Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Agnes von Krusenstjerna, Zdarzyło się po drodze

Pobieranie e-booka

Wybierz wersję dla siebie:

.pdf

Jeśli planujesz wydruk albo lekturę na urządzeniu mobilnym bez dodatkowych aplikacji.

.epub

Uniwersalny format e-booków, obsługiwany przez większość czytników sprzętowych i aplikacji na urządzenia mobilne.

.mobi

Natywny format dla czytnika Amazon Kindle.

Agnes von Krusenstjerna, szwedzka pisarka–buntowniczka, od dziecka zmagała się z depresją i oczekiwaniami mieszczańskiej rodziny. W swoich opowiadaniach, pisanych w burzliwych latach międzywojnia, śmiało łamała konwenanse obyczajowe i konwencje literackie.

Dzieciństwo, młodość i starość, choroba i śmierć, rodzina i samotność, przyjaźń i zdrada, trwanie, przemijanie i powroty, miłość i nienawiść, seksualność i erotyzm, bieda i wielkie pieniądze, podróż i dom rodzinny, nuda i szaleństwo, wreszcie pozycja kobiety i wartość jej życia jako jednostki i cząstki społeczeństwa…

Można by jeszcze długo wymieniać — trudniej by było wskazać, jakiej tematyki nie dotyka Agnes von Krusenstjerna w swoim skromnym, bo liczącym niespełna 100 stron, zbiorze, zatytułowanym Zdarzyło się po drodze (Händelser på vägen). Szwedzkiej autorce w tym niewielkim, złożonym zaledwie z 12 opowiadań, tomie udało się poruszyć niemal wszystkie możliwe wątki i problemy, z jakimi spotykała się zarówno na co dzień w swoim środowisku rodzinnym i artystycznym, jak i poza jego przestrzennymi i czasowymi ramami (razem z nią wędrujemy między innymi po starej francuskiej prowincji czy wybieramy się na odległe górskie wycieczki po Europie).

Zdarzyło się po drodze to zbiór opowiadań autorstwa Agnes von Krusenstjerna, szwedzkiej pisarki modernistycznej — kontrowersyjnej i bardzo prowokatorskiej jak na tamte czasy — której życie naznaczone zostało silną depresją i częstymi pobytami w szpitalach psychiatrycznych, co znalazło odbicie także w twórczości literackiej. Jej pisarstwo wywołało wielką dyskusję wokół standardów moralnych, zwłaszcza w zakresie prawa kobiet do tak swobodnego wyrażania siebie.

Nie sposób streścić tutaj fabuły poszczególnych, króciutkich, jakby naszkicowanych piórkiem historii. Istotna jest raczej odmienna perspektywa, z jakiej patrzy autorka — jej szczególna wrażliwość i przenikliwość w ujmowaniu tradycyjnych zagadnień i konwencjonalnej na pozór tematyki w świeży sposób, narracja prowadzona często z punktu widzenia bohaterów postrzegających świat odmiennie. „Stare”, zawsze obecne w społecznej rzeczywistości, pod piórem szwedzkiej pisarki staje się „nowym”, czymś niespodziewanym i często niezrozumiałym. Nierzadko ta inna perspektywa jest niewygodna dla odbiorcy na wielu różnych poziomach — moralnym, estetycznym, społecznym czy politycznym.

Zdarzyło się po drodze to jedno z wcześniejszych — i może nie tak znanych jak trylogia Tony czy zbiór powieści pod wspólnym tytułem Uboga szlachta — dzieł szwedzkiej pisarki. Tom opowiadań opublikowany został po raz pierwszy w 1929 roku i podzielił mocno krytykę literacką w Szwecji i nie tylko. Pojawiały się opinie czytelników doceniających nonkonformizm, odwagę podjęcia ryzyka — narażającego pisarkę-kobietę na osobiste ataki, a nawet towarzyskie wykluczenie (także ze względu na wątki autobiograficzne) — i jej nowatorski styl; z drugiej strony podnosiły się dość liczne głosy oburzenia odbiorców, wskazujących na demoralizujący charakter demaskatorskiej prezentacji środowiska arystokratycznego i mieszczańskiego Szwecji w dwudziestoleciu międzywojennym. Czy ten, tak kontrowersyjny w trudnych czasach, w jakich powstawał, skandalizujący wręcz tom opowiadań broni się dzisiaj? Czy budzi nadal zdziwienie lub zgorszenie? Przekonajcie się sami — zapraszamy do lektury.

Na zbiór Zdarzyło się po drodze, przetłumaczony po raz pierwszy na język polski przez Justynę Czechowską i opublikowany w ramach skandynawskiej kolekcji Wolnych Lektur, składają się następujące opowiadania: Było sobie raz dziecko, Płonący bukiet, Pana Lundholma nie ma, Tajemnicza pani Öbeck, Bal u wojewody, Wokół krat, Figi i daktyle, Przemalowana kamienica, Zdarzyło się w pewnym pokoju, Wieczór w gospodzie, Markizat oraz Morderstwo.

