Władysław Ludwik Anczyc

Ur.

12 grudnia 1823 w Wilno

Zm.

28 lipca 1883 w Kraków

Poeta, dramatopisarz (pseudonimy literackie: Kazimierz Góralczyk, W.A. Lassota), wydawca, tłumacz, działacz ludowy. Jego rodzina wywodziła się z Austrii, przybyła do Polski za panowania Augusta II w XVIII w.; pradziad Władysława, Johann von Anschütz, chorąży wojsk saskich, otrzymał polskie szlachectwo, herb Ancuta i urząd skarbnika brzeskiego; dziad, Jan Anczyc zginął w powstaniu kościuszkowskim (1794), zaś ojciec, Zygmunt Anczyc, był sławnym aktorem, dramatopisarzem i dyrektorem teatru w Krakowie, zaś matka aktorką wileńską. Władysław Anczyc, brał udział w powstaniu krakowskim (1846) i walkach Wiosny Ludów (1848); spędził rok w więzieniu austriackim. Z wykształcenia farmaceuta (tytuł magistra uzyskał na UJ, był adiunktem katedry Chemii i Farmacji), nigdy nie pracował w tym zawodzie. Od 1848 roku zaangażował się w działalność publicystyczną, w latach 50. związał się ze środowiskiem warszawskim, był działaczem Towarzystwa Rolniczego w Królestwie Polskim (1858-1861), w 1863 r. założył i redagował w Warszawie czasopismo ,,Wędrowiec" oraz tajne czasopisma ,,Kosynier" i ,,Partyzant", propagując ideę zbrojnej walki o niepodległość Polski, a także (w latach 1858-1867) pisma ,,Kmiotek" i ,,Przyjaciel Dzieci", realizując postulat pracy u podstaw. Anczyc był autorem zbioru pieśni patriotycznych (cykl Pieśni zbudzonych z 1863 r. zawiera słynny Marsz strzelców), cieszących się dużą popularnością dramatów historycznych, bajek i przedstawień dla dzieci, publikacji o przeznaczeniu edukacyjnym (m.in. elementarza z 1862 i 1869 r. oraz Dziejów Polski w dwudziestu czterech obrazkach). Wróciwszy do Krakowa, został w 1875 r. właścicielem drukarni (wykupionej od Ludwika Gumplowicza; po wielu przekształceniach działającą właściwie nieprzerwanie do dziś). Od lat 60 XIX w. był związany również z Podhalem, przyczyniał się do popularyzacji Tatr i Zakopanego poprzez artykuły, odbywał wędrówki turystyczne po Tatrach z Tytusem Chałubińskim, w 1877 r. został wiceprezesem Towarzystwa Tatrzańskiego.