Justyna wpatrywała się w stary grobowiec i w pamięci jej uparcie powtarzać się zaczęła strofa...
Wtem umilkli, wyprostowali się, zaczęli patrzeć i słuchać. Przed dwojgiem tych steranych, prawie u kresu...
W Zamościu bawiłem rok z czymś. A żem dobrze drwa rąbał, więc byłem co dzień...
Przez taki psi czas prędzej i zapomniano o pożarze, ile że ni Boryna, ni Antek...
Wszystko powróciło do dawnego tak prędko, że w nowych dniach deszczów, wycinków i błotnej taplaniny...
Sad, porznięty światłami, jakby zastąpił mu drogę; srebrzące się liście szemrały cosik cichuśko.
„Kto me...
Gdy wszyscy zasiedli, owego zaś miejsca nikt nie zajął, pan miecznik rzekł:
— Widzę, ojcze wielebny...
Testament przeznaczał ją na żonę człowieka, którego nie widziała od lat dziesięciu, a że dobiegała...
Za cudze grzechy i winy, za gniew sprawiedliwy najcięższa dla mnie pokuta, bo straciwszy ciebie...
Wprowadziliśmy ten motyw mając świadomość, jak wielką rolę pełni pamięć w formowaniu więzi międzyludzkich, rodzinnych i społecznych. Z uwagi na tę funkcję motyw pamięci wiąże się z innymi, takimi jak dziedzictwo, naród, historia, a patrząc na rzecz od strony egzystencji jednostki, także z motywem marzenie i wspomnienia (czasem również z wyrzutami sumienia i winą).
