Przypisy

pożywienia, odzieży i małżeńskiego pożycia tej nie pozbawi — Raszi komentuje: jeśli wziąłby sobie inną żonę oprócz tej żydowskiej niewolnicy, którą sobie wyznaczył, nie może pozbawić tej pierwszej prawa do wyżywienia, odzienia i współżycia małżeńskiego, zob. Raszi do 21:10. Te prawa żydowskiej żony są do dziś zapisywane w ketubie, czyli kontrakcie ślubnym. [przypis tradycyjny]

poza obóz na miejsce czyste — „Ponieważ [w czasach Świątyni], poza Jerozolimą znajdowało się miejsce nieczyste, gdzie wyrzucano kamienie dotknięte zarazą, dlatego konieczne było napisanie, że poza obozem, czy poza miastem, istniało też miejsce czyste”, Raszi do 4:12 [1]. [przypis tradycyjny]

poza obóz — „Poza trzy obozy, za które [trędowaty] był odesłany wtedy, gdy ogłoszono go nieczystym”, Raszi do 14:3 [1]. [przypis tradycyjny]

poza obóz — według tradycji (por. Joma 68a i Sanhedrin 42b) obóz podzielony był na trzy obozy, jeden wewnątrz drugiego: w samym środku był Obóz Szechiny, gdzie znajdował się Przybytek, wokół niego był Obóz Lewitów, a wokół Obozu Lewitów rozciągał się Obóz Israela, gdzie przebywała reszta ludu. Raszi uczy, że »poza obóz« oznacza tu: poza wszystkie trzy obozy, a w czasach Świątyni: poza miasto, zob. Raszi do 4:12 [2]. [przypis tradycyjny]

poza obozem — „Poza trzema obozami [obozem Szechiny, obozem Lewitów i obozem Israela]”, Raszi do 13:46 [2]. [przypis tradycyjny]

poznał Bóg — Bóg „widział” otwartą przemoc Micrejczyków wobec Israela i „poznał” też te krzywdy, które wyrządzali im w ukryciu, zob. Ibn Ezra do 2:25. [przypis tradycyjny]

poznał — hebr. יָדָע (jada): 'znać, wiedzieć' jest tu użyte jako eufemizm na współżycie seksualne. Z formy przeszłej czasownika komentatorzy wyciągają wniosek, że poczęcie i narodziny Kaina miały miejsce jeszcze przed grzechem i wygnaniem z Edenu, zob. Raszi do 4:1. [przypis tradycyjny]

pozostań ty dla ludu upełnomocnionym Boga — „Bądź posłańcem i pośrednikiem pomiędzy nimi a Bogiem i zwracaj się do Niego z zapytaniem o wyroki”, Raszi do 18:19. [przypis tradycyjny]

pozostanie wam sobotni plon ziemi na pokarm — [Bóg mówi] „chociaż zabroniłem ci [żniw twoich plonów w roku szabatowym], nie zabroniłem ani spożywania ani korzystania z nich, jedynie tylko abyś nie traktował ich jako wyłączny ich właściciel, niech wszyscy mają równy dostęp do nich: i ty i twój najemnik, i osiadły przybysz”, Raszi do 25:6 [1]. [przypis tradycyjny]

pozostanie w oddzieleniu swoim — będzie nieczysta „nawet gdy zaobserwowała u siebie [wypływ krwi] tylko jeden raz”, Raszi do 15:19 [4]. [przypis tradycyjny]

pozrzucał koła wozów jego — „Od mocy ognia spaliły się koła i musieli ciągnąć wozy, a ci, co siedzieli na nich, byli podrzucani [tak, iż] członki ich ciała wypadały [ze stawów]”, Raszi do 14:25. [przypis tradycyjny]

Prawa Moje — hebr. מִשְׁפָּטַי (miszpataj), „to są sprawy wymienione w Torze jako prawo i nawet gdyby nie zostały powiedziane, powinny być nakazane [bo są zgodne z ogólnym poczuciem sprawiedliwości]”, Raszi do 18:4 [1]. [przypis tradycyjny]

prawa Moje odtrąci dusza wasza — czyli „znienawidzicie mędrców Tory”, Raszi do 26:15 [2]. [przypis tradycyjny]

prawica Twoja — dwukrotnie użyte jest tu słowo prawica, co midrasz wyjaśnia: gdy Israel spełnia wolę Wszechmogącego, Jego lewa ręka, która zazwyczaj wymierza kary, staje się jak prawa ręka, która nagradza, zob. Raszi do 15:6. [przypis tradycyjny]

