Przypisy

finem citias inveniet, quam modum (łac.) — prędzej znajdzie kres niż miarę. [przypis redakcyjny]

fines (łac.) — granice, krańce. [przypis redakcyjny]

firmaret potentiam (…) (łac.) — umocnił władzę… drogą prośby władał. [przypis redakcyjny]

firmare tyrannidem (łac.) — utrwalić tyranię. [przypis redakcyjny]

firmissime negat (łac.) — stanowczo przeczy. [przypis redakcyjny]

firmiter (łac.) — mocno. [przypis redakcyjny]

flagelanci (z łac.) — biczownicy. [przypis redakcyjny]

flectere persuasionibus (łac.) — nakłonić namową. [przypis redakcyjny]

flexibilis (łac.) — chwiejny. [przypis redakcyjny]

florem aetatis cum dispendio (łac.) — kwiat wieku z utratą. [przypis redakcyjny]

florem (łac.) — kwiat. [przypis redakcyjny]

floresy (z łac. flores: kwiaty) — ozdoby, ornamenty przedstawiające gałązki, łodygi i kwiaty. [przypis redakcyjny]

floruit (łac.) — kwitła. [przypis redakcyjny]

fluks (daw., z łac.) — bieg. [przypis redakcyjny]

foederati (łac.) — sprzymierzeni. [przypis redakcyjny]

foliał (z łac. folium: liść) — stara księga wielkich rozmiarów (o formacie arkusza złożonego na pół, czyli ok. 40 na 50 cm.; dziś format taki oznacza się jako A2). [przypis redakcyjny]

fomes (łac.) — zarzewie, podnieta. [przypis redakcyjny]

Forma mentis aeterna (…) (łac.) — jako oblicza ludzkie, tak i wizerunki oblicza są niedołężne i znikome. Forma myśli nieśmiertelna, którą utrzymać i wyrazić możesz nie za pomocą obcej materii i sztuki, lecz własnymi twymi obyczajami. [przypis redakcyjny]

formastis (łac.) — złożyliście. [przypis redakcyjny]

formidabilis vicina potentia (łac.) — straszną jest potęga sąsiada. [przypis redakcyjny]

formidine poenae (łac.) — z obawy kary. [przypis redakcyjny]

Forsan (…) civitatem (łac.) — Może wypada wam wrócić do miasta. [przypis redakcyjny]

Fortes creantur fortibus et bonis est in iuvencis, est in equis patrum virtus, neque imbellem feroces progenerant aquilae columbam (łac.) — Bohater w bohaterskim odradza się synie./ W młodych źrebcach i byczkach krew ojców nie ginie;/ Śmiali orłowie, gdy się sparzą,/ Nie gołębia życiem obdarzą./ (Horacy, Pieśni, IV, 4, 29). [przypis redakcyjny]

fortitudo bellica (łac.) — męstwo wojenne. [przypis redakcyjny]

fortitudo (łac.) — męstwo. [przypis redakcyjny]

fortunae (łac.) — losu. [przypis redakcyjny]

fortuna (łac.) — szczęście. [przypis redakcyjny]

fortunat (daw., z łac.) — szczęśliwiec. [przypis redakcyjny]

fortuna (z łac.) — tu: szczęśliwy los. [przypis redakcyjny]

fortunny (z łac.) — szczęśliwy; por. Fortuna: bogini szczęścia w mitologii starożytnych Rzymian. [przypis redakcyjny]

forum (łac.) — miejsca sądu. [przypis redakcyjny]

forum (łac.) — sąd właściwy. [przypis redakcyjny]

fraterne (łac.) — po bratersku. [przypis redakcyjny]

fremebat popularitas (łac.) — sarkało pospolitactwo, szlachta. [przypis redakcyjny]

fremitus (łac.) — hałas. [przypis redakcyjny]

fremitus (łac.) — krzyk. [przypis redakcyjny]

fretum navigabile (łac.) — cieśnina żeglowna. [przypis redakcyjny]

fretus integritate conscientiae suae (łac.) — polegając na swym czystym sumieniu. [przypis redakcyjny]

Fridericus, Daniae rex (łac.) — Fryderyk, król Danii; tu: Fryderyk II, który założył twierdzę Kronburg w 1577 r. [przypis redakcyjny]

fructifera (łac.) — drzewa owocowe. [przypis redakcyjny]

fructum (łac.) — owoc. [przypis redakcyjny]

fructum (łac.) — owoc, tu M. lm fructa: owoce. [przypis redakcyjny]

frukt (z łac.) — owoc, tu w M. lm wg odmiany łac.: frukta — owoce. [przypis redakcyjny]

Frustra Pygmaeus in Gigantem pugnat (łac.) — próżno karłowi z olbrzymem walczyć. [przypis redakcyjny]

fugatis aemulis (łac.) — rozproszywszy współzawodników. [przypis redakcyjny]

fuga (z łac.) — ucieczka. [przypis redakcyjny]

fugiendo pugnat, fugiendo vincit (łac.) — pierzchając walczy, pierzchając zwycięża. [przypis redakcyjny]

fui in Gallia: vidi milites (łac.) — byłem we Francji: widziałem żołnierzy. [przypis redakcyjny]

fui in Germania: vidi principes (łac.) — byłem w Niemczech: widziałem książąt. [przypis redakcyjny]

fui in Italia: vidi praesules (łac.) — byłem we Włoszech: widziałem biskupów. [przypis redakcyjny]

fui in Polonia: vidi nobiles (łac.) — byłem w Polsce: widziałem szlachciców. [przypis redakcyjny]

