Motif: Piekło,
genre: Legenda

Jako miejsce potępienia wiecznego, piekło pojawia się przede wszystkim w utworach (i ich fragmentach) mających ambicje moralizatorskie (wiąże się więc z motywami dobra, zła, grzechu, szatana i służących mu pomniejszych diabłów). Bywa umiejscawiane w zaświatach, odnosząc się do życia pośmiertnego, ale zdarza się, że życie doczesne - i w związku z tym obraz świata - przedstawia się jako piekło (względnie czyściec). Piekło opisywano ze szczególną lubością w średniowieczu, na progu renesansu powstało zaś fundamentalne dzieło na ten temat: Boska Komedia Dantego. Motyw piekła nie przestał być ważny w baroku i romantyzmie, fascynował twórców okresu modernizmu (np. Kasprowicza). Natomiast we współczesności – w związku z apokaliptycznymi przeżyciami podczas dwóch wojen światowych – piekło umiejscawia się na ziemi i włącza w historię.

Najważniejsi twórcy

J. de Voragine (Złota Legenda, 1270), P. Skarga (Żywoty świętych), K. Przerwa-Tetmajer (Legenda Tatr), A. Oppman (Legendy warszawskie)

Łącząca fikcję z prawdą, nasycona cudownością, często oparta na wątkach ludowych opowieść prozą lub pieśń epicka o życiu świętego (hagiografia, żywoty świętych np. Legenda o świętym Aleksym), czynach bohatera lub powstaniu miasta, czy państwa (podanie). Szczególną odmianę stanowi apokryf – ludowe dopowiedzenie historii biblijnych. Legenda, z łac. legere, oznacza „rzecz do czytania", jednak pierwotnie te dzieła anonimowych autorów krążyły w przekazie ustnym. Polskie legendy zapisali kronikarze (Gall Anonim, J. Długosz, Wincenty zw. Kadłubkiem).
Największy (70 t.) zbiór chrześc. legend religijnych: Acta sanctorum powst. 1643-1694, obecnie dostępny jest w internecie.
Polskim zbieraczem legend ludowych był Oskar Kolberg.

• autor: Anna Tytkowska