Motif: Niebo,
period: Barok,
author: Wespazjan Hieronim Kochowski

Czas

pocz. XVII — połowa XVIII w.

Najwybitniejsi twórcy

europejscy: G. Marino, L. de Gongora, T. Tasso, L. Ariosto, P. Calderon, L. de Vega, J. Milton, P. Corneille, Moliere, J. de La Fontaine, Ch. Perrault; polscy: M. Sęp Szarzyński, D. Naborowski, J. A. Morsztyn, W. Potocki, J. Ch. Pasek, P. Skarga

Reprezentatywne gatunki

wiersz liryczny, sonet, tragedia, komedia, tragikomedia, epos rycerski, pamiętnik, commedia dell'arte, opera

Epoka w historii kultury i sztuki między renesansem a oświeceniem, naznaczona konfliktami religijnymi (reformacja i kontrreformacja). Nazwa pochodzi być może od portug. barocco — nieregularna perła, co podkreślałoby dziwność, kapryśność i ozdobność obowiązującego wówczas stylu. Lubowano się w efekcie zaskoczenia, figurach nagromadzenia i inwersji, metaforach, dążono do uchwycenia ruchu. Podstawową cechą baroku był kontrast i dysonans: stąd współistnienie poezji metafizycznej, czy mistycznej z opiewającą „światową rozkosz”, dworskiej z sowizdrzalską, wątków mitologicznych z biblijnymi, scen makabryczno-naturalistycznych (często w związku z charakterystycznym motywem danse macabre, czy vanitas) z fantastycznymi. W Polsce rozkwita sarmatyzm.

Ur.

1633 w Gaju k. Waśniowa w ziemi Sandomierskiej

Zm.

6 czerwca 1700 w Krakowie

Najważniejsze dzieła:

Psalmodia Polska (1695), Niepróżnujące próżnowanie (1674), Epigramata polskie (1674), Ogród panieński (1681), Dzieło Boskie albo pieśni Wiednia wybawionego (1684), Annales Poloniae (Klimaktery)

Poeta i historyk epoki baroku, jeden z czołowych przedstawicieli sarmatyzmu.

Syn Jana herbu Nieczuja i Zofii z Janowskich. Uczył się w Sandomierzu, a następnie w szkole Nowodworskiego w Krakowie. Po zakończeniu nauki przez 10 lat walczył w chorągwi husarskiej.

W 1651 r., w trakcie powstania Chmielnickiego, walczył pod Beresteczkiem na Wołyniu w walnej bitwie między wojskami polskimi dowodzonymi przez króla Jana Kazimierza a siłami tatarsko-kozackimi. Podczas wojen szwedzkich służył w oddziale Stefana Czarnieckiego, a od 1656 r. przeszedł pod dowództwo hetmana polnego Jerzego Lubomirskiego. W 1660 r., po pokoju oliwskim porzucił służbę wojskową i osiadł w Gaju, w 1663 r. przeniósł się do odziedziczonej wsi Goleniowy pod Szczekocinami (woj. śląskie), gdzie ufundował szpital dla biednych. Dwukrotnie żonaty (w 1658 i 1680 r.), późno doczekał się jedynego potomka. Brał udział w rokoszu Lubomirskiego w 1665 r., tj. w wojnie domowej przeciw królowi Janowi II Kazimierzowi (przeciw wzmocnieniu władzy królewskiej, rzekomo przeciw ,,absolutyzmowi").

Za jego życia panowało w Polsce pięciu królów. Od 1670 r. pracował w kancelarii koronnej, król Korybut Wiśniowiecki mianował go podżupnikiem wielickim (1671-73) oraz swoim sekretarzem. Od 1682 r., za panowania kolejnego władcy, był generalnym poborcą podymnego i dworzaninem Jana III Sobieskiego. Król nadał mu tytuł ,,historiografa uprzywilejowanego" (historiographus privilegiatus) i w takim charakterze zabrał ze sobą pod Wiedeń. Kochowski opisał starcie z wojskami tureckimi w dziele Commentarius belli adversus Turcas oraz w kilku tekstach wchodzących w skład zbioru Psalmodia polska.