Furiis agitatus Orestes (łac.) — Orestes, gnany przez Furie (po zabiciu matki). [przypis redakcyjny]

fuse (łac.) — obszernie. [przypis redakcyjny]

fusius (łac.) — obszerniej. [przypis redakcyjny]

gaudeamus (łac.) — cieszmy się. [przypis redakcyjny]

Gaudete in Domino semper (łac.) — Radujcie się zawsze w Panu. [przypis redakcyjny]

gaudium (łac.) — radość, przyjemność; tu: ucztowanie. [przypis redakcyjny]

genera (łac.) — rodzaje. [przypis redakcyjny]

generaliter (łac.) — ogólnie. [przypis redakcyjny]

generatio (łac.) — wyląg. [przypis redakcyjny]

generosae aquilae pulli (łac.) — szlachetnego orła pisklęta. [przypis redakcyjny]

generositas (łac.) — dobre urodzenie, godność szlachcica. [przypis redakcyjny]

generositas (łac.) — dostojność. [przypis redakcyjny]

generoso pectori (łac.) — wspaniałemu sercu. [przypis redakcyjny]

gentilitium stemma (łac.) — godło narodowe. [przypis redakcyjny]

genus humanum (łac.) — rodzaj ludzki, ludzkość. [przypis redakcyjny]

gest (z łac.) — ruch, znak. [przypis redakcyjny]

gloriabantur (łac.) — szczycili się. [przypis redakcyjny]

gloriae et libertatis Polonae (łac.) — sławy i wolności polskiej. [przypis redakcyjny]

gloriae partum (łac.) — dla sławy uczyniono. [przypis redakcyjny]

gloria et decus (łac.) — chwała i ozdoba; gloria: sława, chwała; decus: zaszczyt, ozdoba. [przypis redakcyjny]

Gloria in excelsis Deo (łac.) — Chwała na wysokościach Bogu. [przypis redakcyjny]

Gloria Patri (łac.) — Chwała Ojcu; tu: w znaczeniu zapłaty modlitwą. [przypis redakcyjny]

gloriatur (łac.) — chełpi się. [przypis redakcyjny]

gloriose (łac.) — chwalebnie. [przypis redakcyjny]

gloriosissime (łac.) — najchwalebniej. [przypis redakcyjny]

gloriosius (łac.) — godniejszego chwały. [przypis redakcyjny]

gloriosius occumbere in opere (łac.) — chwalebniej polec w boju. [przypis redakcyjny]

gloriosum opus (łac.) — chwalebne dzieło. [przypis redakcyjny]

Gradyw (mit. rzym., z łac. gradivus: kroczący naprzód) — jeden z przydomków Marsa, boga wojny. [przypis redakcyjny]

grande mortalis aevi spatium, pauci non modo aliorum, sed nostri etiam superstites sumus, exemptis e medio vitae tot annis, quibus juvenes ad senectutem, senes ad limina mortis per silentium venimus (łac.) — wielki przeciąg wieku ludzkiego, niewielu z nas przeżyło nie tylko innych, ale samych siebie, gdy wyłączymy z okresu życia lat tyle, w których młodzieńcy ku starości, starcy ku progom śmierci w milczeniu zbliżyliśmy się. [przypis redakcyjny]

grasant (z łac.) — łupieżca, napastnik. [przypis redakcyjny]

grassatur invidiae lues (łac.) — rozszerza się zaraza zazdrości. [przypis redakcyjny]

gratiarum actiones (łac.) — modły dziękczynne. [przypis redakcyjny]

gratiarum actionis (łac.) — modłów dziękczynnych. [przypis redakcyjny]

gratka (z łac.) — rzecz łatwo zdobyta. [przypis redakcyjny]

gratulationes (łac.) — powinszowania. [przypis redakcyjny]

gratulor (łac.) — winszuję. [przypis redakcyjny]

gravatam (łac.) — obrażoną. [przypis redakcyjny]

gubernator (z łac.) — tu: sternik. [przypis redakcyjny]

gubernia (łac.) — rządy. [przypis redakcyjny]

gubernium (łac.) — rząd. [przypis redakcyjny]

habetis legem et prophetas (łac.) — macie prawo i proroków. Król zmieszał dwa miejsca Pisma św. i utworzył jakiś niby cytat, który mu tu był potrzebny: Habent Moysen et prophetas (Łk. 16, 29) i Nolite putare, quoniam veni solvere legem, aut prophetas (Mt. 5, 17). [przypis redakcyjny]

haeredissa (łac.) — dziedziczka. [przypis redakcyjny]

haeret in pectore (łac.) — tkwi w sercu. [przypis redakcyjny]

haeret lateri letalis arundo (łac.) — tkwi w boku śmiertelna strzała. [przypis redakcyjny]

hanc ideam (łac.) — tego sposobu. [przypis redakcyjny]

hanc suscipere provinciam (łac.) — podjąć się tego obowiązku. [przypis redakcyjny]

hebes (łac.) — tępy, ograniczony, tuman. [przypis redakcyjny]

hebes (łac.) — tępy, słaby, głupi. [przypis redakcyjny]