prawo wykupu im służy — „Od razu, jeśli [sprzedający] zapragnie, pod tym względem [domy na wsi] mają przewagę nad polami, gdyż pola można było wykupić dopiero po dwóch latach”, Raszi do 25:31 [3]. [przypis tradycyjny]

prawo wykupu każdego czasu służy Lewitom — „[Lewici] mogli wykupić [majątek] od razu, nawet przed upływem dwóch lat, jeśli sprzedali pole z nadanych im działek, które sięgały na 2000 amot wokół ich miast, lub gdy sprzedali dom w mieście otoczonym murem: mogli odkupić to w każdej chwili i nie stawało się to niemożliwe [do wykupienia] po upływie jednego roku”, Raszi do 25:32 [2]. [przypis tradycyjny]

pręt — hebr. קָנֶה (kane): trzcina, trzon, gałąź, łodyga. „Centralna gałąź, wznosząca się w górę z środka podstawy, na niej znajdowała się środkowa lampa w kształcie kielicha, do którego wlewano oliwę i wkładano knot”, Raszi do 25:31 [5]. [przypis tradycyjny]

proch ziemi — „Proch nie zasługiwał, aby Mojżesz w niego uderzył, ponieważ proch wspomagał go, gdy Mojżesz zabił Micrejczyka i zagrzebał go w piasku (por. Wj 2:12)”, Raszi do 8:12. [przypis tradycyjny]

promieniała powierzchnia oblicza jego — hebr. קָרַן (karan): promieniować, słowo to oznacza zarówno promień jak i róg. „Światło rzutuje, rozchodząc się na podobieństwo rogów. Od kiedy Mojżesz zasłużył sobie na promienie chwały? Nasi mędrcy uczą, że od [chwili, gdy przebywał w] grocie, kiedy to Święty Błogosławiony przesłonił jego twarz dłonią, (por. Wj 33:22)”, Raszi do 34:29 [2]. [przypis tradycyjny]

prorokiem twoim — hebr. נְבִיאֶךָ (newiecha). Zdaniem Raszbama w tym kontekście oznacza to raczej „rzecznika”, „przedstawiciela”; zob. Raszbam do 7:1. [przypis tradycyjny]

przędły wełnę kozią — „To wymagało szczególnych umiejętności, ponieważ przędły one [kozią wełnę] bezpośrednio z grzbietów [żywych] kóz”, Raszi do 35:26 [1]. [przypis tradycyjny]

przechodźcie tam i na powrót, od bramy do bramy, po obozie, a zabijajcie — „Ci co czcili cielca, byli liczni i nie można było ich postawić przed sądem, dlatego [Mojżesz] nakazał wszystkim synom Lewiego przypasać miecze, zgodnie z tym, co powiedzieli nasi mędrcy, że jeśli nie można ukarać winnego tą karą śmierci, na którą zasłużył, to wolno go uśmiercić w jakikolwiek sposób (Sanhedrin 45b). I była to jednorazowa decyzja, dla uświęcenia Imienia Bożego […]. Oto wszyscy synowie Lewiego byli po stronie Wiekuistego i to oni ostrzegali resztę ludu, by nie składali pokłonów ani ofiar [cielcowi], a Aharon ogłosił, że święto będzie jedynie dla Wiekuistego (32:5)”, Ramban do 32:27 [2]. [przypis tradycyjny]

Przechowujący miłość — Bóg przechowuje czyny miłosierdzia, „które człowiek spełnia w Jego obecności”, Raszi do 34:7 [1]. [przypis tradycyjny]

Przechowujący miłość tysiącom — „Przez dwa tysiące pokoleń”, Raszi do 34:7 [2]. [przypis tradycyjny]

przeciw któremu ze wszystkich przykazań Wiekuistego, wzbraniających cokolwiek czynić, — Raszi komentuje, że opisana tu ofiara przynoszona była w przypadku grzechu, który jest zakazany wprost przykazaniem, a popełniony z rozmysłem zagrożony jest karą zwaną כָּרֵת (karet) dosł. odcięcie, zob. Raszi do 4:2 [1]. Jest to szczególnie dotkliwa kara odłączenia, Tora wymienia 36 takich przypadków, gdy złamanie prawa pociąga za sobą karet (zob. Miszna, Keritot 1:1). Istnieją różne interpretacje rabiniczne, czym jest ta kara, może to być ostracyzm społeczny, przedwczesna śmierć (przed 60 rokiem życia), rodzaj śmierci duchowej, czy bezpotomność. Lecz jest to kara wymierzana przez Boga, nie przez ludzi. [przypis tradycyjny]

