Motyw Dziecko
w utworze Moralność pani Dulskiej

Chodź! chodź!

Nie ma jej?

Nie ma — słyszysz przecież, jak myje głowę stróżowi. Ha! jak miło ogrzać się trochę.

No! nie pchaj się — ja także…

Czekaj… poprawię. A teraz daj grzebień, to cię uczeszę.

Daj spokój! Jak zobaczy, będzie krzyk.

Niech krzyczy. Ja się nie boję.

Ale ja się boję. To tak nieprzyjemnie, jak kto głośno krzyczy.

Bo ty jesteś sentymentalna. Ty się wdałaś w ojca. Lelum polelum…

Skąd ty wiesz, jaki jest ojciec? przecież ojciec nic nie mówi.

E! już ja wiem. Zresztą masz jego nos.

To dziwne.

Co?

Niby że dziecko podobne do ojca albo do matki. Jak to się dzieje?

A ja wiem! a ja wiem…

Wiesz?… powiedz…

Nie ma głupich — nie powiem — ale wiem.

Kto ci powiedział?

Kucharka.

O! kiedy?

Wczoraj — jak mama poszła do teatru, a nas nie wzięła, bo to niemoralna sztuka. Poszłam do kuchni i tam Anna mi powiedziała! och! Melu!… och, Melu!…

Hesia! Ja myślę, że to grzech.

Co?

Mówić z kucharką o takich rzeczach.

Kiedy to prawda. Tak jest naprawdę.

Gdyby to mama wiedziała.

No to co? Krzyczałaby — ona wiecznie krzyczy.

A mnie nie powiesz?

Nie. Nie chcę cię brać na swe sumienie. Nie gorsz malutkich!…

No! zrób teraz ze mnie dziewczę z czarną kosą spod wiejskiej strzechy…

To nie kręć się.

Wiesz! Zbyszko znów poszedł na lumpkę.

Nie ma go?

Nie ma. Coś bym ci powiedziała, ale przysięgnij się, że nikomu nie powiesz… nachyl się… Zbyszko lata za Hanką.

Po co?…

E… bo ty… co z tobą gadać!… no, powiedz sama, czy można z tobą gadać?

No, bo mówisz, że lata.

No — lata — czy zaczepia — czy kocha się — czy jak…

Och, Hesiu! Zbyszko?

No co? nie byłaś na Halce? nie wiesz, jak to się dzieje? Panicz, no i nieszczęsna Halka gwałtem tu idzie…

Ale to na scenie… potem, to było wtedy, jak takie kontusze nosili — ale Zbyszko… och, Hesiu!…

O, Hanka!… ja się jej zapytam. Zobaczysz, czy ja kłamię.

Hesiu! nie pytaj się — ja… proszę!…

Dlaczego? to swoja rzecz… zresztą mama nie słyszy.

Hesiu!… mnie czegoś przed Hanką wstyd.

No, to się nie będę pytać, ale ja widziałam wczoraj, jak on ją tu a tu szczypał.

A mówisz, że się w niej kocha.

No… no właśnie.

Przecież gdyby się w niej kochał, to by ją nie szczypał.

Wiesz co? ciebie pod klosz… no! no!

Za co, Hesiu, pod klosz.

Za twoją głupotę!

Ach! chciałabym wiedzieć, gdzie ten Zbyszko tak nocami chodzi?

Może do parku na spacer — teraz tak ładnie…

Głupia jesteś…

Hanka! nie wiesz ty, gdzie tak panowie po nocach chodzą?

Skądże ja?…

No — tak, jak pan Zbyszko… do rana prawie co dzień.

A no musi gdzieści…

Pytałam się go — mówił: na lumpkę — a kucharka śmiała się także i mówiła, że to do nocnych kawiarni. Ach, Boże! kiedy ja się już naprawdę czegoś porządnie dowiem! kiedy ja już będę duża! kiedy nie będzie przede mną tajemnic.

A ja tak wolę.

Co?

Nie wiedzieć o niczym. To tak jakoś miło. Ja wolę nic nie wiedzieć.

Tuman!…

O tobie mówią to, co sama chcesz, aby mówili.

