Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 474 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Adam Mickiewicz, Dziady
 
Adam Mickiewicz, Dziady, Dziady. Poema, Upiór

Pobieranie e-booka

Wybierz wersję dla siebie:

.pdf

Jeśli planujesz wydruk albo lekturę na urządzeniu mobilnym bez dodatkowych aplikacji.

.epub

Uniwersalny format e-booków, obsługiwany przez większość czytników sprzętowych i aplikacji na urządzenia mobilne.

.mobi

Natywny format dla czytnika Amazon Kindle.

Dziady to najważniejszy dramat polskiego romantyzmu, w którym wzniosły tragizm sąsiaduje z komizmem i groteską, a realizm z fantastyką.

Dziady Adama Mickiewicza, czołowego poety Wielkiej Emigracji, zaliczanego, obok Juliusza Słowackiego i Zygmunta Krasińskiego, do grona trzech wieszczów, to kanoniczny przykład dramatu romantycznego a jego interpretacja do dziś budzą gorące spory. Dzieło posiada luźną kompozycję, stanowiąc właściwie cykl czterech dramatów wydawanych w latach 1823–1860. Elementem spajającym całość dramatu jest obrzęd Dziadów, przywoływania i wspomagania cierpiących duchów — dokładnie przedstawiony w części II, a powracający na koniec w urywku części I wraz z postacią Guślarza. Wszystkie części łączy również ta sama, choć przechodząca przemiany postać występująca pod różnymi imionami: poeta-buntownik, Konrad w części III wyrasta z nieszczęśliwego kochanka Gustawa z części IV, ten zaś pozostaje silnie spowinowacony ze zjawą opisaną we wstępnym wierszu oraz przychodzącą w części II na koniec obrzędu i w milczeniu towarzyszącą pasterce. W utworze występują dwie przenikające się płaszczyzny: realna oraz duchowa; w przypadku niektórych bohaterów, mianowicie Gustawa, nie sposób rozstrzygnąć jednoznacznie, do którego porządku należą.

Utwór łączy różne gatunki, obejmując odrębne utwory liryczne (np. pieśni więźniów w Dziadów części III czy rozpoczynający część II wiersz Upiór). Część II i część IV ukazały się w 1823 r., część III w roku 1832, część I, nieukończona, została ogłoszona pośmiertnie w 1860 r. Również w obrębie poszczególnych części pojedyncze epizody mogą funkcjonować niezależnie od całości (np. Widzenie Ewy). Sceny monumentalne w tym dziele przeplatają się z kameralnymi i lirycznymi. Synkretyzm gatunkowy, stylistyczny i estetyczny stanowi zasadę konstrukcji tego niesfornego utworu, podobnie jak nieliczenie się z technicznymi ograniczeniami dzieł teatralnych, przez co dramatowi romantycznemu przypisywano charakter niesceniczny.

Podobnie jak w skład Dziadów części II wchodzi publikowany początkowo jako osobny utwór wiersz Upiór, tak też do Dziadów części III dołączony został tzw. Ustęp, czyli pisany wierszem obszerny epicki komentarz ukazujący ponurą wizję carskiej Rosji jako imperium niewoli. Składa się na niego przemyślany szereg obrazów: Droga do Rosji, Przedmieścia stolicy, Petersburg, Pomnik Piotra Wielkiego, Przegląd wojska, Oleszkiewicz oraz kończący tę sekwencję słynny wiersz Do przyjaciół Moskali. Mówiące w Ustępie „ja” nie jest tożsame z którymś z bohaterów dramatu. Czy mógłby to być ów więzień dostrzeżony z dala przez Kobietę i Guślarza w zakończeniu Dziadów części III — ów nieszczęśnik z raną na czole, którą sam sobie zadał? Czy znów tamten to może Konrad, naznaczony piętnem po stoczonej w Wielkiej Improwizacji walce z Bogiem? Temu, który przemawia wierszem w Ustępie najbliżej chyba do narratora ze wstępu do części III dramatu.

Jednakże pamiętać należy, że wszelkie interpretacje nie są tu ostateczne: fragmentaryczność, niejednoznaczność i nierozstrzygalność stanowią dla romantyków zarówno cechę rzeczywistości, jak również dzieła sztuki.

