Motyw Melancholia
w utworze W ciemności schodzi moja dusza

Wierzyłem zawsze w światła moc,

Władnącą nad mrokami,

A przecież nieraz wiarę tę

Gorzkimi zlewam łzami.

I wstaje z morza gorzkich łez

Zjawisko wnet olbrzymie,

Nachyla ku mnie smutną twarz,

A Rozpacz mu na imię.

Nachyla ku mnie bladą skroń,

Źrenicą wabi ciemną,

Zamyka w uścisk, ach! i świat

Zamyka razem ze mną.

I dla tych bytów, co, stargawszy siły

W przebojach z życiem, na swój los się żalą,

Melancholijną pieśń ukojeń szepcą.

Mrok ją ogarnia, mrok i żal:

skarży się swojej doli:

I duch, co życia przywiódł czas,

gasi swój blask u czoła

I razem z nią w bezmierną dal

szumi pieśń melancholii.

A ja na brzegu stoję zadumany,

Lękam się nawet spojrzeć na bałwany,

Oczy mam tylko w dal utkwione ciemną.

Łódź na mnie czeka… Wrą żywiołów boje,

Głosem trytonów wzywając w odmęty,

A ja się wiosła nie imam: przeklęty,

Samotny żeglarz, bez odwagi stoję.

Pół sen, pół jawa — oto dzień żywota,

Pędzon na żwirach pustego wybrzeża

Bólu szemrzący zdrój i cichej melancholii

Łagodny poszum ten czemu mi płynie z duszy?

Czy stąd, że życia znój zaciężył na mej woli,

Czuwanie zmienia w sen w bezgwarnej pragnień głuszy?

Czy stąd, że moich ócz teleskop wyciągnięty

Tam, gdzie tych czasów głąb, idących, jak ofiary,

Na rzeź, dostrzega krucz — pochmurne tylko mety,

Choć jeszcze wczoraj zrąb ich nieb zlewały żary?

O rzuć tych pytań nóż! Po co znów krajać serce,

Co, widząc dziś swój los i przeznaczenie świata

W gaśnięciu złotych zórz, w straszliwych walk rozterce,

Nie skrzepłą rzuca krew, nie rozjęk, w rozpacz plenny,

Lecz rezygnacji głos z nieśmiałym żalem splata

I ten swój tęskny śpiew na powiew śle wiosenny.