- Other:
- Aforyzm
- Akt prawny
- Anakreontyk
- Artykuł
- Artykuł naukowy
- Bajka
- Bajka ludowa
- Ballada
- Baśń
- Dedykacja
- Dialog
- Dramat
- Dramat antyczny
- Dramat historyczny
- Dramat niesceniczny
- Dramat poetycki
- Dramat romantyczny
- Dramat szekspirowski
- Dramat wierszowany
- Dramat współczesny
- Dziennik
- Epigramat
- Epopeja
- Epos
- Epos rycerski
- Epos satyryczny
- Erotyk
- Esej
- Farsa
- Felieton
- Fraszka
- Gawęda
- Gawęda szlachecka
- Humoreska
- Hymn
- Idylla
- Komedia
- Kronika
- Lament
- Legenda
- List
- Manifest
- Melodramat
- Motto
- Nowela
- Oda
- Odczyt
- Odezwa
- Opowiadanie
- Pamiętnik
- Pieśń
- Poemat
- Poemat alegoryczny
- Poemat dygresyjny
- Poemat heroikomiczny
- Poemat prozą
- Pogadanka
- Poradnik
- Powiastka filozoficzna
- Powieść
- Powieść epistolarna
- Powieść poetycka
- Praca naukowa
- Proza poetycka
- Przypowieść
- Psalm
- Publicystyka
- Reportaż podróżniczy
- Rozprawa
- Rozprawa polityczna
- Satyra
- Sielanka
- Sonet
- Tragedia
- Tragifarsa
- Traktat
- Tren
- Wiersz sylabotoniczny
Motif: Chłop
Dzięki temu motywowi mamy możliwość wskazania w utworach na postaci chłopów, charakterystyczny dla ludności wiejskiej system wartości, wzory zachowań, obyczaje, wierzenia, a także sposób współistnienia z innymi klasami społecznymi (zob. też: lud).
Author: Władysław Bełza
- Ur. 17 października 1847 w Warszawie
- Zm. 29 stycznia 1913 we Lwowie
- Najważniejsze dzieła:
- Katechizm polskiego dziecka (Kto Ty jesteś? - Polak mały), Podarek dla grzecznych dzieci (1867), Abecadlnik w wierszykach dla polskich dzieci (1869), Upominek dla młodzi polskiej na pamiątkę trzechsetnej rocznicy Unii Lubelskiej (1869); zbiory wierszy: Z wiosny (1868), Pieśni liryczne (1868), Z doli i niedoli (1869); poemat Zamek grójecki.
Pseudonimy: Władysław Piast, Władysław Ostrowski.
Działacz kulturalny
i autor wierszy dla dzieci i młodzieży propagujących uproszczoną, lecz
dobitną wersję polskiego nacjonalizmu i katolickiej religijności.
Po
ukończeniu gimnazjum przez rok uczył się w szkole oficerskiej w
Kazaniu i mimo że myśl o mundurze porzucił, w swej późniejszej pracy
literackiej, publicystycznej i oświatowej zachował styl wojskowy.
Krótkie wersy, dokładne (często gramatyczne) rymy i skłonność do rymów
męskich znaczących końcówki wersów jednosylabowymi wyrazami - to cechy
nadające jego twórczości rymotwórczej styl pobudki, wojskowej piosenki
czy wierszowanego regulaminu. Jego wiersze dla dzieci nie mają pomóc
czytelnikom w obserwacji złożoności świata, lecz stanowią zbiór zasad
do zapamiętania i wykonania bez zbędnych refleksji.
Bełza był ideowym
spadkobiercą drugorzędnych romantyków - osobiście znał i czerpał
inspiracje od Wincentego Pola i Bohdana Zaleskiego, literacko
pozostawał w kręgu zakreślonym przez Psalmy przyszłości Zygmunta
Krasińskiego. Poświęcił się utrwalaniem polskości w rudymentarnej
formie w celu zapobieżenia wynarodowieniu przez zaborców. Studiował
literaturę w Szkole Głównej w Warszawie; od 1869 r. działał w
Poznaniu, gdzie był współzałożycielem "Tygodnika Wielkopolskiego" oraz
pisma dla dzieci "Promyk", a także współtwórcą teatru polskiego. W
1871 r. z powodu swojej aktywności został wydalony z zaboru pruskiego.
Rok później osiadł we Lwowie, gdzie redagował pisemko "Towarzysz
Pilnych Dzieci" (od 1876), był współzałożycielem Koła
Literacko-Artystycznego (1880) oraz - wraz z Józefem Ignacym
Kraszewskim - Macierzy Polskiej (1882), stowarzyszenia zajmującego
się szerzeniem oświaty za pomocą wydawnictw popularnych (do 1914 r.
wydało ono 1,5 mln. egzemplarzy i blisko 200 tytułów). Bełza
przyczynił się także do założenia Towarzystwa Literackiego im. Adama
Mickiewicza we Lwowie, był autorem gawęd o Mickiewiczu i epoce
romantyzmu, opowiastek o wybranych wydarzeniach z historii Polski oraz
bardzo popularnego wyboru utworów literackich - Antologii polskiej
(1880). Od 1882 r. pracował w Ossolineum, zajmując się działem
czytelni dla młodzieży oraz wydawnictwem książek szkolnych. Od lat 70.
do schyłku XIX w. związany z uzdrowiskiem w Iwoniczu-Zdroju, był
autorem pierwszego przewodnika krajoznawczo-turystycznego po tych
okolicach oraz animatorem miejscowego życia kulturalnego i
towarzyskiego.