Na przykład?

Że jesteś kokietka.

E!

Wywołujesz taką opinię. Dlaczego o mnie tego nikt nie powie.

Mogłaby ciocia przy dziewczynkach nauk mi nie dawać.

To są dzieci, więc nie rozumieją. A potem niech nawet słyszą. To będzie dla nich nauką na przyszłość — to ich nauczy, gdzie zaprowadzić może lekkomyślność i chęć przypodobania się.

Bo mi żal i ciebie, i Hanki. Ja ciągle o was myślę. Ja się nawet za was modlę. Bo wy musicie być bardzo nieszczęśliwi.

My? dlaczego?

Jakże? ona prosta sługa, ty urzędnik z prokuratorii skarbu… jakże… i kochacie się… To bardzo smutne. Mamcia będzie się bardzo sprzeciwiać.

Sprzeciwiać?

No, jak się będziecie pobierać.

Czyś ty oszalała? ja z Hanką?

Cóż z tego, że ona niby niżej. Przecież Zygmunt August i Barbara…

Ty jesteś jeszcze głupsza, jak myślałem.

Proszę cię… tylko mi nie wymyślaj. Ja będę po waszej stronie. Ja nauczę Hankę mówić po ludzku i jeść widelcem, i będę ją uczyć tego, co umiem, aż ona będzie taka, jak my. Ja wam dopomogę.

Ty jesteś okaz.

Tylko jest coś, co mnie bardzo martwi. Nie wiem, czy ci to powiedzieć…

No — wyduś.

Tylko ty Hance tego nie mów. Daj słowo. Oto… Hanka ma na wsi… narzeczonego. Tak, tak. Ale się nie martw. Ona go nie kocha. To finanz wach. Ja znalazłam korespondentkę od niego do Hanki. Tam było ślicznie napisane. Panno Haniu, Szanowna Pani! — Gołębiem ślę tę kartę pod nóżki panny i pytam czemu pisanie od niej takie rzadkie… Tak było. O! gołębiem… to ładnie. Choć na tej kartce nie było gołębia, tylko była różowa świnka i cztery prosięta, ale on zawsze tak z serca to napisał. I on ją musi kochać. Tylko że ona mu nie odpisuje, i to źle z jej strony, bo on tam pisze…

Proszę cię o jedno. Nie wtrącaj ty się w te sprawy. Głowa cię boli. Idź — połóż się.

Ja wiem.

I… nie gniewasz się?

Nie. Chodź — pocałuj mnie.

To… ty mnie nie nienawidzisz?

Nie. Teraz nie.

Dziękuję ci. Tak miło, kiedy ktoś łagodnie mówi… Dziękuję ci, Zbyszko.

Proszę pana…

I co? i co?

Tak jest jak ja mówiłam.

Ładna historia! a to pech!

Co ja teraz zrobię!

Jedź do domu.

Ale… żeby mnie tatko skórę zdarli. Nie pojadę.

Zresztą nie becz. Jeszcze daleko. Może się jeszcze co zmieni.

Ale… takim jak ja, to cygany los wyklną. Mnie zawsze najgorsze się trafi. Potrzebne mi to było. Boże! Boże!… To chyba się utopić.

Dużo by ci pomogło.

Śmierć na wszystko pomoże.

Głupia jesteś.

Ale!…

Cicho bądź! nie płacz, bo mnie diabli wezmą…

Proszę pana, co ja teraz zrobię?

A to pech! a to pech!…

Hanka! Ja słyszałam, że się Zbyszko o coś na ciebie gniewał. Prawda?

Nie.

Ale słyszałam. I boję się, że to przeze mnie. Pewnie o tego narzeczonego, co go masz na wsi. Ale dlaczego Hanka się z tym kryła. Tylko teraz to już trzeba przestać do niego pisać. Co się tak na mnie patrzysz. Ja wszystko wiem…

No, wszystko co się ciebie i Zbyszka dotyczy — rozumiesz?

I nie trzeba się bać. Ja będę z wami. Ojca też na waszą stronę przekabacę. Wszystko się zmieni i gdy już ślub się odbędzie…

Ta co panienka mówi. Któż by się ze mną teraz ożenił?

