Motif: Dusza

Wygnane klątwą miłosierdzie boże

Powraca czasem, gdy nadzieja w duszy

Jeszcze zielona i kwiat wydać może.

Wprawdzie, kto w klątwie świętego kościoła

Umiera, choć go żal na końcu skruszy,

Dojść na wierzchołek tej skały nie zdoła:

Odkąd go kościół od siebie odrzuci,

Trzydzieści razy iść będzie i wróci,

Jeśli modlitwa drogi mu nie skróci.

Jeśli chcesz radość przywrócić mej twarzy,

Objaśń mą córkę na wiarę pielgrzyma,

Jak mię widziałeś i co mię tu trzyma.

Bo tu modlitwa wasza wiele waży

Gdy już tkań mózgu w płodzie się zawiąże,

Stwórca, któremu swój twór uznać miło,

Wesół się zwraca i zstępuje z góry

Ku arcydziełu takiemu natury,

Tchnie weń duch nowy, który z taką siłą

Czynność mózgową jeszcze pół roślinną

Łączy, zespala ze swą treścią czynną,

Aż jedna dusza z nich się przeobraża,

Ta żyje, czuje i siebie rozważa.

Gdyśmy stanęli, starą pieśń okrzyków

Cienie zawyły z boleści wyrazem,

Kręcąc się w kółko wszyscy trzej zarazem

I obyczajem nagich zapaśników

Już namaszczonych, co się okiem mierzą,

Nim w szrankach na się piersią w pierś uderzą,

Cienie wprost do mnie obracając twarze,

W krąg się kręciły po stepu obszarze,

W sposób, że szyja skrzywiona z ich nogą,

Ciągle jak w sporze, przeciwną szły drogą.

Tam gdzie siedziały nieszczęśliwe duchy.

Boleść tryskała przez oczy ich łzami,

Podnosząc ręce od ruchu mdlejące,

Żar odsuwały, to piaski gorące;

Jak psy w skwar letni pyskiem, to łapami

Ich kąsające opędzają muchy.

Próżno oczyma przeglądałem twarze

Okaleczałe w tym bolesnym żarze.

Nikogo w takiem zebraniu niemałem,

Nie mogłem poznać, lecz zauważałem,

Z każdego szyi zwisała kaleta,

Godłem i barwą każda rozmaita;

Ich oczy, zda się, że pasły się nimi.

Mistrz na to: «Wszystkie zamkną się mogiły:

Gdy tu powrócą z Jozefatu dusze

Z ciałami, które na ziemi rzuciły.

Tu z Epikurem cmentarz po tej stronie

Mają ci wszyscy, co szerzyli zdanie,

Że dusza z ciałem zamiera przy skonie.

Wkłada o duszach, nic wspólnego nie ma

Z tym, co tu widzim; on mówi, jak mniema;

Mówi, że wraca do swej gwiazdy dusza,

Wierząc, że od niej oderwaną była,

Kiedy natura ją z formą łączyła.

Ta mała gwiazda jest dusz pomieszkaniem

Czynnych na ziemi, tych, co niepowszedną

Pracą zdobyły ziemską nieśmiertelność.

Jak mogły wstąpić w te anielskie szranki?

Wiedz, one z ciał swych wyszły nie poganki,

Jak mniemasz, ale z wiarą chrześcijanki:

Ta, że krzyżowa ofiara się zbliża,

Druga, że triumf wypełnił się krzyża.

Jedna piekielnych wystąpiła żarów,

Skąd nikt nie wraca do dobrych zamiarów,

W kość się i ciało ubrała z kolei,

Co było żywej zapłatą nadziei.

Żywej nadziei taka moc i siła,

Że wprost u Boga łaskę wymodliła,

Aby ją wskrzesić i wstrząsnąć jej wolę,

By mogła z siebie zdjąć grzechu niewolę.

Dusza ta wchodząc w ciała klatkę starą,

Krótko w niej żyła, oświecona wiarą,

Ogniem miłości i żądzą zasługi

Tak zapłonęła, że przy śmierci drugiej

Stała się godną tych niebieskich godów.