Motyw Poeta
w utworze W ciemności schodzi moja dusza

Szydzą z mej duszy potępieńce,

Że cząstka jasnej mocy,

Co rodzi słońca, nie ma władzy,

By złamać berło nocy.

Gdy ja, w dal mając zatopione oczy,

Na jawie przędę z mgieł obrazy senne,

By okryć nimi to morze bezdenne,

Co z takim szumem swoją wieczność toczy.

A ja, w dal mając zatopione oczy,

Na jawie przędę z mgieł obrazy senne,

By okryć nimi to morze bezdenne,

Co z takim szumem swoją wieczność toczy.

Zalewasz brzeg mój, rozhukany wirze?!

Piekielna mściwość twe skrzydła rozpędza?

Zalej go! zalej! wszak na nim śni nędza,

Co swoje własne, gnuśne stopy liże!…

Zalej go! zalej! z ciałem Prometeja

W piarg się rozpadły zębate opoki!

Wybrzeże piasek zasypał głęboki:

By stężał w turnię, znikła już nadzieja!

Zalej go! zalej! ten mój brzeg przeklęty,

Bezpłodny, pusty i jak rozpacz nagi:

Więzi mnie na nim trwożny brak odwagi,

Gdy w krąg żeglarze spieszą na odmęty.

Tęsknię ku tobie, o szumiący lesie!

Ku twoim pieśniom, które wiew wiosenny

W bezmierny przestwór na swych puchach niesie,

Ulata duch mój, sam w melodie plenny.

Syt jestem ziemi, z tej kaźni codziennej

Trosk jej i cierpień, o szumiący lesie,

W akordy hymnów pierwotnych brzemienny,

Jak więzień z kajdan, tak ma dusza rwie się.

Jest zapomnienie w twej pieśni; jest lube,

O rozśpiewany, o szumiący lesie,

W fali twych tonów rozpłynięcie bytu;

Jest w nich tajemne przeczucie, że zgubę

Tego, co duszy wybawieniem zwie się,

Chowają w sobie dziedziny błękitu…

Struny twej harfy, o szumiący lesie,

Dech ów porusza, co był w onej porze,

Gdy pod budowę wszechświata przyciesie

Pramistrz w niezmiernym układał przestworze —

Gdy kształty bytów święte Słowo boże

Przybierać jęło. O szumiący lesie,

Rozlewne dźwięków przedwiekowych morze!

W on czas, gdy żywioł za żywiołem rwie się,

Kiedy Tworzyciel blask swój i swe cienie

I cichość swoją i swój rozgwar niesie

W pustą bez słońca i bez nocy głuszę —

To samo w on czas spłodziło nasienie,

O rozśpiewany, o szumiący lesie,

Dwie siostry bliźnie: twą i moją duszę.

Dlatego dzisiaj, o szumiący lesie!

Ma dusza wnika w twą duszę, rozumie,

Chociaż ludzkiego ciała ogniem zwie się,

Choć ludzkim śpiewa językiem, w twym szumie

Akord najcichszy… A gdy w drzew twych tłumie,

O rozśpiewany, o szumiący lesie,

Wichr się rozgości w swej szalonej dumie

I burzycielskim swoim tchem rozniesie

Twe liście świeże, przerywając ciszę

Trzaskiem konarów, i ma dusza gnie się

I swą koronę wraz z twymi kołysze

I razem z tobą, o jęczący lesie,

Jęczy i jęk swój razem z twoim splata

W echo tych cierpień, co ranią pierś świata…

O rozśpiewany, o szumiący lesie!

Wiem–ci ja dobrze, że ten wichr, choć zrywa

Twe i me łono, choć ból z sobą niesie,

Że snać go dusza nie wytrzyma żywa,

Nie jak wróg na nas z dzikim świstem spływa,

Ale najszczerszym przyjacielem zwie się,

Bo najszumniejsze melodie dobywa

Z mej i twej lutni, o rozgrany lesie!

A jednak dzisiaj — niech wierzchołki twoje

Ten tajemniczy, cichy wiew porusza

W pieśń, co ma w sobie zapomnienia zdroje,

Co rozpłynięciem jest bytu. Niech rwie się

Świat ten! Spokoju spragniona ma dusza,

O słodką ciszę szeleszczący lesie!