Motyw Konflikt
w utworze Wesele

Patrzcie, kumie, patrzcie, kumie,

jak sie wam to przydarzyło.

Pan Bóg daje, Pan Bóg bierze;

ani mi sie o tym śniło.

Piękne pany, szumne pany,

i cóż wy na to mówicie,

że to niby różne stany — ?

Co tam po kim szukać stanu.

Ot, spodobała się panu.

Jednakowo wszyscy ludzie.

Ot, pany się nudzą sami,

to się pięknie bawiom z nami.

Bawiom, bawiom, moiściewy,

a toć były dawniej gniewy!

Nawet była krew, rzezańce

i splamiła krew sukmany.

Byli ta tacy pohańce. Jo nic nie wiem, jestem czysty.

To tam pewnie swoje robi

Czart i ogień wiekuisty.

Nie wódź nas na pokuszenie,

Panie Jezusie najsłodszy…

Wyście znali.

Byłeś młodszy,

a ja bywał blisko, bywał,

widziałem, patrzały oczy,

jak topniał śnieg i krew spłukiwał,

a potem Widziadło kroczy.

wielką czarną chustą wieje

i Śmierć sieje…

Strasno podobno cholera…

Tylo sta luda zabiera. —

Padali, jak bąki rażone,

byle ka, pod płot, na gnoju.

Wieczyste odpocznienie…

Hań kreślicie krzyż daremno!

Na czołach, jakby znaczone,

plamy czarne i plamy czerwone.

Dopust Boski — i rzeź dopust.

Odbywało się w czas zapust.

Ot wy, dziadu, jakby kruk,

włóczycie się przy weselu.

Hej hej, stary przyjacielu,

będzie pan twój wnuk.

Jak się kłócą, jak się łają!

Ha! temperamenta grają!

Temperament gra, zwycięża:

tylko im przystawić oręża,

zapalni jak sucha słoma;

tylko im zabłysnąć nożem,

a zapomną o imieniu Bożem —

taki rok czterdziesty szósty —

przecież to chłop polski także.

A jakże to okropne, jakże…

Do dziś chwalą sobie te zapusty.

Znam to tylko z opowiadań,

ale strzegę się tych badań,

bo mi trują myśl o polskiej wsi:

to byli jacyś psi,

co wody oddechem zatruli,

a krew im przyrosła do koszuli.

Patrzę się na chłopów dziś…

To, co było, może przyjś —

Myśmy wszystko zapomnieli;

mego dziadka piłą rżnęli…

Myśmy wszystko zapomnieli.

Mego ojca gdzieś zadźgali,

gdzieś zatłukli, spopychali:

kijakami, motykami

krwawiącego przez lód gnali…

Myśmy wszystko zapomnieli.

Jak się to zmieniają ludzie,

jak się wszystko dziwnie plecie;

myśmy wszystko zapomnieli:

o tych mękach, nędzach, brudzie;

stroimy sie w pawie pióra.

At, odmienia nas natura;

wiara, co jest jeszcze w ludzie,

że coś z tego przecie będzie;

rok w rok idziem po kolędzie

i szukamy, i patrzymy,

czy co kiedy z tego będzie — ?

Ot, odmienia nas natura:

wicher, co nad łanem wionie;

drżenie, gdzieś aż w ziemi łonie; —

par, który się wsiąka, wdycha,

że się tak w tych zbożach tonie;

chocia gleba może licha,

nie trza ustępować z drogi:

były bogi, będą bogi;

wiara jeszcze jakaś w ludzie.

Jak się wszystko dziwnie plecie…

Jak się wszystko plecie dziwno.

Dnieje!!!

Dnieje, tak, to tam szaleje

ta majaka z chmur i mgły,

ta majaka, co sie wieje

ponad łan.

Na liściach skry.

Opałowa rosa spływa;

przesiewa się w dyjamentach

z drzew, jak wiszar w skalnych pętach. —

Cud!

Pon ino widzisz pchły,

pchły, świecidła, rosę, ćmy,

a nie chcesz znać, co som my:

że w nas dnieje, dusa świci,

że zarucko kur zapieje,

że na nas czekają w mieście,

że nas tu jest ze dwiedzieście

z kosom, cepem, żelaziwem

i że to, to nie som sny.

Co on mówi? A to dziwne,

bo mi się to dziś marzyło:

jako dramat, jako sen.

Co za temat!