Motyw Natura
w utworze W ciemności schodzi moja dusza

Z głębin przestworu, z ciemnych chmur,

nad wilgotnymi łany,

Jak srebrny opar wstaje duch

z promieniem wokół głowy

Rośnie w mych oczach, niebios tór

rozjaśnia mgłą owiany,

Strząsa ostatni śniegu puch

z swej sukni lazurowej.

Uderza w róg swój: szumi bór

i szumią rzek bałwany,

Ziemia wytęża wszystek słuch

i rychło na dąbrowy,

Na senne niwy wiedzie chór

swych dzieci rozśpiewany,

Błogosławiących twórczy ruch,

okrytych w liść majowy.

I moja dusza chłonie wraz

ten hymn, budzący zioła,

Rwie się do wonnych światła fal,

lecz widzi po niewoli,

Że się w liść świeży, jak ten las,

naodziać już nie zdoła.

Mrok ją ogarnia, mrok i żal:

skarży się swojej doli:

I duch, co życia przywiódł czas,

gasi swój blask u czoła

I razem z nią w bezmierną dal

szumi pieśń melancholii.

Chwila, a w chmurach pioruny zadzwonią,

Mego wybrzeża wstrząsną się posady.

Chwila, a orkan porwie swe obroże,

Z nóg i z rąk swoich ciężkie pęta zrzuci

I w zaślepieniu szaleństwa wywróci

Z granic kotliny rozszalałe morze.

Cały ten ogrom z łożyska wyważy:

Ku niebu wzdmie się ta pierś Lewiatana,

By, płomieniami błyskawicy zlana,

Opadnąć z jękiem tonących żeglarzy…

Topi się ołów przestworza! Z łoskotem,

Z trzaskiem i sykiem już się woda pali!

Błogosławiony, kto ginie w tej fali,

W walk żywiołowych rozognieniu złotem.

Błogosławiony, kto pochwycił wiosła

I jak bohater puścił się w swej łodzi

Na wichr, co nad nim dziką pieśń zawodzi,

Na toń, co pod nim — w dziki szał urosła!

Błogosławiony, kto z swej ludzkiej duszy

Umie wykrzesać pokrewieństwo burzy,

Swe błyskawice w głębinach zanurzy,

Swoimi grzmoty przestworza poruszy!

O rozśpiewany, o szumiący lesie!

Wiem–ci ja dobrze, że ten wichr, choć zrywa

Twe i me łono, choć ból z sobą niesie,

Że snać go dusza nie wytrzyma żywa,

Nie jak wróg na nas z dzikim świstem spływa,

Ale najszczerszym przyjacielem zwie się,

Bo najszumniejsze melodie dobywa

Z mej i twej lutni, o rozgrany lesie!

A jednak dzisiaj — niech wierzchołki twoje

Ten tajemniczy, cichy wiew porusza

W pieśń, co ma w sobie zapomnienia zdroje,

Co rozpłynięciem jest bytu. Niech rwie się

Świat ten! Spokoju spragniona ma dusza,

O słodką ciszę szeleszczący lesie!

To samo w on czas spłodziło nasienie,

O rozśpiewany, o szumiący lesie,

Dwie siostry bliźnie: twą i moją duszę.