Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | austriacki | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | sportowy | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 174203 przypisów.
nie była nawiedzała i trapiła — daw. czas zaprzeszły; dziś: nie nawiedzała i trapiła (wcześniej). [przypis edytorski]
nie była podgoloną — dziś raczej: nie była podgolona. [przypis edytorski]
nie była podobna (starop. konstrukcja zdaniowa) — niepodobne było; było niemożliwe. [przypis edytorski]
nie była poznała — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: nie poznała wcześniej (przed inną czynnością a. wydarzeniem wyrażoną zwykłym czasem przeszłym). [przypis edytorski]
nie była tęga na nogi — nie miała mocnych nóg. [przypis edytorski]
nie byłbym go poznał (daw.) — dziś: nie poznałbym go. [przypis edytorski]
nie byłbym jej teraz opuścił — daw. konstrukcja składniowa; dziś: nie opuściłbym jej teraz. [przypis edytorski]
nie byłby niczego zajął — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub, jak w tym przypadku, niezrealizowaną możliwość. [przypis edytorski]
nie byłby uczynił — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: nie uczyniłby wcześniej, uprzednio, kiedyś itp. [przypis edytorski]
nie byłem mocen — dziś: nie byłem w mocy; nie mogłem, nie byłem w stanie. [przypis edytorski]
nie byłem z nimi związany — tj. z obozem legionistów, piłsudczyków, rządzącym w Polsce po antydemokratycznym wojskowym zamachu stanu w maju 1926, przeprowadzonym na tle pogarszającej się sytuacji politycznej i gospodarczej państwa, pod hasłami „uzdrowienia” (sanacji) nieudolnego systemu parlamentarno-demokratycznego przez wzmocnienie władzy wykonawczej. [przypis edytorski]
niebyłe — takie, które się nie zdarzyło. [przypis edytorski]
nie był (…) kosztownym — dziś: nie był kosztowny. [przypis edytorski]
nie byłli — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -li; znaczenie: czy nie był, czyż nie był. [przypis edytorski]
nie było gradu — „Ponieważ Mojżesz wyciągnął rękę ku [całemu] niebu i spadł grad, powinien był spaść i na ziemię Goszen, bo powietrze nad nią i nad ziemią Micraim jest to samo, dlatego Tora zaznacza, że powietrze nad Goszen zostało uchronione [od gradu], przez wzgląd na przebywających tam na synów Israela”, Ramban do 9:26. [przypis tradycyjny]
Nie było miary i granic zniszczenia; wiara i ufność w Bożą Opatrzność zagasły — por. Görres, op. cit., s. 560–561. [przypis autorski]
Nie było miejsca stanąć gdzie w uboczy — Poeta nie miał gdzie skryć się przed dymem, bo jak przypominamy sobie opis góry czyśćcowej, dość wąski wypust okalający górę, z jednego brzegu otoczony próżną przestrzenią i przepaścią, a drugim brzegiem przytykający do stromej i gładkiej ściany góry, nie nastręczał żadnego schronienia od dymu. [przypis redakcyjny]
nie było owiec, kupiono pociągowego wołu — owce stanowiły własność wspólną, wół pociągowy był prywatną własnością jakiegoś żołnierza. [przypis tłumacza]
nie było podobna — nie sposób było, nie dało się. [przypis edytorski]
niebyłość — dziś: niebyt. [przypis edytorski]
nie było widno — dziś: nie było widać. [przypis edytorski]
