Motif: Wojna,
motif: Żona,
period: Średniowiecze

Kiedy w grę wchodzi poważny konflikt zbrojny, angażujący całe państwa lub znaczną część ich społeczności (wojna domowa) — konsekwencje są bardzo poważne: wojna oznacza nie tylko walkę (bitwy) na frontach, w której giną żołnierze, ale także głód, pożary, zniszczenia miast i wsi, cierpienie ludności cywilnej, szerzenie się chorób. Wojna, będąc zaburzeniem porządku społecznego i formą zinstytucjonalizowanej przemocy, stwarza warunki do rozmaitych nadużyć — przede wszystkim nadużyć władzy oraz do okrucieństw popełnianych w nadziei, że w wojennym zamęcie zbrodnicze czyny uda się zachować w tajemnicy. Oczywiście wojny służą załatwianiu różnych interesów, przede wszystkim politycznych. Choć wojny powodują na ogół załamanie się handlu, niektórzy umieją wykorzystać tę okazję, by osobiście się wzbogacić, np. Wokulski, bohater Lalki Prusa zrobił majątek na dostawach dla wojska (zob. też: przywódca, śmierć bohaterska).

Charakter tej roli społecznej stawia żonę zawsze w relacji do męża; czyny kobiety nazywanej tym mianem oceniane są pod kątem wypełniania społecznie określonych obowiązków wobec mężczyzny, z którym tworzą razem parę małżeńską (por. określenie „zła żona”; tytułowa postać z Żony modnej Krasickiego również ukazana jest głównie pod kątem utrapień, jakich swym zachowaniem i zachciankami przysparza mężowi).

Czas

w Europie IV/V-XV w.; w Polsce X-XV w.

Najwybitniejsi twórcy

św. Augustyn, św. Tomasz z Akwinu, D. Alighieri, F. Villon; twórcy anonimowi

Reprezentatywne gatunki

dramat liturgiczny, misterium, moralitet, legenda, ballada, kronika, pieśń, chansons de geste, wiersz średniowieczny, dialog

Średniowiecze to tysiącletnia epoka, w czasie której po okresie rozkładu i upadku Imperium Rzymskiego oraz po wędrówkach ludów, Europa skonsolidowała się ponownie wokół religii chrześcijańskiej i instytucji Kościoła. Cechami literatury tego okresu są: uniwersalizm, nawiązywanie do tematów i motywów biblijnych Starego i Nowego Testamentu, dydaktyzm (skupiano się na cennych pouczeniach moralnych), parenetyczność (wskazywanie wzorów osobowych), alegoryczność, anonimowość (autorzy pisali dla pożytku powszechnego i chwały samego dzieła, nie własnej), dwujęzyczność (pisano w ogólnoeuropejskim języku łacińskim oraz lokalnych językach narodowych).

• autor: Bartosz Pietrzak