Form: Liryka,
motif: Stworzenie

Liryka X

Stworzenie X

Nie, żeby wpierw jej ziarno próżnowało,
Bo wpierw, przed czasem mierzonym latami,
Duch się unosił...
↓ Expand fragment ↓
Nie, żeby wpierw jej ziarno próżnowało,
Bo wpierw, przed czasem mierzonym latami,
Duch się unosił boży nad wodami.
Złączone forma z materyją, czyste
Wyszły poczęte w doskonałym czynie,
Jak łuk trójstronny wyrzuca trzy strzały.
A jak w krysztale, we szkle i w bursztynie,
Promień odbija przez tło przeźroczyste,
Bez przerwy schodząc stamtąd, gdzie jest cały;
Równie ten skutek trójkształtny zaiste,
Od swego Stwórcy wyszedł jednolicy,
W zasadzie swojej bez żadnej różnicy.
Wtedy stworzony był i zbudowany
Stopień tych istot, Bóg zaś je postawił
Najwyżej jakby wierzch, koronę świata.
W których się czysty arcyczyn przejawił:
Najniższe miejsce materyja trzyma;
Lecz w środku formę z materyją splata
Węzeł, co nigdy nie jest rozwiązany.
Wprawdzie aniołów wedle Hieronima
Bóg naprzód stworzył i prąd wieków długi
Upłynął, zanim utworzył świat drugi:
↑ Hide fragment ↑
Dante Alighieri, Boska Komedia, Raj
Pan Bóg uśmiechnął się i wtedy powstała ziemia,
podobna do jabłka złotego i do zwierciadła...
↓ Expand fragment ↓
Pan Bóg uśmiechnął się i wtedy powstała ziemia,
podobna do jabłka złotego i do zwierciadła przemian.
Po niej powoli się sączą zwierząt dojrzałe krople
wstępując z wód w powietrza — drgające srebrem — stopnie.
A śpiew najcichszego z ptaków zamienia się w miękki obłok
i wtedy powstają chmury do ziemi i gwiazd podobne.
↑ Hide fragment ↑
Krzysztof Kamil Baczyński, Przypowieść
Głowy sobie Bóg nie suszy
Nad doczesnym naszym kształtem —
Dzieli po kawałku duszy
A resztę...
↓ Expand fragment ↓
Głowy sobie Bóg nie suszy
Nad doczesnym naszym kształtem —
Dzieli po kawałku duszy
A resztę kropi ryczałtem;
Z byle gliny, choć z zakalcem,
Lepi Stwórca ludzki potwór,
Potem, od niechcenia, palcem
Machnie jeden, drugi otwór,
Zesztrychuje z góry na dół
Przyklepie cię po ciemieniu,
I marsz na ten ziemski padół
Służyć swemu przeznaczeniu.
Miły Boże! uważ przecie,
W swej dobroci niesłychanej,
Toż my żyjem dziś na świecie
W wieku Sztuki Stosowanej!
↑ Hide fragment ↑
Tadeusz Boy-Żeleński, Modlitwa estety
Śnieg jak posąg ramionami trzymał
chmury kredkę i wychodził świat
długi bardzo jak rzeka lub...
↓ Expand fragment ↓
Śnieg jak posąg ramionami trzymał
chmury kredkę i wychodził świat
długi bardzo jak rzeka lub szyna
w drzewach krągłych jak paciorkach lamp.
Woda ciekła, gdy cedrową arką
jak zabawką — człowiek świat nawiedził
i leżące pod ziemią w letargu
budził rysie, sarny i niedźwiedzie.
↑ Hide fragment ↑
Tadeusz Gajcy, Opowieść z innego świata
Na początku było niebo i ziemia:
czarny tłuszcz i chabrowy tlen,
i jelonki
przy gibkich...
↓ Expand fragment ↓
Na początku było niebo i ziemia:
czarny tłuszcz i chabrowy tlen,
i jelonki
przy gibkich jeleniach,
z Bogiem miękkim i białym jak len.
↑ Hide fragment ↑
Zuzanna Ginczanka, O centaurach, Proces
A kiedy krzyczysz;
«śmiech»,
trzydziestodwuzębne rżą baby.
A kiedy szepczesz:
«śmierć»,
głuchoniema
ślepota
dławi.
Prężą...
↓ Expand fragment ↓
A kiedy krzyczysz;
«śmiech»,
trzydziestodwuzębne rżą baby.
A kiedy szepczesz:
«śmierć»,
głuchoniema
ślepota
dławi.
Prężą się drżące zwierzęta, któreś z uroczysk wywabił,