przeciwległe będą pętlice jedna drugiej — „Pętle miały być jednakowego rozmiaru i odstępy między nimi miały być takie same […] tak że gdy rozpostarło się jedną grupę [zszytych pięciu] tkanin obok drugiej, pętle jednej były naprzeciw pętli tej drugiej”, zob. Raszi do 26:5 [1]. [przypis tradycyjny]

przeciw Micrejczykom — Raszi zauważa, że można to także odczytać jako „w ziemi Micraim, tak jak ci [Micrejczycy] otrzymywali ciosy w morzu, tak samo uderzani byli ci, co pozostali w Micraim”, Raszi do 14:25. [przypis tradycyjny]

przed Bogiem — „Przed ołtarzem, na którym złożyli te ofiary”, Sforno do 18:12. „Stąd [midrasz] uczy, że ten, kto czerpie przyjemność z udziału w uczcie, gdzie biesiadują mędrcy Tory, to jakby czerpał przyjemność z blasku Szechiny (Boskiej Obecności)”, Raszi do 18:12. [przypis tradycyjny]

przedłużeniem jego będzie — pas efodu „będzie razem z nim utkany, nie zaś tkany oddzielnie i przyłączony”, Raszi do 28:8 [4]. [przypis tradycyjny]

przednia mąka — Raszi uczy, że słowo סֹלֶת (solet): przednia mąka odnosi się zawsze do mąki pszennej, zob. Raszi do 2:1 [3]. [przypis tradycyjny]

przed obliczem Moim — „Tak długo jak Ja istnieję, abyś nie powiedział, że zakaz bałwochwalstwa został dany tylko temu pokoleniu, [które wyszło z Micraim]”, Raszi do 20:3. [przypis tradycyjny]

przed oblicze Wiekuistego — oznacza to „zachodnią stronę [ołtarza], czyli od strony Namiotu Przybytku”, Raszi do 6:7 [3]. [przypis tradycyjny]

przed oczyma całego ludu — z tego wyrażenia midrasz wyciąga wniosek, ze nie było wśród nich ludzi niewidomych, zob. Raszi do 19:11. [przypis tradycyjny]

przed ślepym nie kładź zawady — „Osobie ślepej w jakiejś sprawie nie dawaj niekorzystnej rady, nie mów: sprzedaj swoje pole i kup sobie osła, gdy ty sam działasz przeciwko niemu, by mu to zabrać”, Raszi do 19:14 [2]. [przypis tradycyjny]

przed sędziów — hebr. אֱלֹהִים (elohim) w tym przypadku słowo to oznacza sędziowie, nie Bóg. „Idą do sądu żydowskiego, a [niewolnik] musi zwrócić się do [sędziów], którzy go sprzedali jego panu”, Raszi do 21:6 [1]. [przypis tradycyjny]

przedstawią ją kapłanowi — właściciel ofiary przedstawi ją kohenowi, zob. Raszi do 2:8 [2]. [przypis tradycyjny]

przedstawi je jako dowód — „Przyprowadzi świadków, że [zwierzę] zostało rozszarpane i był to wypadek, i będzie zwolniony z odpowiedzialności”, Raszi do 22:12 [2]. [przypis tradycyjny]

przedtem odesłaną — „Gdyby nie ten werset, nie wiedzielibyśmy, że Mojżesz odesłał ją i że nie była z nim [w Micraim], po tym jak zabrał ją ze sobą w drogę (por. Wj 4:20). To uczy, że gdy Aharon i Mojżesz spotkali się, lud Israela cierpiał wtedy w niewoli, Jitro zaś żył dostatnio: Mojżesz odesłał więc [żonę do teścia]”, Chizkuni do 18:2. [przypis tradycyjny]

przed Wiekuistym — Raszi uczy, że w czasach Świątyni Jerozolimskiej kohen stawiał go w Bramie Nikanora, ponieważ oczyszczany człowiek nie miał jeszcze odkupienia, nie mógł wejść na dziedziniec świątynny, zob. Raszi do 14:11 [1]. [przypis tradycyjny]

przed zasłoną — Raszi zwraca uwagę, że w przypadku, gdy zgrzeszył tylko Najwyższy Kohen napisane jest »przed zasłoną świątyni« (4:6), a tutaj jedynie »przed zasłoną«. „Gdy zgrzeszył Najwyższy Kohen nadal miano świętości powiązane było z Przybytkiem, ale gdy zgrzeszyli wszyscy (uchowaj Boże), świętość zanikła”, Raszi do 4:17 [1]. [przypis tradycyjny]

