Motyw: Wizja

Drogi mój szczepie, coś wrósł tak wysoko!

Jak rozum ziemski widzi, że nie może

Dwóch kątów tępych zamykać trójroże,

Przygodne rzeczy, nim się staną w sobie

Tym, czym być mają, tak widzi twe oko,

Patrząc w zwierciadło, które ci odbija

Czas przyjść mający, jak ten, który mija.

Gdy mnie Wirgili wodził drogą nową

Przez świat umarłych i na górę ową,

Gdzie dusze skrucha i pokuta leczy,

Słyszałem wróżbę przyszłości surową:

Lecz ja odtrącę cios, co mnie uderzy,

Nieporuszony jak czworobok wieży.

Dlatego rad bym wcześniej i powoli

Oswoić siebie z grozą przyszłej doli;

Grot przewidziany nie tak nas kaleczy

Przygodne rzeczy, co przypadek tworzy

W granicach zmysłów, w świecie podsłonecznym,

Wszystkie pod wzrokiem kształtują się wiecznym,

Lecz zeń konieczność nie więcej wynika,

Jak obraz łodzi z oka podróżnika,

Płynącej prądem swobodnym potoku:

Zeń, jak z organu harmonija słodka

Wchodzi do uszu, odbija w mym oku

Smutny swój obraz czas, co ciebie spotka.

Nie to, co mi się śniło,

ale com krwią przepłakał,

to widzę, gdy się schylę

nad wodą, w której ptaki

kreślą węzły daremne,

które nie zwiążą bólu

ani mi świat utulą,

ale się plączą ciemne,

ale mi grób rozwiną

i rozwijając — miną.

Każda wyspa przez majtka z masztu dostrzeżona

Zda się nam obiecanym z dawna Eldoradem;

Wyobraźnia nocnymi orgiami zmęczona

Głaz odnajduje próżny — w świetle ranku bladem.

Czyli rzucić do morza tego nieszczęśliwca,

Kochanka fantastycznych krain? Czy w kajdany

Ma iść ten pijany majtek, Ameryk odkrywca,

Co zwielokrotnia przepaść przez Fatamorgany?

Tak to stary włóczęga, co się w błocie kiwa,

Marzy w mglistym powietrzu o raju tęczowym —

Oczarowanym okiem Wenecje odkrywa

Tam, gdzie nędzna chałupa lśni w blasku łojowym.

coś wisi w powietrzu,

jakieś oczekiwanie, kiedy przymknę powieki

widzę przez drgające w upale powietrze czerwoną

spękaną skorupę ziemi, pokryte kurzem woły

ciągną wóz o wielkich drewnianych kołach,

przebiegam chłodne ścieżki Manali z ładunkiem

haszyszu na plecach, dżip przeciążony bronią z przemytu

mozolnie wspina się na porośniętą parującą dżunglą górę

odprowadzany obojętnym spojrzeniem Malgaszów, tych czarno-

skórych Chińczyków.

Często on marzy, bezprzytomnie gada

O pięknej pannie, która w morze wpada,

Słyszy szczęk mieczów, strzały nad opoką,

I widzi Turka konające oko.

Ilekroć na tym wierzchu skały stawa,

Grozi mu z dołu jakaś ręka krwawa, —

On sam ją widzi i, czyja, pamięta;

Ręka pałaszem od ciała odcięta

Wystaje z ziemi i kiwa nań w dali,

Ażeby skoczył ze skały do fali.

Wtenczas — widziałem ojcze — tak — tu była!

Widziałem dobrze — powstała — odżyła,

Białą, świecącą obwiana symarą,

Jak widzę teraz, tam nad falą szarą,

Gwiazdę błyszczącą przez obłok zachodni —

Ona świeciła jaśniej i łagodniej.

Dziś gwiazda świeci słabiej, tajemniej,

Jutro wieczorem wnidzie jeszcze ciemniej,

Ja, nim doczekam jej promieni drżących,

Nieczuła bryła i postrach żyjących,

Ja umrę ojcze. — Już kończąc cierpienie

Zbiera się dusza w ostatnie westchnienie.

Tu Ją widziałem, ojcze, i powstałem,

I wszystkich naszych nieszczęść zapomniałem.

I porwałem się z łoża, i objąłem,

I cóż do mego serca przycisnąłem?

Cień był w objęciu bez tchu i bez życia,

Sercem nie czułem wzajemnego bicia!

Lecz to Leila! to jej postać była!

Kochanko moja jak się ty zmieniła!

Spójrzałaś tylko, słowa nie wyrzekłaś,

Byłaś tak blisko i z rąk mi uciekłaś!

Lecz choć tak zimna, tak dla mnie zmieniona,

Obym cię tylko przycisnął do łona,

Całe me szczęście objąłbym w ramiona.

Niestety, marę objąłem ulotną!

Ręce opadły na mą pierś samotną —

Lecz patrz! to ona! to jej szata długa,

Jej ręka śnieżna; patrz, jak na mnie mruga

Tym czarnym okiem; włosy rozpostarła —

Nie — jam nie wierzył — ona nie umarła!

Ale on umarł, ja go sam obalił,

Jam go pochował, kamieniem przywalił —

On tu nie wróci, bo ciężka mogiła

Ciśnie go z góry. — Ty? — po coś wróciła?

Oni mówili, że ta twarz jak zorze,

Ta postać śliczna, już zapadła w morze,

I że się nad nią fala szumna leje,

Rybacy mówią — szkaradne to dzieje,

Chciałbym powiedzieć — język mi drętwieje.

Ach! jeśli prawda, że ty wyszłaś z morza,

Szukać dla siebie spokojnego łoża,

Ach, przesuń mokrą dłoń przez me powieki

Niech już ostygną, zamkną się na wieki.

Lub rękę połóż na me serce wdowie;

Czy ciebie marą, czy duchem świat zowie,

Zostań oświecać chorego węzgłowie,

Odchodząc weźmij z sobą mego ducha.

Potem niech wyje szturm, niech morze bucha.