Motyw: Pożar,
autor: Eleonora Kalkowska

Choć ogień jest jego przyczyną i, by tak rzec, główną substancją – odróżniliśmy od motywu ognia, rozumianego jako jeden z żywiołów przyrody, pożar jako zjawisko wiążące się przede wszystkim ze zniszczeniem. Prawdziwą katastrofę oznaczał pożar dla mieszkańców wsi (gdzie budynki były głównie drewniane; por pożar w Chłopach Reymonta) oraz dla ciasno zabudowanych dzielnic miasta, zamieszkałych z reguły przez biedotę. Wiadomo również, jak wielkie spustoszenia czynią pożary lasów. Poza tym łuny pożarów były nieodłącznym elementem obrazu wojny - celowe podpalenia były częścią strategii walk. Podpalano najczęściej osiedla ludzkie (w celu „pacyfikacji”, czyli zastraszenia ludności cywilnej), ale nie tylko: palono również obszary niezamieszkałe oraz m.in. pola uprawne (w ramach tzw. taktyki spalonej ziemi, czyli odebrania wrogim wojskom źródeł zaopatrzenia w żywność i inne niezbędne do życia oraz prowadzenia walki materiały). W literaturze pożar bywa wykorzystywany również metaforycznie (jako rodzaj kary, upokorzenia pychy itp.). W Ziemi obiecanej Reymonta pożar pełni swoistą rolę deus ex machina.

Ur.

22 czerwca 1883 w Warszawie

Zm.

21 lipca 1937 w Bernie

Najważniejsze dzieła:

Głód życia (1904), Die Oktave (1912), Der Rauch des Opfers (1916), März (1928), Katharina (1929), Zeitungsnotizen (1932), Josef (1929), Minus x Minus = Plus!

Polsko-niemiecka dramatopisarka, prozaiczka, poetka i aktorka, żona polskiego dyplomaty Marcelego Szaroty. Wychowana w rodzinie dwujęzycznej, tworzyła dzieła w języku polskim i niemieckim. Duży wpływ na jej rozwój artystyczny miała niemiecka część rodziny ze strony matki, związana ze środowiskiem teatralnym. Jako pisarka debiutowała w 1904 roku zbiorem opowiadań utrzymanych w estetyce młodopolskiej pt. Głód życia, bliskich filozofii Nietzschego i Bergsona, odznaczających się oryginalnością konwencji. W 1908 roku rozpoczęła studia aktorskie w Berlinie, w szkole Maxa Reinhardta. Po ich ukończeniu otrzymała angaże w teatrach w Breslau i Berlinie, do którego przeprowadziła się w 1912 roku. Po polskojęzycznym debiucie prozatorskim Kalkowska tworzyła wyłącznie w języku niemieckim. W 1912 roku wydała tomik poezji miłosnej Die Oktave. Kolejny tom, opublikowany w 1916 roku Der Rauch des Opfers, stanowi istotny manifest pacyfistyczny o charakterze ponadnarodowym i feministycznym, oddający trudną sytuację kobiet w czasie wojny --- pogrążonych w żałobie matek, żon, narzeczonych żołnierzy. Jako autorka dramatów w duchu niemieckiego ,,Zeittheater" poruszała aktualne problemy społeczne i polityczne, na przykład w sławnych ówcześnie dramatach Josef (Sprawa Jakubowskiego, 1929) i Zeitungsnotizen (Doniesienia drobne, 1932).