przed zasłoną świątyni — „Naprzeciw miejsca świętości, czyli naprzeciw miejsca pomiędzy drążkami [arki], krew nie padała na samą zasłonę, ale jeśli spadła nie zaburzało to [ceremonii]”, Raszi do 4:6 [1]. [przypis tradycyjny]

przedział — hebr. פְדֻ֔ת (pedut): oddzielenie. Ibn Ezra zauważa, że słowo to ma konotacje ze słowem פִּדְיוֹן (pidjon): odkupienie, wybawienie, zob. Ibn Ezra do 8:19; Sforno komentuje: „Nawet ci spośród mojego ludu, którzy przyjdą do miejsca plagi, nie doznają od niej żadnej szkody, a twoi ludzie zostaną nią dotknięci w tym samym miejscu”, Sforno do 8:19. [przypis tradycyjny]

przegrody — hebr. קִנִּים (kinim): dosł. 'gniazda', oddzielne pomieszczenia dla wszystkich rodzajów zwierząt, zob. Raszi do 6:14. [przypis tradycyjny]

przejdę po ziemi Micraim — „Jak król, który przechodzi z miejsca do miejsca, ale [pierworodni] zostali porażeni wszyscy w jednym [akcie] przejścia, jednocześnie”, Raszi do 12:12. [przypis tradycyjny]

Przejdź przed ludem — „…i zobacz, czy cię ukamienują! Dlaczego oskarżasz Moje dzieci?”, Raszi do 17:5. [przypis tradycyjny]

przeklętą niech będzie ziemia — «Ziemia będzie ci szczędzić swojej dobroci i nie będzie wydawać plonu w pełni, bo zasiejesz a nie zbierzesz tyle, ile by się należało, gdyż większość nasion w ziemi ulegnie zniszczeniu i nie wyrosną», zob. Radak do 3:17. «Ziemia będzie ci dawać rzeczy przeklęte, takie jak muchy, pchły czy mrówki», zob. Raszi do 3:17. [przypis tradycyjny]

przeklęty Kanaan — Noach powiedział do Chama: «ty sprawiłeś, że nie spłodzę już czwartego syna, by mi służył, [zatem] niech przeklęty będzie twój czwarty syn i niech stanie się sługą dla potomków starszych braci. […] Co kierowało Chamem, że okaleczył [Noacha]? Powiedział do braci: pierwszy człowiek miał dwóch synów, i jeden zabił drugiego, żeby odziedziczyć świat, a nasz ojciec ma już trzech synów i jeszcze chce czwartego?!», zob. Raszi do 9:25. [przypis tradycyjny]

przełożony — hebr. בַּעַל (baal): mąż, współmałżonek. Raszi wyjaśnia: gdy kohen poślubił kobietę ze swojego ludu, która była mu zakazana i poprzez to zbezcześcił siebie [oraz zniweczył status kapłański swoich dzieci], nie może narażać się na nieczystość rytualną od zwłok tej żony, o ile ma ona innych krewnych, którzy ją pochowają, zob. Raszi do 21:4 [1]. [przypis tradycyjny]

przepiórki — „Rodzaj bardzo tłustego ptactwa”, Raszi do 16:13. „Dar przepiórek był tylko na ten jeden raz […], ale manna spadała dla nich na pustyni przez 40 lat, każdego dnia porcja na dany dzień”, Chizkuni do 16:13. [przypis tradycyjny]

przestrzegajcie przaśników — hebr. וּשְׁמַרְתֶּם אֶת הַמַּצּוֹת (uszmartem et hamacot) dosł. pilnujcie mac; to przykazanie interpretowane jest, że trzeba dołożyć najwyższych starań przy wyrabianiu i wypieku mac, aby ciasto nie uległo najmniejszemu choćby zakwaszeniu. „Rabi Joszia powiedział: nie czytaj הַמַּצּוֹת (hamacot): mace ale czytaj הַמִּצְוֹת (hamicwot): przykazania. Pilnujcie przykazań, czyli tak jak nie dopuszcza się, aby zakwasiła się maca, tak i nie pozwala się, aby przykazanie stało się skwaśniałe, tzn. gdy tylko nadarza się okazja do zrobienia micwy, zrób ją od razu!”, Raszi do 12:17. [przypis tradycyjny]

przestrzegajcie przykazań Moich — „To oznacza studiowanie [przykazań]”, Raszi do 22:31 [1]. [przypis tradycyjny]

przestrzeż lud — „Ostrzeż lud, aby nie wchodzili na górę”, Raszi do 19:21. [przypis tradycyjny]

