Motyw: Sztuka

Snycerzu, szukaj bacznie, nim ramię opasze

Złom marmuru bez skazy, aby ciosać czaszę;

Długo kształtu poszukuj i nie naryj dłutem

Ciał, sprzęgniętych miłością, ni mieczem przekłutych,

Alcyda, co zwycięża nemejskiego smoka,

Ni jak z piany się wzbija Wenus pawiooka;

Tytanów, których gniewność gwiazd łagodnych sięga,

Ani lwów zapienionych w Dionisa zaprzęgu,

W uździenicy, splecionej z gron i winogradu;

Ni Ledy, igrającej w puchach mleczno-śniadych,

W cieniu wawrzynów w kwieciu, ani Artemidy,

Jak z toni się wychyla, szukająca dzidy.

Niechaj wokoło czary, miast krzyku bachantów,

Werwena przemieszana wraz z liśćmi akantu

Kwitnie, a w dole ciche postaci dziewicze

Pospołu kroczą, kłoniąc spokojne oblicze,

Z ramionami zwisłymi wzdłuż tuniki prostej,

Niech kroczą szczupłogłowe, zamyślone siostry.

Rubens — ogród lenistwa, rzeka zapomnienia,

Puch ciał świeżych, od których miłość stroni z dala,

Lecz gdzie życie wciąż kipi pełne ruchu, wrzenia,

Jak powietrze pod niebem, jako w morzu fala.

Da Vinci — duch jak głębia ciemnego zwierciadła,

W którym anioły śliczne, z uśmiechy słodkimi,

Tajemnicą okryte wstają jak widziadła

W kraju zamkniętym lody i jodły smukłymi.

Rembrandt — pełen stłumionych gwarów szpital smutny,

Gdzie tylko krzyż wyciąga ramiona olbrzymie,

Gdzie się z brudów modlitwa i płacz rwie pokutny,

I czarem z nagła przemknie błysk słaby, jak w zimie.

Buonarotti — otchłań, gdzie jawią się oku

Herkule i Chrystusy, i sztywne jak struny

Potężnych widm postacie powstające w mroku,

Które, prostując palce, drą swoje całuny;

Wściekłości zapaśników, faunowe bezwstydy

Tyś oddał, z dumnym sercem wyżółkły szkielecie,

Wielki odkrywco piękna śród nędz i ohydy,

Mocarzu galerników, tęskliwy Pugecie!

Watteau — karnawał, kędy krocie serc szlachetnych,

Płomieniąc się, unoszą motylimi loty,

Tłum ozdób lekkich, świeżych, co przy ogniach świetnych

Pająków — tchną w balowy wir szału zawroty.

Goya — zmora, — świat ciemny, gdzie wiedźmy trup dziecka

Warzą pośród sabatów, gdzie u luster baby,

A pończoszki — dziew rzesza naga i zdradziecka

Tak wdziewa, by szatanów skusiły powaby;

Delacroix — przez piekieł opętany mary,

Staw krwi pośród zielonych wiecznie sosen cienia,

Kędy pod niebem chmurnym dziwaczne fanfary

Płyną, jakby Webera tłumione westchnienia:

Te przekleństwa, bluźnierstwa, te skargi, zachwyty,

Te krzyki i łzy rzewne, i hymny weselne,

To przez sto labiryntów głos echem odbity,

Opium boskie, co serca upaja śmiertelne;

To hasło, przekazane przez legiony straży,

To rozkaz, przez tysiączne tuby powtarzany,

Majak, co się ze szczytu wież tysiąca żarzy,

Sygnał w puszczy zbłąkanym myśliwcom podany.

Bo, zaprawdę, najlepsze godności swej, Panie,

Świadectwo, jakie ludzkość składa tobie, Bogu,

Jest to wrzące, przeciągłe z wieków w wieki łkanie,

Co aż tam u wieczności twej zamiera progu!

Biedna ty, Muzo moja! cóż ci się dziś stało?

W oczach twych płoną jeszcze nocne twe chimery,

I widzę, jak kolejno mienią blask twej cery

Szał ze zgrozą milczącą i zlodowaciałą.

Czyliż zielony sukkub i diabełek sprzeczny

Miłość i strach ci wlały do swego kielicha?

Czy cię dłoń despotyczna jakiejś mary spycha

W toń jakiejś Minturnowej głębiny bajecznej?

Chciałbym, ażebyś zdrowia zapachem dyszała

I by w łonie twym zawsze silna myśl mieszkała.

I by twa krew chrześcijańska drgała w takt rytmiczny,

Tak jak w melodii greckiej dźwięków szereg liczny,

Gdzie raz Feb, ojciec pieśni, niby król przebywa.

To znów Pan włada boski — wielki ojciec żniwa

Muzo moja, tyś prawa pałaców kochanka,

Lecz gdy Styczeń rozpęta swoje Boreasze,

Czy będziesz miała ogrzać czym biedne poddasze

I okryć nogi ciepłem jakiegoś gałganka?

Czy odegnasz od ramion swoich marmurowych

Blask, co wnosi ci oknem swoje mroźne tchnienie,

A że twa kiesa pusta, jak twe podniebienie,

Czyż będziesz zbierać złoto sklepów lazurowych?

Aby codzienny chleb twój zdobyć ciężką pracą,

Jak biedne dziecko chóru, kadzielnicę trzymasz,

I śpiewasz hymn Te Deum, choć weń wiary nie masz,

Albo skaczesz na linie, jak głodny bajazzo,

I śmiejesz się przez gorzkie łzy niedostrzeżone,

By rozweselić tłumów ospałych śledzionę.