nie było (…) wilgoci, gdyż nieubłagane słońce wypiło ją nawet z głębi ziemi — o bezwodnych równinach w tych stronach zobacz znakomitą książkę ks. Le Roy, biskupa Gabonu, pod tytułem Kilima-Ndżaro. [przypis autorski]
nie było w nim wody — «Czyż z tego, że jest powiedziane, że dół był próżny, nie jest oczywiste, że nie było w nim wody? Co zatem znaczą słowa, że nie było w nim wody? Wody w nim nie było, ale były w nim węże i skorpiony», zob. Raszi do 37:24. [przypis edytorski]
nie byłożby — czy nie byłoby. [przypis edytorski]
nie byłoż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy nie było, czyż nie było. [przypis edytorski]
nie był posądził — konstrukcja czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od innych czynności i stanów wyrażonych zwykłym czasem przeszłym albo niezrealizowaną możliwość; znaczenie: nie posądziłby wcześniej, uprzednio. [przypis edytorski]
Nie był tam pierwszym — dziś raczej: Nie był tam pierwszy. [przypis edytorski]
Nie był to ich zdaniem (…) Brzostku, Pilzna i Jasła — Ludwik Dębicki, Z dawnych wspomnień (1846–1848), Kraków 1903, s. 57. [przypis redakcyjny]
nie był w możności (daw.) — nie miał władzy. [przypis edytorski]
nie był wpadł — daw. forma czasu zaprzeszłego, używanego dla wyrażenia czynności poprzedzającej inną czynność wyrażoną w czasie przeszłym zwykłym; znaczenie: nie wpadł (wcześniej). [przypis edytorski]
niebyły — taki, który się nie zdarzył; nierzeczywisty. [przypis edytorski]
Nie były to domy, a pieczary — dziś popr.: Nie były to domy, ale pieczary. [przypis edytorski]
nie były to jednak szałasy, a legowiska raczej — dziś popr.: nie były to jednak szałasy, ale legowiska raczej. [przypis edytorski]
nie były, tylko w pałacach wielkich panów (daw. konstrukcja) — dziś: były tylko w pałacach (…) lub: nie było nigdzie, tylko w pałacach (…). [przypis edytorski]
nie byłżeś (daw.) — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy nie byłeś; czyś nie był. [przypis edytorski]
nie byliby go zrozumieli — daw. konstrukcja czasu zaprzeszłego. [przypis edytorski]
Nie bylibyśmy go wykonali — daw. konstrukcja składniowa; dziś: Nie wykonalibyśmy go. [przypis edytorski]
nie byli pracowali — forma daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od tej wyrażanej zwykłym czasem przeszłym. [przypis edytorski]
nieby [rządzi] (starop. forma) — dziś N.lm: niebami. [przypis edytorski]
niebytu — [tu:] biedoty. [przypis autorski]
niebywały — tu w znaczeniu dosł.: jakiego (dotąd) nie było. [przypis edytorski]
nie ćmi szlacheckiego klejnotu — nie przynosi ujmy szlachcicowi. [przypis edytorski]
Nie cackoż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż, o funkcji pytajnej; znacznie: czyż nie cacko. [przypis edytorski]
Nie cała zgryzota nie mieć czym robić — inaczej: Cała zgryzota nie na tym polega, że nie ma się czym robić (pracować). [przypis edytorski]
nie cesarz rosyjski okuł w te kajdany chłopów polskich (…) — w całym tym ustępie tkwi zasadniczy błąd. Włościanie zostali przypuszczeni do używania praw nie na mocy konstytucji Królestwa, lecz Księstwa. Rząd Królestwa poza odezwą, z jaką się zwrócił do społeczeństwa w roku 1814, nic dla chłopów nie uczynił, nie chciał nic uczynić. Skarbek (Królestwo Polskie, I, 188), człowiek bardzo, aż nazbyt umiarkowany, uważa, że głównym błędem rządów królewskich było zupełne pomijanie interesów włościaństwa, przez cały czas konstytucyjnego istnienia Królestwa (przyp. prof. M. Handelsmana). [przypis redakcyjny]
