Motyw Strój
w utworze Eneida

Gdy nawet flota twoja przepłynie już fale

I na brzegu dziękczynne ołtarze zapłoną,

Pamiętaj purpurową włos zakryć osłoną,

By pośród świętych ofiar jaka świętokradzka

Twarz wroga nie zmąciła wróżb twoich znienacka;

Ten i ty, i druhowie chowajcie obyczaj,

W ten obrządek i wnuków twych powtajemniczaj.

Nie może się nasycić — oczyma zdumiony

Po niej wodzi, rękoma pieści i ramiony

Straszliwy szyszak z kitą, miotający płomię,

Miecz śmiercionośny oraz potężną w ogromie

Spiżową zbroję, która się krwawo rumieni,

Jak chmura, z dala lśniąca od słońca promieni,

Nakolanka ze srebra i złota, i włócznie,

I piękną niewymownie tarcz, rzeźbioną sztucznie.

Na niej dzieje Italii i triumfy Romy

Wybornie wróżb i czasów następnych świadomy

Po Askaniu i wojny wszystkie nieprzerwanie

Wyrzeźbił Ogniowładca. Tam ród, co powstanie

Przedstawił: w grocie Marsa, widać, rozciągnięta

Wilczyca leży, wokół jej wymion bliźnięta

Igrają, chłopcy, mleko ssąc zgoła bez trwogi;

Ona zaś, lekko ku nim zginając kark srogi,

Liże obu i gładzi językiem ich ciała.

Niedaleko tuż Roma potężna jaśniała;

Porywane Sabinki wśród świąt przez tłum zbrojny

Bezecnie, i stąd wszczęte z nagła nowe wojny

Przez Romy lud, Tacjusza i Kuretów społem

Surowych. Lecz wnet bitwy znużeni mozołem

Zbrojni króle maciorę składają w ofierze

Jowiszowi, ucztują i czynią przymierze.

Obok — Metta w dwie strony rwą w pędzie rydwany

(Obyś trwał, Albańczyku, w słowie niezachwiany!).

Wlecze zdrajcę Tul, w gniewie zacięty niezmiernie,

Przez las, a krwią dokoła zrosiły się ciernie.

Tuż Porsenna, gród z mocą oblegając, zmusza

Wygnanego na powrót przyjąć Tarkwiniusza.

Eneadzi za wolność porywają miecze;

On żywo zda się grozić; gniew widać go piecze,

Że rozerwać most Kokles odważył się młody,

A Klelia uszła, płynąc przez tybrowe wody.

Manliusz zamków tarpejskich i świątyni strzeże

Pilnie, dzierżąc wysokie Kapitolu wieże;

Strzechą ze słomy błyszczy Romulowa chata;

Tuż srebrna gęś w krużgankach wyzłacanych lata

Głosząc, że Gallów wojska czyhają za progiem;

W krzach pod zamkiem Gallowie siedzą z licem srogiem,

Głuchą nocą zakryci wśród ciemności ślepych;

Złote włosy ich, płonie złocistych szał przepych

I płaszczy prążkowanych; śnieżyste ich szyje

Spina złoto; z dwu włóczni alpejskich blask bije

Wokół, a długie tarcze osłaniają ciała.

Saliów też i Luperków nagich tam jaśniała

Gromada — czapy z czubem, tarcze niespodzianie

Spadłe z nieba; i matki w wygodnym rydwanie

Wiezione wśród obrzędów przez gród. — Tuż mrok siny

Tartarskich pól, Plutona głębokie krainy

Widać, kary za zbrodnie: przykuty do skały

Katylina, na twarze jędz patrzy struchlały;

Cnotliwi są osobno: tym prawa śle Kato.

W środku lśni morza obraz, rzeźbiony bogato

W złocie: błyska biel piany z tła ciemnej głębiny;

Ze srebra wyrzeźbione naokół delfiny

Wzburzone fale zwinnie w krąg sieką ogonem.

Z przodu flota w spiż strojna. Na morzu spienionem

Aktyjską widać bitwę; Leukate wre w szale

Wojennym; szczerym złotem połyskują fale.

Tu August Cezar wiedzie italskie w bój srogi

Zastępy — z nim lud, senat i potężne bogi.

On na statku wyniosłym stoi, obie skronie

Płomień zioną, rodowa gwiazda z czoła płonie.

Tuż z wróżby pomyślnymi Agryppa dostojny

Wiedzie zastęp potężny; mocarny znak wojny,

Okrętowy mu wieniec błyska wokół czoła.

Antoniusz barbarzyńców pod znaki swe woła.

Zwycięzca z krajów Wschodu, z Czerwonych Wybrzeży,

Z Egiptu hufce zbiera — lud Baktry z nim bieży;

Społem idzie (o hańbo!) Egipcjanka, żona.

Wraz wszyscy gnają, morza toń huczy spieniona

Od wioseł, dziobów, osęk. Suną nad głębiną;

Rzekłbyś, że to Cyklady oderwane płyną

Po morzu lub z turniami zbiegają się turnie:

Tak z mocą walą statki, piętrzące się górnie.

Lecą w krąg szybkie strzały i w kłębach płomieni

Pakuły — krwawą rzezią morze się rumieni.

Królowa w środku, hufce brząkadłem w bój woła,

Dwóch wężów za plecami niewidząca zgoła.

Przeróżnych bogów larwy i szczekacz zuchwały

Anub — w Neptuna, Wenus i Minerwę strzały

Miecą. Sroży się Mawors w okrutnej potędze,

Zakuty w stal, posępne lecą w górze jędze;

Ucieszona Niezgoda w rozdartej odzieży

Gna, a za nią Bellona z krwawym biczem bieży.

Widząc to, łuk Apollo aktyjski napina

Z wysoka: drży Egiptu i Indu drużyna,

I Arabi Sabejcy podają tył nagle.

Królowa sama każe w lot rozpinać żagle,

Puścić liny i z wichrem gnać morzem spienionem.

Ją, wśród rzezi blednący niedalekim zgonem,

Wyrzeźbił Ogniowładca jak z pędem Japyga

Gna; ogromny Nil w dali od smutku się wzdryga,

Otwiera jej ramiona i na ciche łono

Swych modrych fal przyjmuje rzeszę zwyciężoną.

Potrójny tryumf święcąc Cezar, w mury Romy

Wiezion, bogom Italii w znak chwały widomy

Nieśmiertelny ślub czyni, wielkich świątyń trzysta

Wznosi w mieście. Lud z igrzysk wesoło korzysta;

W świątyniach tłumy matron, w zieleni ołtarze,

Przed nimi cielce, bogom poświęcone w darze,

On w śnieżnym chramie Feba siedząc, wybór czyni

Z darów, łupem obwiesza podwoje świątyni

Przepyszne. Długim rzędem idą zwyciężeni,

Różni mową — strój różny i oręż się mieni:

Tu Nomadów tłum, Afrów rzesza rozbrojona;

Lelegi, Kary, łowczych Gelonów plemiona;

Eufrates, już uciszon, szedł drżący od trwogi,

Szedł daleki Morynów naród, Ren dwurogi,

Dzicy Daje i Araks, który mosty zrywa.

Te na tarczy Wulkana oglądając dziwa,

Cieszy się obrazami, choć spraw nieświadomy,

Na barkach wznosząc sławę wnuków i los Romy.