Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 470 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Szacowany czas do końca: -
Hela Blumengraber, Do profesorów

Spis treści

    1. Geniusz: 1
    2. Krew: 1
    3. Poezja: 1
    4. Przemoc: 1 2
    5. Wojna: 1
    6. Zagłada: 1

    Hela BlumengraberDo profesorów

    Prof. dr. Juliuszowi Feldhornowi[1]

    1
    PoezjaKazaliście nam w życiu szukać ideału,
    zaklinając słowami wieszczów i poetów,
    „nad poziomy” się wznosić[2], na skrzydłach zapału
    Myślą do najtajniejszych docierać sekretów.
    5
    Kazaliście cenić, kochać magię słowa,
    Kazaliście szlochać i konać z zachwytu,
    I przeć ciągle naprzód, i szukać od nowa
    Prawdy nieodgadnionej, niepojętego Wszechświatu[3].
    .Geniusz..Jednym słowem humanus[4] zaklęliście duszę,
    10
    Każąc przed Geniuszu giąć się majestatem,
    I dlatego tak strasznie teraz cierpieć muszę,
    I dlatego, jak głupia, stanęłam przed światem.
    PrzemocTrzeba nas było uczyć znienacka wyskoczyć,
    I życie mocno łapą uchwycić za gardło,
    15
    Zaciśniętym kułakiem[5] dziuchnąć[6] między oczy,
    żeby się zatoczyło i na klęczki padło!
    Przemoc, Zagłada, Wojna, KrewUczyć nas krzyczeć, by być usłyszanym,
    i jak się wyważa rozwalone drzwi,
    i jak trzeba deptać, by nie być deptanym,
    20
    oswoić nam oczy z strasznym blaskiem krwi!
    O, profesorowie mądrzy i uczeni!
    Czyście naprawdę nie wiedzieli o tym,
    że dla humanistów[7] brak miejsca na ziemi,
    więc po cóż w duszach naszych sialiście tęsknotę?

    Przypisy

    [1]

    Feldhorn, Juliusz (1901–1943) — nauczyciel, historyk literatury, poeta, pisarz i tłumacz. Pochodził z zasymilowanej żydowskiej rodziny. Ukończył Uniwersytet Jagielloński (doktorat z filozofii obronił w 1927). Uczył polskiego w Prywatnym Gimnazjum Koedukacyjnym Żydowskiego Towarzystwa Szkoły Ludowej i Średniej w Krakowie. Współpracował z „Gazetą Literacką” (1926–1927) i „Miesięcznikiem Żydowskim” (1931–1935). Podobno odrzucił propozycję katedry uniwersyteckiej, ponieważ warunkiem jej objęcia było przejście na katolicyzm. Po wybuchu wojny brał udział w kampanii wrześniowej jako żołnierz Wojska Polskiego. Po klęsce przedostał się do Lwowa, gdzie już przebywała jego żona Stella Landy (także nauczycielka i tłumaczka) z córką Marią. Do wkroczenia Niemców oboje pracowali jako nauczyciele. Uciekając przed uwięzieniem w getcie lub śmiercią, ukrywali się na aryjskich papierach w Nowym Wiśniczu, a następnie w Swoszowicach (dziś dzielnica Krakowa). W sierpniu 1943 r. (na skutek denuncjacji lub przypadku) został aresztowany i wraz z żoną oraz grupą innych osób rozstrzelany w Wieliczce. Autor kilku zbiorów poetyckich (Domy, 1922; Wczoraj — dziś — jutro, 1928; W ogrodzie brata Chryzostoma, 1932), powieści (Cienie nad kołyską, pod pseud. Jan Las), artykułów m.in. na temat motywów żydowskich w literaturze polskiej i światowej, powieści popularnonaukowych dla młodzieży (Wieści płyną w świat, 1938). Przetłumaczył z oryginału Pieśń nad pieśniami, Czarodziejską górę, przygody Arsène'a Lupina; przekładał utwory m.in. Boccaccia, Dantego, Tołstoja i Puszkina. Zarys historii sztuki, napisany jeszcze przed wojną, został wydany w 1961 pt. Dzieła i twórcy. [przypis edytorski]

    [2]

    „nad poziomy” się wznosić — aluzja do fragmentu Ody do młodości Adama Mickiewicza:

    Młodości! ty nad poziomy
    Wylatuj, a okiem słońca
    Ludzkości całe ogromy
    Przeniknij z końca do końca.

    [przypis edytorski]

    [3]

    wszechświatu — gram. forma poprawna, dziś raczej: wszechświata. [przypis edytorski]

    [4]

    humanus (łac.)— dosł. ludzki, człowieczy. Tu jako odniesienie do humanizmu (z łac. humanus i gr. ismos wiedza, nauka), czyli nurtu w filozofii (lub szerzej: światopoglądu) opartego na racjonalnym myśleniu i trosce o potrzeby, szczęście, godność i swobodny rozwój każdego człowieka, a jednocześnie humanistyki, czyli grupy nauk, których przedmiotem badań jest człowiek jako istota społeczna i jego twórczość. Nauki humanistyczne odróżnia od nauk społecznych czy przyrodniczych metodologia. W Polsce do nauk humanistycznych zalicza się m.in. filologie, filozofię, językoznawstwo i literaturoznawstwo. [przypis edytorski]

    [5]

    kułak — tu: pięść, także cios zadany pięścią. [przypis edytorski]

    [6]

    dziuchnąć — prawdop. powinno być dziachnąć, tj. uderzyć a. dźgnąć. [przypis edytorski]

    [7]

    humanista — osoba wyznająca światopogląd humanistyczny lub zajmująca się humanistyką. [przypis edytorski]

    x