Form: Liryka,
motif: Sarmata,
motif: Niewola

Przedstawiciel sarmatyzmu, polskiego ruchu kulturalnego, który głosił, że Polacy (utożsamieni ze szlachtą) wywodzą się od antycznego plemienia walecznych Sarmatów, którzy przybyli nad Wisłę i Dunaj znad Morza Czarnego. Koncepcja ta miała dowodzić starożytności narodu i stanowić podstawę do dumy narodowej oraz poczucia narodowej odrębności. Na tym podłożu ukształtował się ideał Polaka-rycerza, dziedzica cech żołnierskich i sławy dawnych Sarmatów, obrońcy ojczyzny (pobocznie istniał też ideał Sarmaty wiodącego proste, sielskie życie rolnika). Warto zauważyć, że w perspektywie tej koncepcji chłopi polscy stanowili plemię obcych, podbitych i zamienionych w niewolników przez dzielnych wojowników — szlachtę. Prąd ten rozkwitał w wieku XVI i XVII, by dojść do degeneracji w XVIII w. Cechami polskiego szlachcica-Sarmaty stały się: przywiązanie do nieograniczonej wolności osobistej (aż do anarchii, podkopującej władzę królewską), ksenofobia, megalomania narodowa, a przy tym skłonność do hulaszczego życia, pijaństwa i wywoływania bójek oraz niestrudzonego procesowania się o drobne choćby własności ziemskie. Sarmata związany był raczej z wsią, wrogo nastawiony wobec miasta oraz docierających do Polski poprzez miasto nowinek w zakresie filozofii, sztuki, czy nauki. Ostro krytykowany w oświeceniu (Krasicki), typ Sarmaty zyskał sobie sympatię romantyków (Słowacki głosił nawet pochwałę „świętej anarchii”).

Motyw ten wykorzystujemy, żeby wskazać fragmenty definiujące, czym jest niewola (duchowa, fizyczna, polityczna) oraz opisujące doświadczenie życia w niewoli, a także jego konsekwencje (często trwające długo po odzyskaniu wolności).