Tom Zdarzyło się po drodze Agnes von Krusenstjerny dostępny jest jako e-book (EPUB i Mobi) oraz plik PDF.

Ta książka jest dostępna dla tysięcy dzieciaków dzięki darowiznom od osób takich jak Ty!

Dorzuć się!

O autorze

Agnes von Krusenstjerna
autor nieznany, domena publiczna, Wikimedia Commons

Agnes von Krusenstjerna

Ur.
9 października 1894 w Växjö Parish
Zm.
10 marca 1940 w Sztokholm
Najważniejsze dzieła:
Zdarzyło się po drodze

Agnes von Krusenstjerna, szwedzka pisarka modernistyczna, przyszła na świat 9 października 1894 roku w położonym na południu Szwecji Växjö. Dorastała w arystokratycznej rodzinie oficerskiej. Z wyjątkiem lat spędzonych w szpitalach psychiatrycznych mieszkała w domu rodzinnym aż do swego ślubu w 1921 roku. Na początku 1940 roku wykryto u niej guza mózgu. Agnes von Krusenstjerna zmarła 10 marca tego samego roku w Sztokholmie.

W 1909 roku cała rodzina przeprowadziła się do Sztokholmu, gdzie przyszła pisarka uczyła się w akademii nauczycielskiej i w Benninge Hemskola. Wówczas to pojawiły się u niej pierwsze objawy depresji maniakalnej, czego następstwem było wieloletnie leczenie w szpitalach psychiatrycznych w Göteborgu, Lund i Sztokholmie, a także w klinikach za granicą. Z powodu choroby, objawiającej się m. in. atakami histerii, na rok przed egzaminami maturalnymi Agnes von Krusenstjerna zmuszona była na zawsze opuścić szkołę. Po ślubie ze znacząco starszym pisarzem i krytykiem literackim, Davidem Sprengelem, sztokholmski dom pary stał się miejscem spotkań ówczesnego twórczego świata – bywali tu m. in. Johannes Edfelt, Gunnar Ekelöf, Eyvind Johnson, Ivar Lo-Johansson, Per Meurling czy Vilhelm Moberg.

Centralną osią życia pisarki jest nieustający bunt przeciwko środowisku, z którego się wywodziła – zarówno w sferze osobistej (jej małżeństwo postrzegane było przez krewnych jako mezalians), jak i w jej twórczości literackiej. Możliwe, że również nawracająca okresowo choroba psychiczna autorki była jakimś rodzajem naturalnej, instynktownej samoobrony i ekspresji niezgody na zastaną rzeczywistość – a zwłaszcza najbliższe otoczenie.

Twórczość Agnes von Krusenstjerna wywoływała kontrowersje, bowiem w otwarty sposób poruszała ona tematy erotyczne, w tym również wątki homoseksualne. Przez wielu krytyków uważana była za dekadencką, wręcz trywialną autorkę. Inni zachwycali się jej pisarstwem, porównując talent szwedzkiej literatki do geniuszy na miarę Marcela Prousta czy Davida Herberta Lawrence’a. Von Krusenstjerna zadebiutowała w 1917 roku powieścią Ninas dagbok, ale przełomowym dziełem w twórczości szwedzkiej pisarki stała się trylogia Tony: Tony dorasta, Tony się uczy, Ostatnie lata nauki Tony (1922-1926), w której skoncentrowała się na problemach dziecka zmagającego się z chorobą umysłową. Następnie ukazał się zbiór powieściowy pod wspólnym tytułem Panny von Pahlen (1930-1935), poświęcony kobiecej tożsamości i seksualności. Literacką biografię Agnes von Krusenstjerna zamyka autobiograficzny cykl Uboga szlachta (1935-1938), który jest rodzajem moralnego i emocjonalnego rozliczenia z własnym środowiskiem i polemiką ze stylem życia oraz myślenia szwedzkiej arystokracji.

Autorka była ostro atakowana przez konserwatystów, przedstawicieli grup religijnych i sympatyków nazizmu za swoje autentyczne, erotyczne opisy i rewelacje na temat zdeprawowanego stylu życia klas wyższych. Twórczość pisarki w okresie międzywojennym odegrała ważną rolę w szwedzkiej debacie na temat praw kobiet .

Agnes von Krusenstjerna pisała także poezje i opowiadania; ich ciekawą próbką jest publikowany przez nas – po raz pierwszy w polskim tłumaczeniu Justyny Czechowskiej – tom Händelser på vägen (Zdarzyło się po drodze) z 1929 roku.