których imionaś wysłowił,
któreś imieniem wysławił.
Sprawy czerwone i ciepłe z frazesów się rodzą jak z matek,
treść bulgocącym krwotokiem wybucha z śpiewnej udręki.
Imię pęcznieje światem,
świat się wydyma zaświatem —
— a ty
słowa ciałem porosłe
wymawiasz —
jak Stwórca —
z lękiem.
↑ Hide fragment ↑
Zuzanna Ginczanka, O centaurach, Treść
I znów przetwarzał się do gruntu, stwory
Znów wyciekały, pęczniejąc, zaledwie
Ludzkie, lecz żywe, jak...
↓ Expand fragment ↓
I znów przetwarzał się do gruntu, stwory
Znów wyciekały, pęczniejąc, zaledwie
Ludzkie, lecz żywe, jak powabnie-żywe,
Przytakiwało im oko, aczkolwiek
Nie oglądało przenigdy podobnych:
Drobne zmrużenie powiek, jeden oddech
Świadczyły, że istnieją, parujące,
Z prałona ziemi ciepłej wyszarpane
I ludzkie! Oczy zawrzyjcie, wspomnijcie!
Spójrzcie na cielska krwiste, gdzie w zakątku
Źrenicy nikła kołace się dusza,
Lub dusze, które kości zbudowały,
Jako skorupę szklaną, wokół siebie,
Aby się schronić: pospolici ludzie,
I ludzie mroczni, i władcy, i błazny,
Ludzie do śmiechu i ludzie do zgrozy —
Przetwarzał się do gruntu: oto byli.
↑ Hide fragment ↑
Hugo von Hofmannsthal, In memoriam trzech wielkich aktorów
W owym bezmiernym pustkowiu,
Gdy Jednym miłość owładła,
Na ciemnię jasność upadła:
Nasienie nasion, wszechnasienie...
↓ Expand fragment ↓
W owym bezmiernym pustkowiu,
Gdy Jednym miłość owładła,
Na ciemnię jasność upadła:
Nasienie nasion, wszechnasienie ducha,
Zapładniający żar…
I ciemnia głucha
Zmienia się w światłość i gwar…
↑ Hide fragment ↑
Jan Kasprowicz, Nad przepaściami, II (Z motywów wedyckich)
Nie było bytu, ani też niebytu…
Nie było głębi powietrznego morza,
Która wypełnia od szczytu...
↓ Expand fragment ↓
Nie było bytu, ani też niebytu…
Nie było głębi powietrznego morza,
Która wypełnia od szczytu do szczytu
Bezmiar przestworza…
Cóż się ruszało i pod czyją pieczą,
Zanim nadany kres był wszystkim rzeczom,
Zanim przepaści stały się widzialne,
Zanim turnice wystrzeliły skalne —
Nieb sięgające opoki —,
Nim ląd się oddzielił od wody?
O wiecznie świeży i młody,
Wartki, jak rzeka,
A jak ocean, głęboki
Duchu człowieka,
Ty, od początku do końca
Mknący ku treści,
W której się koniec i początek mieści:
Gdzież miało swoje ukrycie
To, co się kryje, ponure i senne?
W promieniach słońca,
W wiecznym kochanku, zakochane życie,
Gdzież miało blaski promienne?
Nim się początek urodził z początku,
Zanim się stało
To, co się stało; zanim w przemian wątku
Łączyła byty łączność, dzieliła rozdzielność,
Ni śmierć nie władła, ani nieśmiertelność,
Nad zmrokami nocy
Dzień jeszcze nie miał rozświtowej mocy,
Ani też białość dnia w swą brała moc
Ta czarna noc:
Ciemność jedynie
W ciemności legła głębinie,
Próżni ogromy
W próżni przybytek miały niewidomy.
Nad wszystkim i nad niczym było tylko Jedno,
Wszystkiego i niczego niedosięgłe sedno,
Spokój i tętno.
Bezruch i ruch.
O duchu ludzki, wychowan w mądrości,
Która z Jednego w twoje wnętrze spływa
I niegasnąca, żywa,
Dopóki pragniesz, w twoim wnętrzu gości
I niegasnące, żywe ryje piętno
Na twoim bycie,
Że zwiesz się: duch,
Że zwiesz się: życie —
O duchu ludzki, zwrócony obliczem
Ku onej treści,
W której się koniec i początek mieści,
Ty wiesz, że Jedno w wszechpotężnej mocy —
