Spis treści
Informacja o dokonanych zmianach w zbiorze „Pustelnik z Krakowskiego Przedmieścia”
I. Poprawiono błędy źródła: zrotargnieniem > z roztargnieniem, obywatelelem > obywatelem, otaczaiaiące > otaczające, zoczyłem > zobaczyłem [felieton nr 2 „Wstęp”]; gdy rozmaite przymierzała gotowalni swojej czepeczki > gdy rozmaite przymierzała w gotowalni (…) [uzup. felieton nr 3 „Kolumny”]; obobowiązek > obowiązek, Krakowkie > Krakowskie, chulbną > chlubną, zabierać > zawierać, mam sobie nieskończoną wdzięczność > mam w sobie (…) [felieton nr 4, „Historia Pustelnika”]; Artykuł 7 > Artykuł 8; kalwakadzie > kawalkadzie (felieton nr 7 „Bielany”)
w tym błędy drukarskie, np: źe > że, teź > też, źyć > żyć, niedowaźonego > niedoważonego, alboź > alboż, pó > po, niegó > niego, słuźęcym > służącym, ekwipaźom > ekwipażom itp.
II. Wprowadzono uwspółcześnienia w następującym zakresie:
Zmiany leksykalne, w tym ortograficzne, np.: talęnta > talenta; klassyczną > klasyczną, passowaniem > pasowaniem, interessować > interesować, Teressy > Teresy, summę > sumę; Xięcia > Księcia, axamitnego > aksamitnego; risico > ryzyko; Lebuyere > Labruyère, wietkość > wiotkość, spreczkach > sprzeczkach; feierwerk > fajerwerk, Marymontskich > marymonckich;
o > ó: poki > póki, skor > skór, wkrotce > wkrótce, ktorej > której, poł > pół, umowionej > umówionej, obrot > obrót; poprobować > popróbować itp.
ę > ą: urzędzono > urządzono, pamiętkę > pamiątkę, wiadomościę > wiadomością, skępym > skąpym, przytykaięcej > przytykającej, porzędek > porządek, pełnę > pełną, ięśli > jeśli, znanę > znaną, móy > mój, piętej > piątej, sęsiadkę > sąsiadkę; dobrę > dobrą, chlubnę > chlubną, pieniędze > pieniądze, słyszęc > słysząc, cieszęcych > cieszących, liczęc > licząc, tysięc > tysiąc dęźęcych > dążących, skwapliwościę > skwapliwością, rozsędku > rozsądku; zawięźliśmy > zawiąźliśmy, zacięgnęły > zaciągnęły itp.
Pisownia małą/wielką literą, np.: gazety Warszawskiej > „Gazety Warszawskiej”; Genueńska > genueńska, Pruskiego > pruskiego, Królewskich > królewskich, Cesarzów Rzymskich > cesarzów rzymskich, Warszawianów > warszawianów, furmańskiej > Furmańskiej, wiśle > Wiśle, Inspektorem > inspektorem; Koszar Kadeckich > koszar kadeckich, Włoską > włoską, Polskich > polskich, Pruskie > pruskie; Prymasowie, Biskupi, Prałaci (…) Panowie świeccy > prymasowie, biskupi, prałaci (…) panowie świeccy, Prenumeraty > prenumeraty, Gadułami > gadułami; Homerowskiego > homerowskiego itp.
Pisownia łączna/rozdzielna, np: niechciały > nie chciały; powiększej > po większej, którychby > których by, wchwili > w chwili, co raz > coraz, niechcesz > nie chcesz, trzymaćby > trzymać by, nietylko > nie tylko, w krótce > wkrótce, któraby > która by, na przeciw > naprzeciw; ztego > z tego, niechcą > nie chcą, dla tego > dlatego, bezemnie > beze mnie, znim > z nim, nie palących > niepalących; w tenczas > wtenczas; co raz > coraz; dla tego > dlatego, umnie > u mnie, coby > co by, tamto > tam to, nie wiele > niewiele itp.
Pisownia joty, np.: móy > mój; historya > historia, przyiemne > przyjemne, materya > materia, akcyą > akcją, komedyy > komedii, loteryi > loterii, iest > jest, obiiały > obijały, Kantiny > Kantyny itp.
