Przyjaciele Wolnych Lektur otrzymują dostęp do specjalnych publikacji współczesnych autorek i autorów wcześniej niż inni. Zadeklaruj stałą wpłatę i dołącz do Towarzystwa Przyjaciół Wolnych Lektur.
- Renesans X
- Other:
- Aforyzm
- Akt prawny
- Artykuł
- Artykuł naukowy
- Bajka
- Bajka ludowa
- Ballada
- Baśń
- Dedykacja
- Dialog
- Dramat
- Dramat antyczny
- Dramat historyczny
- Dramat niesceniczny
- Dramat poetycki
- Dramat romantyczny
- Dramat szekspirowski
- Dramat wierszowany
- Dramat współczesny
- Dziennik
- Epigramat
- Epopeja
- Epos rycerski
- Epos satyryczny
- Erotyk
- Esej
- Farsa
- Felieton
- Gawęda
- Gawęda szlachecka
- Humoreska
- Hymn
- Idylla
- Komedia
- Kronika
- Lament
- Legenda
- List
- Manifest
- Melodramat
- Motto
- Nowela
- Oda
- Odczyt
- Odezwa
- Opowiadanie
- Pamiętnik
- Pieśń
- Poemat
- Poemat alegoryczny
- Poemat dygresyjny
- Poemat heroikomiczny
- Poemat prozą
- Pogadanka
- Poradnik
- Powiastka filozoficzna
- Powieść
- Powieść epistolarna
- Powieść poetycka
- Praca naukowa
- Proza poetycka
- Przypowieść
- Psalm
- Publicystyka
- Reportaż podróżniczy
- Rozprawa
- Rozprawa polityczna
- Satyra
- Sielanka
- Sonet
- Tragedia
- Tragifarsa
- Traktat
- Tren
- Wiersz
- Wiersz sylabotoniczny
- Liryka X
Form: Liryka
Motif: Przemijanie
Stanowi ono funkcję czasu i wpływa zasadniczo na charakter kondycji ludzkiej. Przemijają zarówno dobre, jak i złe momenty. Fakt ten może wywoływać rozpacz, skoro nic nie trwa wiecznie, na niczym nie można trwale się oprzeć, wszystko więc jawi się jako marność (vanitas). Może jednak równie dobrze nieść pociechę, że wszystkie cierpienia zesłane przez los również przeminą. Ze świadomości takiej można czerpać siłę, by przetrwać złe chwile.
Period: Renesans
- Czas
- w Europie koniec XIII — pocz. XVI w.; w Polsce XV-XVI w.
- Najwybitniejsi twórcy
- F. Petrarca, G. Boccacio, P. Ronsard, L. Ariosto, T. Tasso, L. de Camoes, M. Cervantes, F. Rabelais, M. Montaigne, N. Machiavelli, M. Rej, J. Kochanowski, K. Janicki, A. Krzycki, J. Dantyszek, Ł. Górnicki, A. Frycz Modrzewski
- Reprezentatywne gatunki
- fraszka, pieśń, elegia, tren, traktat parenetyczny, dialog polityczny, sonet, oda
Inaczej: odrodzenie, epoka po średniowieczu a przed barokiem, charakteryzująca się wszechstronnym odrodzeniem tradycji antycznych (w tym gatunków sztuki, kierunków filozofii, języków starożytnych — powrót do źródeł ad fontes) oraz zainteresowanie człowiekiem, właściwymi mu sferami np. językiem, anatomią, twórczymi możliwościami, sposobem istnienia w świecie (antropocentryzm, humanizm). Ideałem był człowiek wszechstronnie wykształcony i aktywny w wielu dziedzinach (Leonardo da Vinci jako człowiek renesansu; poeta doctus). Zjawiskami związanymi z nowym prądem była laicyzacja i rozwój nauki, czy reformacja, w której przejawiał się humanistyczny indywidualizm w podejściu do kwestii religijnych i politycznych oraz krytycyzm wobec autorytetów.