Stało nad wszystkim i niczem,
Nad próżnią próżni i nad nocą nocy…
A może nie wiesz?!…
A ponad bezmiary
Pustki i ciemni, nad bezgranicami
Uczuło Jedno w bezmiarze
I w bezgranicach swojego istnienia
Palącą miłość…
Byłoż istnieniem, czego duch człowieka
Nie umie pojąć, acz pełen jest wiary,
Czystej, przejasnej, jak Gangesu rzeka,
Wielka i święta,
Pełna jest świetlanych opali,
Kiedy jej wody spromienia
Słońce południa? Opiłość
Narkotycznego uczucia powali,
O Jedno, wszystkich przed tobą —
W pobożnym żarze,
Jako pokosy zbóż,
Wszyscy już leżą:
Tylko się zlituj nad nami,
Niewiadomości zdejm pęta,
Niech twoja moc niepojęta
Będzie pojętą dla dusz!…
I oną dobą,
Która się stała porą por, macierzą
I dnia i nocy i pełni i nowiu
I gwiazd i słońca i świtów i zórz,
W owym bezmiernym pustkowiu,
Gdy Jednym miłość owładła,
Na ciemnię jasność upadła:
Nasienie nasion, wszechnasienie ducha,
Zapładniający żar…
I ciemnia głucha
Zmienia się w światłość i gwar…
Tak przyszła siła,
Co byt z niebytem spoiła,
Z łącznością rozdzielność,
Ze śmiercią nieśmiertelność.
O duchu ludzki, urodzony z siły,
Co nad krawędzią mogiły
Śród cmentarnego pola
Zmartwychwstające postawiła życie,
Ty wiesz, że jest przedział w wszechbycie —
Tutaj: przyroda, tam: siła i wola,
Tutaj: spoczynek, tam dotąd: dążenie —
O duchu ludzki, nasienie
Duchów, idących z zwróconym obliczem
Ku onej treści,
W której się koniec i początek mieści,
Ty wiesz, kto stanął nad wszystkim i niczem,
Ty wiesz, skąd wyszło stworzenie…
A może nie wiesz?!..
On jeden,
Co ma w niebiosach swój Eden,
W słonecznej skąpany ulewie,
On, w promienistym siedzący Edenie,
On wie sam jeden, kto wóz świata wdrożył,
On wie, skąd wszystko wzięło się stworzenie —
Bądź On je stworzył, bądź On go nie stworzył…
On wie sam jeden. — A może On nie wie?!…
↑ Hide fragment ↑
Jan Kasprowicz, Nad przepaściami, II (Z motywów wedyckich)
Granice czasu znikły już,
Gdzież przestrzeń określona?
W bezmiarze świetlnych tęcz i łun,
W błękitów...
↓ Expand fragment ↓
Granice czasu znikły już,
Gdzież przestrzeń określona?
W bezmiarze świetlnych tęcz i łun,
W błękitów, w barw bezkresie
Cicho sferycznych nuta strun
W słodkich się szumach niesie.
Przesłodkich szumów żaden zgrzyt
Nie skłóci w tym bezmiarze,
Gdzie bezkresowy twórczy byt
Rozlewa swe miraże.
Gdzie tajemniczy, wielki „on”,
Obcy ziemskiemu oku,
Wysnuwa z siebie plonów plon
W nieustającym toku.
Gdzie „on”, co jeden jest i wraz
Milionem jest milionów,
Wchłania znów w siebie w ciągły czas.
Pierwiastki swoich plonów.
↑ Hide fragment ↑
Jan Kasprowicz, Nad przepaściami, I (Miriamowi)

Form: Liryka

No description.

Motif: Stworzenie

Motyw dotyczy stworzenia świata. Na ten temat istnieje wiele opowieści: o sześciu dniach pracy Boga, rozpoczynającej się oddzieleniem światła od ciemności (Księga Rodzaju), o samoistnym wynurzeniu się form z Chaosu (mitologia grecka), czy też o powstaniu wszechświata w wyniku zabójstwa dokonanego przez Odyna na olbrzymie imieniem Imer, z którego czaszki powstały następnie niebiosa, z ciała ziemia, a z jego krwi — morza.

Czytaj teksty współczesnych autorek i autorów wcześniej niż inni. Ty decydujesz, ile płacisz!

Form: Liryka,motif: Stworzenie

Form: Liryka

Motif: Stworzenie

Form: Liryka,
motif: Stworzenie