niechać (daw.) — nie ruszać; por. dziś: poniechać. [przypis edytorski]
niechać (daw.) — nie ruszać; zaniechać, porzucić, zostawić. [przypis edytorski]
niechać (daw.) — odstąpić; por. zaniechać. [przypis edytorski]
niechać (daw.) — tracić. [przypis edytorski]
niechać (daw.) — zaniechać, porzucić. [przypis edytorski]
niechać (daw.) — zostawić; por. poniechać. [przypis edytorski]
niechać (daw.) — zostawić, porzucić. [przypis edytorski]
niechać — nie ruszać; por. poniechać czego. [przypis edytorski]
niechać — nie ruszać. [przypis edytorski]
niechać on mówi (starop.) — konstrukcja z partykułą ci, skróconą do -ć; znaczenie: niechże on mówi, niechaj sobie mówi. [przypis edytorski]
niechać — porzucić, zaprzestać. [przypis edytorski]
niechać — porzucić, zostawić, zaniechać. [przypis edytorski]
niechać (starop.; tu forma 3 os. lp r.ż.: niechała) — zostawić. [przypis redakcyjny]
nie chadzałżem (daw.) — czyż nie chadzałem (konstrukcja z partykułą pytającą -że, skróconą do -ż). [przypis edytorski]
niechaj będą na pokarm wam — u Cylkowa 'wam niechaj będą na pokarm'. [przypis edytorski]
niechaj będzie to świadectwem — Bóg będzie świadkiem, zob. Raszi do 31:44. «Słowa tego przymierza będą świadczyć między mną a tobą», zob. Radak do 31:44. [przypis edytorski]
niechajcie mnie — zostawcie mnie; por. poniechać czego. [przypis edytorski]
niechaj ci to będzie znakiem na ręku twoim, i pamiątką między oczyma twoimi — w tradycji żydowskiej nakaz ten odczytuje się zarówno symbolicznie (należy zawsze działać i myśleć zgodnie z nakazami Tory), ale także dosłownie: fragmenty Tory nawiązujące do wyjścia z Micraim (Egiptu) mają być napisane i umieszczone na ręce oraz na czole, zob. Raszi do 13:9. Dlatego Żydzi używają tefilin (p tefila), filakterie z gr. phylakterion. Są to dwa czarne pojemniki wykonane ze skóry, w których znajdują się cztery fragmenty z Tory przepisane ręcznie na zwitkach pergaminu przez kopistę (sofera). Tefilin zakłada się do modlitwy w dni powszednie, jeden na głowę, a drugi na ramię. Oba zawierają te same fragmenty Tory (Wj 13:1–10, Wj 11–16, Pwt 6:4–9, Pwt 11:13–21) z tym, że w tefilin na rękę są one zapisane na jednym zwitku pergaminu, a w tym na głowę na czterech osobnych zwitkach, umieszczonych w czterech oddzielnych komórkach skórzanego pojemnika. [przypis edytorski]
niechaj ci to będzie znakiem — „Wyjście z Micraim będzie dla ciebie znakiem”, Raszi do 13:9. [przypis tradycyjny]
niechaj da wam miłosierdzie — «Teraz nie brakuje wam już nic oprócz modlitwy, więc oto modlę się za was», zob. Raszi do 43:14. [przypis edytorski]
niechaj (daw.) — nie ruszać; zaniechać, porzucić. [przypis edytorski]
niechaj dołoży część piątą do wyceny — „Tora jest bardziej surowa wobec właściciela: musi on dołożyć piątą część wartości, [gdy chce wykupić coś, co poświęcił], podobnie jaki ten co poświęcił dom [na rzecz majątku świątynnego], a także ten, co poświęcił pole. Również przy wykupowaniu drugiej dziesięciny, właściciele muszą dodać piątą część [sumy], ale inni [kupcy] nie muszą”, Raszi do 27:13 [1]. [przypis tradycyjny]