Udźwięcznienia/ubezdźwięcznienia i upodobnienia głosek, np.: zwycięztwo > zwycięstwo, zprzed > sprzed, ztąd > stąd, zpomiędzy > spomiędzy; francuzkiego > francuskiego, paryzkiego > paryskiego; roskosz > rozkosz, rospoczęło > rozpoczęło; bydź > być, wreście > wreszcie, nareście > nareszcie, sztucce > sztućce, ścieszkach > ścieżkach, męszczyznę > mężczyznę, dorószkę > dorożkę, rószczka > różdżka itp.
Fleksja, np.: tem > tym, tem samem > tym samym, domowem > domowym, błękitnem > błękitnym, dobrotliwem > dobrotliwym, prosiemy > prosimy; maięc > mając, słabę > słabą, moię > moję, nowę > nową, okręgłej > okrągłej, tysięc > tysiąc, idęcy > idący; swojem > swoim, dobrem > dobrym, wielkiem > wielkim, tem > tym, wszystkiem > wszystkim; widziemy > widzimy; wymyśleć > wymyślić; łozem oplatanych > łozą oplatanych; hrabinej > hrabiny itp.
Składnia: tłumy ciekawych (…) zbierali się > (…) zbierały się (felieton „Loteria”); Największa część, jak to zwykle bywa, niekontenci z przeznaczenia, szukali na miejscu zaraz jakiej zyskownej zamiany > Największa część, (…) niekontenta z przeznaczenia, szukała (…); młode chłopcy > młodzi chłopcy; zdolnem jest > zdolne jest; zwolnieć > zwolnić; Oto, mówiona, tym kronikarzem nie jest bynajmniej Pustelnik > Oto mówiono, że tym kronikarzem (…).
Inne zmiany: 6-cio miesięcznem > 6-miesięcznym; pode-Lwem > Pod Lwem, Krakowsk: > Krakowskiego, pokryiomo > po kryjomu, Hugonotów > hugenotów, 20tu > dwudziestu, Seym czteroletni > Sejm Czteroletni; jeogr. > geografia; XX. > księży; tego panorama świata, które (…) > tego panorama świata, który (…).
Interpunkcja została uwspółcześniona zgodnie z obowiązującymi zasadami.
Do czytelnika
1Wydawać rzeczy poniekąd wiadome nie było moim zamiarem. Powodowany względami na los ubogich mieszkańców tej stolicy, chciałem jedynie znaleźć źródło nowego dla nich zasiłku. Pomyślny skutek ogłoszonej prenumeraty dowiódł, że Publiczność dopomaga chętnie dobrym usiłowaniom.
2Kilka pism oryginalnych w przedmiotach ogólnych moralności, tyleż tłumaczonych lub naśladowanych z Pustelnika Paryskiego[1], składają tom wychodzący i podobnież następny składać będą.
3Cała Europa oddała sprawiedliwość dziełu francuskiemu: jeden jest powszechny odgłos pochwał, i to samo wszędzie przyznanie zalet pismu, które jako klasyczne w swoim rodzaju uważać[2] należy.
4Że jednak przywiązanie szczere do wzoru nie zawsze jest rękojmią dobrego naśladowania, pokaże się może w ciągu tej książki.
5Czy pozyskam przychylne zdanie Czytelnika, czy nie? Zależeć to będzie od jego pobłażania.
Przypisy
Pustelnik Paryski — felietony Gerarda Witowskiego piszącego pod pseudonimem Pustelnik z Krakowskiego Przedmieścia stanowią naśladowanie fr. cyklu zatytułowanego L'heremite de la Chaussée d'Antin, autorstwa paryskiego publicysty Victora Etienne'a Jouy'a, kryjącego się pod pseudonimem Pustelnik Paryski i korzystającego z kolei ze wzoru angielskiego, z serii artykułów publikowanych w „Spectatorze”. Tego typu obserwacje obyczajowe stanowiły najwyraźniej znak epoki i popularną rozrywkę. [przypis edytorski]