przestwór — hebr. רָקִיעַ (raki'a): 'rozciągająca się przestrzeń, sklepienie niebieskie', firmament, który zastygł w bezruchu i podtrzymywał „wody” znajdujące się ponad sklepieniem. «Pomimo tego, że niebiosa zostały stworzone pierwszego dnia, nadal były płynne. Zastygły dopiero na drugi dzień, zdjęte grozą [rozkazu] Bożego», zob. Raszi do 1:6. [przypis tradycyjny]

przetykana — „Wykonana w formie ozdobnej kratki, czyli czegoś na podobieństwo wgłębień w złotych przedmiotach, gdzie osadza się drogie kamienie i perły”, Raszi do 28:4 [4]. Raszbam wyjaśnia: wydziergany jako rodzaj siatki z połączonych otworków, zob. Raszbam do 28:4 [4]. [przypis tradycyjny]

przetykane — Raszi utrzymuje, że słowo to odnosi się do sposobu sporządzenia tkaniny: były one wydziergane przy pomocy igły, jako rodzaj siatki, zob. Raszi do 31:10 [2]. Ibn Ezra uczy, że były to „tkaniny, którymi podczas podróży okrywano arkę, stół, ołtarz i świecznik”, Ibn Ezra do 31:10 [1]. [przypis tradycyjny]

przez całą noc — „Nawet w czasie gdy Israel przechodził, wiatr nie ustawał”, Ibn Ezra do 14:21. [przypis tradycyjny]

przez którą się zanieczyszcza — „To włącza też dotknięcie kogoś, kto odbył stosunek z menstruującą kobietą. Także tego, kto połknął padlinę z ptaka czystego rytualnie”, Raszi do 5:3 [3 i 4]. [przypis tradycyjny]

przez to poznasz, żem Ja Wiekuisty — Raszbam komentuje: „Powiedziałeś «nie znam Wiekuistego» (Wj 5:2) to teraz «przez to poznasz, żem Ja Wiekuisty»”; zob. Raszbam do 7:17. [przypis tradycyjny]

przez trzy lata pozostaną u was nieobrzynanymi — „Od kiedy liczy mu się [trzy lata]? Od chwili zasadzenia [drzewa]. Można by pomyśleć, że jeśli ktoś schowa [owoce], to po trzech latach będą dozwolone, ale Tora uczy, że [te owce] pozostaną w stanie zakazanym [na zawsze]”, Raszi do 19:23 [2]. [przypis tradycyjny]

przez wiele dni — Raszi komentuje, że odnosi się to do sytuacji, gdy kobieta obserwowała u siebie upławy co najmniej przez trzy dni, zob. Raszi do 15:25 [1]. [przypis tradycyjny]

Przybytek — hebr. מִשְׁכָּן (miszkan) od rdzenia שָׁכַן (szachan): przebywać, mieszkać. Sforno wyjaśnia, że konstrukcja z tkanin została nazwana słowem Miszkan: mieszkanie, bo wewnątrz przestrzeni Miszkanu znajdowały się arka, stół i menora, co czyniło miejsce zamieszkania dla przebywającej tam Szechiny [Bożej obecności], zob. Sforno do 26:1 [1].

Sforno: (1475–1549) rabi Owadja ben Jaakow Sforno, włoski rabin, komentator Biblii, filozof i lekarz.

Przenośna świątynia na pustyni określana jest terminami Miszkan: miejsce zamieszkania (przebywania) oraz Ohel moed: namiot, w którym odbywało się coś cyklicznie, w ustalonym, wyznaczonym czasie (por. Wj 27:1), które Cylkow tłumaczy jako Przybytek i Przybytek zboru, natomiast w innych przekładach najczęściej spotyka się przybytek i namiot spotkania. Te dwa słowa odnoszą się do różnych części konstrukcji: Miszkan to wewnętrzna przestrzeń świątyni, utworzona przez rozpięte tkaniny. Nad całym Miszkanem rozpostarta była druga warstwa zasłon i ona nazwana jest namiotem. Na tym spoczywała jeszcze jedna warstwa tkanin, z kozich skór, określana jako pokrowiec namiotu (por. Wj 40:19).