niechaj grzesznym będę — «Związałem się poważnym wyrokiem, że będę odrzucony w obu światach», zob. Raszi do 44:32. [przypis edytorski]
niechaj jej pomoże się wykupić — „Powinien dać jej możliwość wykupienia się i odejścia, a i on sam musi pomóc w wykupieniu […]: odejmuje od ceny wykupu opłatę za liczbę lat, które już przepracowała, jak gdyby wynajął [tę dziewczynę na służbę]. Jak? Jeśli nabył ją za pewną sumę a przepracowała u niego dwa lata, mówi się mu: wiadomo było, że ona wyjdzie [najpóźniej] po sześciu latach [pracy], to oznacza, że nabyłeś jej pracę na każdy rok za 1/6 sumy, a pracowała u ciebie dwa lata, to jest 1/3 część tej sumy, przyjmij 2/3 jako okup i niech odejdzie od ciebie”, Raszi do 21:8 [3]. [przypis tradycyjny]
Niechaj mi się stanie według słowa Twego — Łk 1, 38: słowa Marii w odpowiedzi na zapowiedź przekazaną przez anioła, że za sprawą Boga stanie się ciężarna i urodzi syna, Jezusa. [przypis edytorski]
Niechaj nie schodzi cało, / Coć sie do rąk dostało — bierz, co ci wpadło w ręce. [przypis redakcyjny]
niechaj nie wychodzi nikt z miejsca swojego w dzień siódmy — w tym wersecie mędrcy znajdują oparcie dla praw dotyczących tzw. techum Szabat, czyli dopuszczalnej odległości, jaką można przejść poza zamieszkanym obszarem w Szabat, z reguły jest to ograniczone do 2000 amot (1 ama to ok. 50 cm, więc 2000 amot daje ok. 1 kilometra), ale granice te można na pewnych warunkach rozszerzyć, zob. Raszi do 16:29. [przypis tradycyjny]
niechaj nie znieważają świętości — „Dając je do spożycia tym, którzy nie są kohenami”, Raszi do 22:15 [1]. [przypis tradycyjny]
Niechaj ojciec zabije†, skoro sponiewierał — ὡς τῷ πατρὶ κτείνειν αὐτοὺς ἔστιν † ἡδὺ καὶ προτίθεται τὸ ἔγκλημα (zamiast ἡδὺ u Dindorfa εἰ δή); krzyżyk oznacza, że rękopis jest w tym miejscu zepsuty; patri licere occidere ipsos, si scilicet crimen objiceret [opuszczono cytaty z tłum. na niemiecki i rosyjski]. [przypis tłumacza]
niechaj patrzy każdy swego (daw.) — niech każdy pilnuje swoich spraw. [przypis edytorski]
niechaj pocieszy nas — hebr. rdzeń נָחַם (nacham): 'pocieszać' nie jest źródłem imienia Noach, zob. Raszi do 5:29. Por. też przypis do Ks. Rodzaju 6:6. [przypis tradycyjny]
niechaj pozostanie twoim, co twoje! — tymi słowami Esaw przyznał Jakubowi prawa do błogosławieństw od ich ojca, zob. Raszi do 33:9. [przypis edytorski]
niechaj próznej rady — zaniechaj niepotrzebnych myśli. [przypis redakcyjny]
niechaj przeczyta Malthusa — tj. Prawo ludności Thomasa Malthusa (1766–1834), prof. ekonomii politycznej, który wprowadzając czynnik demograficzny do rozważań na temat procesu rozwoju gospodarczego i społecznego, dowodził, że przyrost ludności stanowi zagrożenie, obniżając poziom zamożności społeczeństwa i prowadząc nieuchronnie do klęski głodu oraz nędzy. [przypis edytorski]
Niechaj przeto u nas dziejopisarstwo o tyle większym cieszy się poważaniem, o ile u Greków podległo zaniedbaniu — Flawiusz silniej jeszcze napada na historyków greckich w pracy swej Przeciw Apionowi, będącej odpowiedzią na pismo Apiona Przeciwko Żydom (Κατὰ Ιουδαίων). [przypis tłumacza]