Jak to? kto?

A no któż by cudze dziecko wziął?

Cudze dziecko? O czym ty mówisz, Hanka? A może ty już wdowa, że masz dziecko? I tego Zbyszkowi nie mówisz…

Cóż panienka mówi, że wszystko wie!

No… niby ty i Zbyszko. To będzie mezalians, ale trudno…

Dlaczego nic nie mówisz, Hanka? Dlaczego ciągle płaczesz? Przecież ja do ciebie z najlepszą intencją. Nie płacz!… to się jakoś ułoży.

Nic się nie ułoży… pomsta na mnie… nieszczęście… och, czemu się ja rodziłam…

Boże… nie płacz, Hanka…

A żebym nogi połamała, nimem tu nastała!

Hanka! nie płacz, bo mnie serce pęknie.

Niech mnie panienka puści!…

Jest tu kto? W kuchni drzwi otwarte…

Cóż wy tu robicie po ciemku?

Co Mela ma za konszachty ze sługą?

To nie żadne konszachty, tylko to całkiem co innego. Hanka jest bardzo nieszczęśliwa, a ja ją pocieszam.

Najlepiej zapal lampę.

I dlaczegóż to Hanka taka nieszczęśliwa?

Och! to straszna historia.

Niech mi ją Mela powie.

Nie mogę, ciociu… nie mogę… ale to jest okropne… to może się strasznie skończyć.

Najlepiej mi powiedzieć — może ja znajdę jaką radę.

To prawda. Ciocia taka mądra, to najlepiej potrafi z mamcią sobie poradzić.

A cóż tu mama będzie mieć do czynienia?

Jak to? ona głównie.

Ja cioci powiem — wszystko jak na spowiedzi — ale ciociu, jak ciocia mnie zdradzi, że to ja… to… już nie wiem co. Ciociu, ciociu!… tu stało się nieszczęście. Zbyszko zakochał się w Hance.

Tylko tyle?

Ciociu! niech się ciocia nie śmieje. To Bóg wie co z tego może być, bo mama nie pozwoli na to małżeństwo. Zobaczy ciocia.

Najprzód — skąd to wiesz?

Ja… podpatrzyłam. Niechcący! Jak Bozię kocham. Ja zaraz potem oczy zamknęłam.

Lepiej było przedtem. Cóżeś widziała?

Ciociu! oni się muszą pobrać… Oni się już całują!

No, skoro się już całują…

Tak, tak. Ja odkąd to zobaczyłam, to sypiać nie mogę już zupełnie. Co sobie przypomnę, to mną coś tak dziwnie zatarga. I płakać mi się chce, i smutno, i miło… Ale to ja. A mama to z pewnością Zbyszka przeklnie.

Nie bój się, cielątko. Mama Zbyszka za to nie przeklnie.

Żeby to jeszcze tylko — ale jest jeszcze dużo, dużo komplikacji. Jest jeszcze finanz wach tam na wsi i potem to już nie wiem… jest jeszcze cudze dziecko.

Cudze dziecko?

No tak. Hanka mówiła.

No… no… jak mówiła?

Ja jej mówię — pójdziesz za mąż — niby za Zbyszka ja ciągle myślałam. A ona nie płacze, ale ryczy, i woła — a! kto mnie teraz z cudzym dzieckiem weźmie!

Tak powiedziała?

Ciociu, ja nigdy nie kłamię. Tylko… ja tego wszystkiego ani weź pokombinować nie mogę. A ciocia co rozumie?

Rozumiem! Rozumiem!

Niech mi ciocia wytłumaczy. Moja najdroższa…

Nie, panienko. Ja ci tego nie wytłumaczę. Tylko niech Mela pamięta. Trzymać języczek za zębami. Ani słowa o tym do nikogo! Ani słowa. I dalej nie podpatrywać… Jakby się co znów zobaczyło — oczy zamknąć.

A ciocia się tym zajmie.

Może…

Moja ciociu święta. Oni się jeszcze wykradną albo zabiją. Tak było w Kijowie… Cicho… Zbyszko!