[przypis tradycyjny]

Przybytek — hebr. מִשְׁכָּן (Miszkan). „Zasłony spodnie (czyli wewnętrzne), widoczne od środka [namiotu], określane były jako Miszkan”, Raszi do 35:11 [1]. Szczegółowy opis konstrukcji; zob. przypis do Wj 26:1. [przypis tradycyjny]

Przybytek Mój — to oznacza „Świątynię Jerozolimską”, Raszi do 26:11 [1]. „Moja Szechina (Boska Obecność) będzie pomiędzy wami tak, jak jest pomiędzy aniołami”, Bechor Szor do 26:11 [1]. [przypis tradycyjny]

Przybytkiem zboru — hebr. אֹהֶל מוֹעֵד (ohel moed): namiot, gdzie odbywa się coś cyklicznie, w ustalonym, wyznaczonym czasie. W innych przekładach: namiot spotkania. „Mojżesz określał go jako Ohel moed, czyli miejsce spotkania dla tych, co szukali [pouczeń] Tory”, Raszi do 33:7 [4]. [przypis tradycyjny]

przybytku — hebr. נְוֵה (newe): miejsce zamieszkania, siedlisko. „Cała Ziemia Israela nazywana jest świętym miejscem zamieszkania [Boga]”, Chizkuni do 15:13. „[To odnosi się do] Góry Synaj, gdzie spoczęła chwała Boża”, Ibn Ezra do 15:13. [przypis tradycyjny]

Przybytku świadectwa — „[Był] świadectwem dla Israela, że Święty Błogosławiony odpuścił im postępek ze [złotym] cielcem, bo oto Szechina (Boska Obecność) spoczęła pomiędzy nimi”, Raszi do 38:21 [3]. [przypis tradycyjny]

przygotuj ich — hebr. קִדַּשְׁתָּם (kidasztam) dosł. uświęć ich. Raszi komentuje, że powinni być oddzieleni od tego co powszednie, oczyszczeni. „Niech się przygotują na dzisiaj i na jutro”, Raszi do 19:10. „Niech obmyją się wodą”, Ibn Ezra do 19:10. „Uświęcenie oznacza tu: aby nie współżyli ze swoimi żonami i nie mieli kontaktu z czymkolwiek, co jest rytualnie nieczyste”, Rabeinu Bachja do 19:10. [przypis tradycyjny]

przyjaciółki — „Czyż Micrejczycy byli przyjaciółmi Hebrajczyków?! Ale to uczy, że po plagach stali się usłużni i życzliwi wobec ludu Israela, [chętnie] pożyczając im sprzęty”, Chizkuni do 11:2. [przypis tradycyjny]

przyjdą wszyscy ci słudzy twoi do mnie — mówiąc w ten sposób „[Mojżesz] okazał szacunek dla królewskiego [urzędu], bo ostatecznie to [nie słudzy, a] sam Faraon przyszedł do niego nocą”, Raszi do 11:8. [przypis tradycyjny]

przyjmiecie daninę Moją — „Powiedzieli nasi mędrcy: mowa tu o trzech daninach. Jedna to beka [czyli pół szekla] od głowy, z tego zrobiono podstawki [słupów Przybytku]. […] Następna to danina na ołtarz: beka od głowy [dawana] do kasy, aby nabywać za to [zwierzęta i produkty] na wspólne ofiary, a kolejna to danina na Przybytek, dobrowolna, od każdej osoby”, zob. Raszi do 25:2 [4]. [przypis tradycyjny]

przyjmie ją właściciel jej — „[Właściciel zaakceptuje] przysięgę”, Raszi do 22:10 [2]. [przypis tradycyjny]

przy krańcu spojenia — czyli „na tej tkaninie, która znajdowała się na skraju [piątki] połączonych [tkanin]. Grupa pięciu [zszytych razem] tkanin zwana jest tu »spojeniem«”, Raszi do 26:4 [2]. [przypis tradycyjny]

przymierza Mojego, — „[Przymierza] dotyczącego przestrzegania Tory, które zawrę z wami”, Raszi do 19:5. [przypis tradycyjny]

przymierze Moje — hebr. אֶת בְּרִיתִי (et briti) odnosi się do przymierza zawartego z Abrahamem podczas בְּרִית בֵּין הַבְּתָרִים (brit bein habetarim): przymierza między rozciętymi połówkami, por. Rdz 15:8-20 i Raszi do 6:5. W ramach tego przymierza Bóg obiecał potomkom Abrahama ziemię Kanaan i zapowiedział, że osądzi naród, który będzie ich gnębił (Rdz 15:14). [przypis tradycyjny]

przymierze — «Przymierze było konieczne ze względu na owoce [zabrane do arki przez Noacha jako pożywienie], aby nie zgniły i nie zepsuły się, oraz po to, aby złoczyńcy z tego pokolenia nie zabili [Noacha]», zob. Raszi do 6:18. [przypis tradycyjny]