niechaj przyrządzą to, co przyniosą — na dzisiaj i na jutro, czyli na piątek i na dzień Szabatu, zob. Raszi do 16:5. [przypis tradycyjny]
niechaj rozrosną się w mnóstwo — hebr. וְיִדְגּוּ (wajidgu): ‘przymnażać, zwiększać’, zawiera w sobie słowo דָּג (dag): ‘ryba’. Niech mnożą się, «na podobieństwo ryb, które płodzą i rozmnażają się, a złe oko nie ma nad nimi władzy», zob. Raszi do 48:16. [przypis edytorski]
niechaj się ozowie (starop.) — niech się odezwie. [przypis edytorski]
niechaj spalą jego i je — Raszi i Ibn Ezra wyjaśniają, że spalony zostanie mężczyzna i tylko jedną z jego partnerek: ta którą pojął jako drugą, ponieważ pierwszą z nich poślubił zgodnie z prawem, zob. Raszi i Ibn Ezra do 20:14 [1]. [przypis tradycyjny]
niechaj (starop.) — forma trybu rozkazującego: zaniechaj czego, porzuć co. [przypis edytorski]
niechaj wezmą oni — „Ci ludzie mądrzy sercem, którzy mają sporządzić ubiór dla kohenów, przyjmą od dobrowolnych [darczyńców] złoto, błękit itd., aby wykonać te szaty”, Raszi do 28:5 [1]. [przypis tradycyjny]
niechaj wie — πεσεῖν (N), παίδων (D). [przypis tłumacza]
niechaj winny za studnię zapłaci — Raszi komentuje: zapłaci „ten, kto odpowiedzialny jest za szkodę, pomimo tego, że nie jest właścicielem wykopu, skoro wykopał go na publicznym terenie, Tora uczyniła go właścicielem [tego dołu], aby obwinić go za spowodowaną szkodę”, Raszi do 21:34 [1]. U Cylkowa jest słowo winny, w miejsce słowa pan (właściciel). [przypis tradycyjny]
niechaj wypierze szaty swoje, a będzie czystym — „Ponieważ wymagał zamknięcia, mówiono o nim jako o nieczystym, potrzebuje więc zanurzyć się [w mykwie]”, Raszi do 13:6 [2]. [przypis tradycyjny]
niechajże — poniechaj; zostaw (konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że) [przypis edytorski]
Niechajże żona… — tzn. niechaj żona w alkierzu sobie zostanie. [przypis redakcyjny]
niechaj — zaniechaj; tj. zaprzestań czegoś, porzuć coś. [przypis edytorski]
Niechaj (…) zwierzonego nie wzdawa opieku — niech nie oddaje powierzonej mu odpowiedzialności. [przypis redakcyjny]
niechanie (daw.) — zaprzestanie czegoś, dziś tylko w formie dokonanej: zaniechanie. [przypis edytorski]
Niech bandzie pokwalony (gw.) — niech będzie pochwalony (w domyśle: Jezus Chrystus). [przypis edytorski]
niech będzie mym udziałem — niech mnie dotyczy; niech mi się przydarzy. [przypis edytorski]
Niech Bóg broni, mówił Kuriusz do żołnierzy, aby obywatel uważał za małą cząstkę tyle ziemi, ile trzeba do wyżywienia człowieka — żądali większej części zdobytej ziemi. (Plutarch, Dzieła moralne, Żywoty dawnych królów i wodzów). [przypis autorski]
Niechby już — «Wystarczająco [wielką łaską] dla mnie będzie, gdy choć Iszmael będzie żył […]. Ale Bóg odrzekł mu: dostaniesz i to, i to: Icchak [Izaak] się urodzi i Iszmael będzie żył», zob. Bechor Szor do 17:18. [przypis edytorski]
niechby — partykuła wprowadzająca zdania i równoważniki zdań wyrażające życzenie. [przypis edytorski]
Niechby się raz wszystko spali — niechby się spaliło. Tu: oryginalna składnia; por. również dalsze wiersze (np. „niechajby się raz wszystko spali”). [przypis redakcyjny]
