczny
- Dramat szekspirowski
- Dramat wierszowany
- Dramat współczesny
- Dziennik
- Epigramat
- Epopeja
- Epos rycerski
- Epos satyryczny
- Erotyk
- Esej
- Farsa
- Felieton
- Fraszka
- Gawęda
- Gawęda szlachecka
- Humoreska
- Hymn
- Idylla
- Kronika
- List
- Manifest
- Melodramat
- Motto
- Nowela
- Oda
- Odczyt
- Odezwa
- Pamiętnik
- Pieśń
- Poemat alegoryczny
- Poemat dygresyjny
- Poemat heroikomiczny
- Poemat prozą
- Pogadanka
- Poradnik
- Powiastka filozoficzna
- Powieść
- Powieść epistolarna
- Powieść poetycka
- Praca naukowa
- Proza poetycka
- Przypowieść
- Psalm
- Publicystyka
- Reportaż podróżniczy
- Rozprawa
- Rozprawa polityczna
- Satyra
- Sielanka
- Sonet
- Tragifarsa
- Traktat
- Tren
- Wiersz
- Wiersz sylabotoniczny
W tragedii Prometeusz skowany Ajschylos koncentruje uwagę na tym momencie, w którym tytan poddawany jest karze za nieposłuszeństwo wobec Zeusa.
Za nieposłuszeństwo, które uczyniło go dobroczyńcą ludzi, Prometeusz zostaje przykuty do skały i wydany na żer sępowi. Przyjmuje wyrok z dumą i dokładnie opowiada swoje dokonania. Odrzuca propozycję ukorzenia się przed Zeusem, którą przynosi mu Hermes. Zeusowi, który uzyskał władzę, pokonując Kronosa, zuchwały buntownik przepowiada również kres panowania.
Tragedia, stanowiąca środkową (i jedyną zachowaną) część trylogii prometejskiej Ajschylosa jest przypowieścią o nowej władzy, którą zwykło cechować szczególne okrucieństwo, jako że w ten sposób władza ta umacnia się w sobie i demonstruje na zewnątrz swą sprawczość i siłę.
Najbardziej znana i jedna z najlepszych sztuk Plauta. Swoją sławę zawdzięcza postaci żołnierza-samochwała, która stała się w literaturze europejskiej pierwowzorem licznych podobnych błazeńskich wojaków, tchórzliwych, lecz chełpiących się swoimi zmyślonymi zwycięstwami, przekonanych o własnej dzielności i powodzeniu u kobiet.
Pyrgopolinices, zakochany w sobie żołnierz-samochwał, pod nieobecność młodego ateńczyka Pleuksidesa porwał i wywiózł do swego domu w Efezie jego ukochaną imieniem Filakomazjum. Spieszący powiadomić o tym Pleuksidesa jego niewolnik, Palestrio, wpadł w ręce piratów i przypadkowo trafił do domu tego samego żołnierza. Rozpoznawszy Filakomazjum, bystry Palestrio potajemnie wysłał list do swojego poprzedniego pana, ściągnął go do Efezu i umieścił w gościnie u znajomego z sąsiedniego domu. Niestety, Sceledrus, wierny niewolnik żołnierza, przypadkowo staje się świadkiem schadzki dwójki młodych w domu sąsiada. Zmusza to Palestria do szybkiej reakcji. Sprytnym sposobem udaje mu się nie tylko przekonać Sceledrusa o niewinności Filakomazjum i zażegnać niebezpieczeństwo. Palestrio zauważa, że dzięki temu nadarza się okazja, by od żołnierza uzyskać dla Filakomazjum i dla siebie o wiele więcej. Aranżuje intrygę, w której oprócz dwojga kochanków weźmie udział także starszy sąsiad oraz najęta specjalnie w tym celu kuta na cztery nogi hetera Akroteleutium ze swą nie mniej rezolutną służącą.
Wybrane utwory
Ajschylos
Arystofanes
Eurypides
Homer
Autor nieznany
Owidiusz
Platon
Plaut
Sofokles
Wergiliusz
Motywy i tematy
Epoka: Starożytność
- Czas
- ok. 4000 r. p.n.e. – 476 r. (upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego)
- Najwybitniejsi twórcy
- Homer, Hezjod, Ajschylos, Sofokles, Eurypides, Arystofanes, Symonides, Safona, Anakreont, Teokryt, Plaut, Katullus, Wergiliusz, Horacy, Owidiusz, Petroniusz, Platon
- Reprezentatywne gatunki
- hymn, bajka, przypowieść, pieśń, epos, tragedia, komedia, dialog, apokalipsa, tren, epigramat, idylla, satyra
Najdłuższa z wyróżnianych epok, jej późniejszą część stanowi antyk — okres rozkwitu starożytnej kultury Grecji i Rzymu. W tym czasie narodziły się wszystkie najważniejsze gatunki literackie — począwszy od bajek i hymnów sumeryjskich, spisanych pismem klinowym, poprzez epos (pierwszym był sumeryjski Gilgamesz, następnymi Iliada i Odyseja na poły legendarnego Homera) i najważniejsze gatunki dramatu ukształtowane w V w. p.n.e., aż do liryki osobistej (Safona) i drobnych utworów okolicznościowych (jak epitalamium – pieśń weselna, czy epitafium, czyli nagrobek). Trudna do ogarnięcia całość dorobku starożytnych wszechstronnie odzwierciedla złożoność ludzkiego życia prywatnego i społecznego oraz relacje człowieka z tym, co nieludzkie.
Ładowanie