przymierzu przodków — „To odnosi się do dwunastu plemion Israela”, Raszi do 26:45 [1]. [przypis tradycyjny]

przyniesiecie tedy snop z pierwocin użątku waszego — „Nie byłoby to dobrym obyczajem, abyście spożywali nowy plon, zanim nie przyniesiecie podarku dla Świętego Błogosławionego”, Chizkuni do 23:10 [2]. [przypis tradycyjny]

przyniesie przy tej ofierze dziękczynnej — Raszi wyjaśnia, że wraz z ofiarą dziękczynną przynoszono cztery rodzaje chlebów, trzy przaśne i jeden zakwaszony, po dziesięć sztuk każdego rodzaju, zob. Raszi do 7:12 [2]. [przypis tradycyjny]

przyniesiesz je — „Na dziedziniec Przybytku, w dniu gdy został wzniesiony”, Raszi do 29:3 [1]. [przypis tradycyjny]

przyniósł całopalenie albo ofiarę — Raszi uczy, że jeśli jeden cłowiek zarżnął zwierzę poza świątynią, a drugi wniósł narządy tego zabitego zwierzęcia na ołtarz na spalenie, obu grozi kara odcięcia (karet), zob. Raszi do 17:8 [1]. [przypis tradycyjny]

przyramki — czyli paski naramienne. Raszi wyjaśnia: „U dołu był fartuch a חֵשֶׁב cheszew (28:8) efodu było to pas złączony z efodem od góry, na podobienstwo kobiecego fartucha. Od strony pleców kohena przymocowane były do tego pasa dwa szerokie paski naramienne, po jednym dla każdego ramienia. Kohen umieszczał te paski na ramionach tak, że ich końce zwisały z przodu na piersi, tam paski naramienne przymocowane były do pierścieni choszenu (czyli napierśnika), dzięki temu paski naramienne trzymały się z przodu, naprzeciw serca kohena tak, że nie spadały i na tych paskach, na ramionach kohena, osadzone były dwa kamienie onyksowe z wyrytymi imionami plemion Israela”, zob. Raszi do 28:7 [1]. [przypis tradycyjny]

przysiągłeś na Siebie — „Nie złożyłeś przysięgi na rzecz przemijającą: nie na niebo ani nie na ziemię, nie na góry ani nie na wzgórza, ale na Ciebie samego, bo Ty trwasz i Twoja przysięga trwa na wieki. [Do Abrahama] powiedziane było: »na Siebie przysięgam, rzecze Wiekuisty« (por. Rdz 22:16). Do Icchaka powiedziane było: »stwierdzę przysięgę, którą zaprzysiągłem Abrahamowi ojcu twojemu« (por. Rdz 26:3). Zaś do Jakuba powiedziane było: »Jam Bóg Wszechpotężny; rozpleniaj się i rozmnażaj« (por. Rdz 35:11); złożył mu przysięgę jako El Szaddaj (Bóg Wszechpotężny)”, Raszi do 32:13 [3]. [przypis tradycyjny]

przysięgą zaklinał synów Israela — „[Josef] zaprzysiągł ich, że oni zaprzysięgną swoje dzieci. Dlaczego jednak nie zaprzysiągł swoich synów, aby od razu wywieźli jego [ciało] do ziemi Kanaan, tak jak jego zaprzysiągł Jakub? Josef powiedział: ja byłem zarządcą w Micraim i miałem dość władzy, aby [wywieźć ciało mojego ojca na pochówek w ziemi Kanaan], ale moim synom Micrejczycy nie pozwolą tak zrobić, dlatego zaprzysiągł ich, że gdy zostaną wyzwoleni i wyjdą z [Micraim], wyniosą jego [kości]”, Raszi do 13:19. [przypis tradycyjny]

Przysięga Wiekuistego będzie między obudwoma: czy nie wyciągnął ręki swej na własność bliźniego swego — „[Stróż] przysięga, że było tak jak mówi, [wydarzył się wypadek, któremu nie mógł zapobiec], ale on sam nie wyciągnął ręki po [depozyt], by użyć go dla siebie, gdyby bowiem użył tego dla [własnych potrzeb], a potem przydarzyłoby się nieszczęśliwe zdarzenie, to [stróż] ponosi odpowiedzialność za wypadki”, Raszi do 22:10 [1]. [przypis tradycyjny]

przystąpcie — zbliżcie się do miejsca, gdzie zejdzie obłok chwały, zob. Raszi do 16:9. [przypis tradycyjny]

