Ignacy Dąbrowski
Śmierć
W duszy naszej tkwi już zaród pragnienia szczęścia. W pogoni za nim zrywamy się jak...
      
    
    
  W duszy naszej tkwi już zaród pragnienia szczęścia. W pogoni za nim zrywamy się jak...
      
    
    
  Gdybym, o drogi uczniu mój, nie wierzył głęboko w to wszystko, co nam do wierzenia...
      
    
    
  Zdawało się, że nieśmiałość charakteru i wątłość organizmu zabezpieczają czystość jego obyczajów. Ale nie miał...
      
    
    
  Wiedział, że to właśnie w świątyni ukuto młoty, które zburzyły świątynię. Mawiał często: „Taka jest...
      
    
    
  Jednakże głos Poudrailles'a, głos: „jestem niewinny”, brzmiał mi w uszach. Pozostały we mnie wątpliwości...
      
    
    
  — Pan mi wybaczy — trwożliwym szeptem począł mówić Oficerow, co chwila mrugając oczami, jakby widział przed...
      
    
    
  Nie chciał pozwolić rozwinąć się temu gryzącemu zwątpieniu, które drzemało w tajnym zakątku jego duszy...
      
    
    
  — Widzicie — gdybym wiedziała, że, żyjąc, byłabym tak wielka, jak kiedyś marzyłam, kiedyś w akademii, ale...
      
    
    
  — Marto! Prawda, żeśmy kłamali, prawda?!… — i wił się na swym łóżku jakby w strachu śmiertelnym...
      
    
    
  Ingrid była zmęczona. W jej oczach brakło blasku, a cera poszarzała.
Idąc tak, zastanawiała się...
Zwątpienie jest tu rozumiane jako kryzys światopoglądowy. Problematyka tego rodzaju pojawia się np. w Trenach Kochanowskiego („fraszka cnota”), jak też w tekstach pozytywistycznych i modernistycznych. Szczególnym przypadkiem jest tu kryzys wiary, który może dotyczyć jednostek lub zbiorowości (jak w III cz. Dziadów Mickiewicza; pieśni więźniów czy wielka improwizacja są tu znakiem zwątpienia i kryzysu religijnego, który pojawia się u ofiar prześladowania pod wpływem rozpaczy i doświadczenia zła).