Podobnie należy zachować ostrożność wobec wątków autobiograficznych i historycznych prototypów postaci czy środowisk. Owszem, w miłosnym rozczarowaniu Gustawa pobrzmiewa echo młodzieńczego romansu Mickiewicza z Marylą Wereszczakówną; jest to jednak tylko jeden z kontekstów i może nie najważniejszy. Owszem, w salonie warszawskim znajdujemy bywalców salonu literackiego generała Krasińskiego, a więźniowie spotykający się w noc wigilijną w celi Konrada w Wilnie mają nazwiska i rysy kolegów poety z czasów filomackich, studenckich. Owszem wreszcie: III część Dziadów miała być pociskiem wystrzelonym przez poetę przeciw imperium, które stłumiło polskie powstanie, miała być jego udziałem w tym zrywie, stąd silnie antyrosyjska wymowa tej części. Z czasem Mickiewicz zresztą odżegnywał się od zajadłego, nienawistnego stanowiska; o obu tych rzeczach należy pamiętać. Dzieło litewskiego poety wpisało się na trwałe w historię polskiej literatury, obrosło ogromem ważkich znaczeń i nadal prowokuje do nowych odczytań. Przez dziesięciolecia, zanim Polska odzyskała niepodległość, próbowano na przykład zgadnąć, kim miałby być ów zbawiciel ojczyzny z widzenia księdza Piotra, ów, o którym mówi się „a imię jego czterdzieści i cztery”. Metafora streszczająca się w słowach „nasz naród jak lawa” odżyła i napełniła się współczesnym sensem w 1989 roku w filmie Tadeusza Konwickiego. Wciąż na nowo postacie, cytaty, problemy tego wielkiego dramatu odnajdują swoje aktualne znaczenia, ożywają w polskiej historii.

Również psychologiczna prawda zapisana w utworze zdumiewa, ale też nadal stanowi przestrogę i temat do refleksji zarazem.

Ja czuję nieśmiertelność, nieśmiertelność tworzę, / Cóż ty większego mogłeś zrobić — Boże?

— te dumne słowa Konrada będące emblematem romantycznego poety, streszczające jego buntowniczą, indywidualistyczną postawę wobec świata, stanowią również uniwersalne godło egotycznych idealistów.

E-book Dziady Adama Mickiewicza dostępny jest jako plik PDF, MOBI i EPUB. Audiobook czytają Joanna Niemirska i Rafał Koszucki.

Ta książka jest dostępna dla tysięcy dzieciaków dzięki darowiznom od osób takich jak Ty!

Dorzuć się!

O autorze

Adam Mickiewicz
Adam Mickiewicz według dagerotypu paryskiego z 1842 roku, il. autor nieznany, domena publiczna

Adam Mickiewicz

Ur.
24 grudnia 1798 r. w Zaosiu koło Nowogródka
Zm.
26 listopada 1855 r. w Konstantynopolu (dziś: Stambuł)
Najważniejsze dzieła:
Ballady i romanse (1822), Grażyna (1823), Sonety krymskie (1826), Konrad Wallenrod (1828), Dziady (cz.II i IV 1823, cz.III 1832), Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego (1833), Pan Tadeusz (1834); wiersze: Oda do młodości (1820), Do Matki Polki (1830), Śmierć pułkownika (1831), Reduta Ordona (1831)

Polski poeta i publicysta okresu romantyzmu (czołowy z trójcy „wieszczów”). Syn adwokata, Mikołaja (zm. 1812) herbu Poraj oraz Barbary z Majewskich. Ukończył studia na Wydziale Literatury Uniwersytetu Wileńskiego; stypendium odpracowywał potem jako nauczyciel w Kownie. Był współzałożycielem tajnego samokształceniowego Towarzystwa Filomatów (1817), za co został w 1823 r. aresztowany i skazany na osiedlenie w głębi Rosji. W latach 1824-1829 przebywał w Petersburgu, Moskwie i na Krymie; następnie na emigracji w Paryżu. Wykładał literaturę łacińską na Akademii w Lozannie (1839), a od 1840 r. literaturę słowiańską w College de France w Paryżu. W 1841 r. związał się z ruchem religijnym A. Towiańskiego. W okresie Wiosny Ludów był redaktorem naczelnym fr. dziennika »Trybuna Ludów« i organizatorem ochotniczego Zastępu Polskiego, dla którego napisał demokratyczny Skład zasad.

  • autor: Cezary Ryska

Motywy występujące w tym utworze Wszystkie motywy