przystąpił do świętości — Raszi komentuje, że przystępowanie oznacza tu spożywanie ofiar, zob. Raszi do 22:3 [1]. [przypis tradycyjny]

 przyszedł Mojżesz i opowiedział ludowi — „Tego samego dnia [czyli 4 siwan]”, Raszi do 24:3 [1]. [przypis tradycyjny]

przytwierdzisz je do czterech węgłów jej — „Na górnych rogach, blisko pokrywy przytwierdzone były dwa [pierścienie] z jednej strony i dwa z drugiej strony, wzdłuż szerokości arki. W pierścieniach umieszczone były drążki, a długość arki zajmowała przestrzeń 2,5 łokcia pomiędzy drążkami, tak by dwóch ludzi niosących arkę mogło [swobodnie] iść”, Raszi 25:12 [2]. [przypis tradycyjny]

przywiodłem was do Siebie — „Do miejsca Mojej chwały, czyli do tej góry, gdzie przebywa z wami Moja Obecność, a [Targum] Onkelos objaśnia to jako: przybliżyłem was do służby dla Mnie”, Ramban do 19:4. [przypis tradycyjny]

Pszenica jednak i orkisz nie były potłuczone — „Zobacz jak wielka była niegodziwość Faraona i jego sług: chociaż jęczmień i len zostały zniszczone, a Mojżesz się pomodlił i Faraon widział, że na jego modlitwę ustało wszelkie zło, gdyż inaczej grad wyniszczyłby i pozostałe uprawy, to jednak Faraon nadal grzeszył i świadomie zatwardzał swoje serce, tak on, jak i jego słudzy”, Sforno do 9:32. [przypis tradycyjny]

ptaków żywych — „Wyklucza to ptaki chore, które już nie pożyją za długo”, Raszi do 14:4 [1]. [przypis tradycyjny]

Pua — Pua utożsamiana jest z Mirjam, siostrą Mojżesza, według tradycji jest to ta sama osoba, zob. Raszi do 1:15. [przypis tradycyjny]

purpurę — hebr. אַרְגָּמָן (argaman): purpurowa, fioletowa barwa, nić (tkanina) w takim kolorze. „Wełna farbowana barwnikiem o nazwie argaman”, Raszi do 25:4 [2]. [przypis tradycyjny]

puścić go do Azazela na pustynię — „Wedle zwykłego wyjaśnienia oznacza to wysłanie go żywego w góry, które są na pustkowiu, jak czyniono to z ptakiem [w rytuale oczyszcznia osoby uleczonej z] trądu: »puści ptaka żywego na pole« (por. Kpł 14:7), aby oczyścić [uleczonego] z rytualnej nieczystości, tak też i tu, aby oczyścić lud Israela z ich grzechów [kozioł] wysyłany był na pustynię, a było to miejsce wypasu (por Wj 3:1)”, Raszbam do 16:10 [1]. [przypis tradycyjny]

puści na nim z dymem łoje ofiar opłatnych — Raszi wyjaśnia, że nic już nie mogło być ofiarowane po codziennej popołudniowej ofierze całopalnej (tamid), która była składana tuż przed nastaniem wieczoru, zob. Raszi do 6:5 [3]. [przypis tradycyjny]

puści z dymem kapłan łój na ołtarzu — „Dopóki tłuszcze ofiar nie zostały wniesione na ołtarz, mięso nie mogło być jedzone”, Raszi do 7:32 [1]. [przypis tradycyjny]

Pusty, z tarcic — hebr. לֻחֹת (luchot): tablice, płyty, deski. „Z każdej strony były tablice z drewna akacjowego, a w środku znajdowała się pusta przestrzeń, bo [ołtarz] nie mógł być jednym klockiem drewna o grubości 5 na 5 łokci, na podobieństwo pniaka”, zob. Raszi do 27:8 [1]. [przypis tradycyjny]

puszczę na was zwierzęta dzikie — Raszi wyjaśnia, że oznacza to zarówno atak ze strony zwierząt dzikich jak i domowych bydląt, zob. Raszi do 26:22 [2]. [przypis tradycyjny]

puszczykiem — hebr. יַנְשׁוּף (janszuf): wielka sowa, sowa uszata. Puchacz i puszczyk, kos i janszuf, „są to [ptaki] wydające okrzyki nocą, mają też kości policzkowe jak człowiek”, Raszi do 11:17 [2]. [przypis tradycyjny]

raz do roku — „W Jom Kipur (Dzień Pojednania)”, por Kpł 16:18, zob. Raszi do 30:10 [2]. [przypis tradycyjny]