Form: Liryka,
author: Stefan Witwicki,
motif: Śmierć

Ur.

13 września 1801 roku w Janowie na Podolu

Zm.

15 kwietnia 1847 roku w Rzymie

Najważniejsze dzieła

Piosenki sielskie (1830), Poezje biblijne (1830), Moskale w Polsce: (1833), Wieczory pielgrzyma (1837-1845), Listy z zagranicy (1842), Towiańszczyzna wystawiona (1844)

Poeta i publicysta. W latach 20. XIX wieku, pracując w Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie, zaprzyjaźnił się z młodymi przedstawicielami nurtu romantycznego: Fryderykiem Chopinem, Maurycym Mochnackim, Bohdanem Zaleskim, Antonim Edwardem Odyńcem. Względy zdrowotne nie pozwoliły mu walczyć z bronią w ręku w powstaniu listopadowym, wspierał jednakże walczących piórem (popularność zyskała mu m.in. parafraza ,,Jeszcze Polska nie zginęła"). Do niektórych wierszy z tomu Piosenki sielskie wydanego w 1830 r. skomponowali muzykę Fryderyk Chopin i Stanisław Moniuszko, przez co zyskały rozgłos. Po upadku powstania, w 1832 r. dobrowolnie wybrał emigrację. Przebywał w Paryżu, opublikował dziennik z czasu powstania p.t. Moskale w Polsce, przyjaźnił się z Adamem Mickiewiczem do czasu jego przystąpienia do Koła Sprawy Bożej Andrzeja Towiańskiego. Walcząc z herezją towianizmu wydał broszurę Towiańszczyzna wystawiona i aneksami objaśniona (1844). Pod koniec życia stał się obrońcą katolicyzmu, pisał utwory w duchu modlitewnym (Ołtarzyk polski) i moralistycznym (Wieczory pielgrzyma), przyjaźnił się z Cyprianem Kamilem Norwidem. Zmarł nagle na ospę w Rzymie.

Śmierć stanowi najistotniejszy problem egzystencjalny, określa kondycję ludzką. Jest wyzwaniem dla dumy z osiągnięć człowieka w opanowywaniu i poznawaniu świata oraz siebie samego dzięki rozumowi, nauce i coraz doskonalszej technice. Śmierć niweczy wszystkie usiłowania i wszystkie nadzieje. Zagraża w każdej chwili i właściwie przez cały czas podgryza życie człowieka jak robak drążący pień drzewa, by na końcu je powalić. „Bo na tym świecie Śmierć wszystko zmiecie, / Robak się lęgnie i w bujnym kwiecie” — pisał Antoni Malczewski (Maria). Upływ czasu, przemijanie przypomina o tym, że w końcu przeminie wszystko. Nic na świecie nie daje — wobec świadomości nieuchronnej śmierci – trwałego oparcia; stąd rodzi się myślenie o marności wszystkiego. Postawa taka: patrzenia na świat w perspektywie zagrożenia zniszczeniem i śmiercią rodzi melancholię, która do surowego vanitas dodaje tęsknotę za tym, co było (stąd pewna predylekcja do ruin). Zajęciem melancholika jest wspominanie i nieukojona żałoba; (zob. też: trup, grób, gotycyzm, pogrzeb, nieśmiertelność).