Opis kursu
Zajęcia będą składać się z pięciu bloków tematycznych. Poprowadzą je praktycy i teoretycy literatury.
Julia Fiedorczuk, Poezja w kryzysach
Spotkania odbędą się we wtorki o godz. 18:00 (od 4 października do 8 listopada).
„Poezja niczego nie sprawia" - napisał amerykański poeta W. H. Auden w elegii dla innego poety, W. B. Yeatsa, w latach 1930, w przededniu drugiej wojny światowej. Poezja nie zmienia świata, niczego nie ocala, nie posiada sprawczości strajku ani demonstracji ulicznej, nie dyktuje praw, nie wymierza kar, nie udziela odpowiedzi, a mimo wszystko jest ludziom niezbędna - zwłaszcza w trudnych czasach. Tak uważał Auden, tak uważają tworzący w tej chwili poeci i poetki z Ukrainy. W najbardziej dramatycznych okolicznościach ludzie niespodziewanie sięgają po tę dziwną, starą i niszową sztukę i znajdują w niej coś, czego gdzie indziej nie ma. Dlaczego tak się dzieje i czym jest ta tajemnicza rzecz?
Podczas lekcji zastanowimy się dlaczego poezja w takiej czy innej formie towarzyszy ludzkiej kulturze od zarania dziejów. Dlaczego tak łatwo zapamiętujemy rymowane frazy i dlaczego warto czytać wiersze dziś, w dobie wielu kryzysów, z których najpoważniejsze - kryzys klimatyczny i Szóste Wielkie Wymieranie - dotyczą zachwianych warunków życia biologicznego na Ziemi. Zastanowimy się czym różni się poezja od innych zastosowań języka i czego od nas, czytelników i czytelniczek, wymaga. Potraktujemy czytanie jako praktykę uważności - ćwiczenie żywej wyobraźni. Sięgniemy po dobrze znane wiersze z XX wieku, ale też po poezję najnowszą, świadomie reagującą na rozgrywające się na naszych oczach głębokie przemiany świata i związane z nimi wyzwania. Zastanowimy się czym jest poiesis (tworzenie form), i czy jest sprawą stricte ludzką. Poszukamy możliwości sojuszu między poezją i nauką - zwłaszcza ekologią. Sprawdzimy, czy poezja może pomóc nam w budowaniu świadomości planetarnej w dobie Antropocenu.
Julia Fiedorczuk - poetka, wykładowczyni akademicka, badaczka literatury amerykańskiej. Prozaiczka, autorka opowiadań oraz powieści Biała Ofelia (2013) i Nieważkość (2015, nominowana do Nagrody Literackiej Nike). Główna propagatorka i reprezentantka ekopoezji na gruncie polskim. Autorka esejów o ekopoetyce, które ukazały się w zbiorze Cyborg w ogrodzie (2015). Wraz z Gerardo Beltránem, zamieszkałym w Polsce meksykańskim poetą i tłumaczem, wydała też programową książkę zatytułowaną Ekopoetyka.
Joanna Mueller, Awanturnica awangarda – kanony, pominięcia, powroty
Spotkania odbędą się we wtorki o godz. 18:00 (od 15 listopada do 13 grudnia).
W cyklu wykładów chcę przyjrzeć się dykcjom awangardowym w polskiej (głównie) poezji XX i XXI wieku. Będę przywoływała głosy znane (Przyboś, Jasieński, Wat, Karpowicz, Miłobędzka), ale też nieco zapomniane lub pomijane (Brzękowski, Bieńkowski, Markiewicz, Bocian, Bołdak-Janowska, Ostrowska, Skompska, Cyranowicz, Rolando, Bartczak), te, które powracają w wierszach „późnych wnuków” (Peiper, Ważyk, Stern, Wirpsza, Czycz), jak również te, które dopiero czekają na odkrycie (np. wiersze poetek i poetów przed debiutem książkowym). Interesuje mnie samo pojęcie awangardowości, różnie rozumianej i definiowanej, z jednej strony wykluczającej wiele poetyk (z iście „awangardową pogardą”), z drugiej – rozszerzanej aż do rozmycia definicyjnych granic. W trakcie spotkań będę zadawać pytania, które zapewne – w związku z proteuszowym charakterem „awanturnicy awangardy” – nie uzyskają jednoznacznych odpowiedzi. Czy – by posłużyć się tytułem antologii pod redakcją Joanny Orskiej i Andrzeja Sosnowskiego – awangarda „jest rewolucyjna albo nie ma jej wcale”? Czy możliwy jest paradoks zwany „kanonem awangardowym”, a jeśli tak, to jak funkcjonuje jego w(y)kluczający mechanizm? Czy awangarda ugaszcza/uwłaszcza dykcje męskie, a gardzi poetkami? W jaki sposób w najnowszych tomach (spod znaku schizopoetyki czy stonerowej „nowej fazy”: Harlender, Kosenda, Puwalska) powraca poezja sprzed stu lat „pisana dla dwunastu”, jak odradzają się dadaizm, kubizm, surrealizm czy rozmaicie pojęty lingwizm (Rybicki, Kornhauser, Wolny-Hamkało, Malek, Mokry, Suchanecki, Pszoniak, Bąk, Pietrala)? W imieniu swoim oraz wymienionych i niewymienionych wyżej „radykalsów” zapraszam do wdawania się z nami w awangardowe awantury.
Joanna Mueller - urodziła się w 1979 roku w Pile. Poetka, eseistka, redaktorka. Wydała tomy poetyckie: Somnambóle fantomowe (2003), Zagniazdowniki/Gniazdowniki (2007, nominacja do Nagrody Literackiej Gdynia), Wylinki (2010), intima thule (2015, nominacje do Nagrody Literackiej m.st. Warszawy i do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius), Waruj (poemiks wraz z Joanną Łańcucką, 2019; nominacja do Silesiusa i Nagrody Szymborskiej) oraz Hista & her sista (2021, nominacja do Silesiusa), a także dwie książki eseistyczne: Stratygrafie (2010, nagroda Warszawska Premiera Literacka) i Powlekać rosnące (2013). Pisze również dla dzieci – jest autorką zbioru wierszy Piraci dobrej roboty (2017) oraz bajek kamishibai (Szkoła Czi-Tam, Niewidka i Zobaczysko) i w formie multimedialnej (Hurra, cyrk!). Współredaktorka książek: Solistki. Antologia poezji kobiet (1989–2009) (2009) oraz Warkoczami. Antologia nowej poezji (2016), członkini grupy artystyczno-feministycznej Wspólny Pokój. Mieszka w Warszawie.
Grzegorz Uzdański, Co autor miał na myśli. Wykłady o wierszach
Spotkania będą odbywać się we wtorki od godz. 19:10 do 20:10.
Na wykładach będę opowiadał o konkretnych wierszach - postaram się skupić przede wszystkim na
1) rozmaitych możliwych sensach, kryjących się (albo nie kryjących, tylko występujących jawnie) w wierszu,
2) tym, jak autorzy i autorki osiągają różne efekty dzięki rytmowi, doborze słów itd.,
3) kontekstami kulturowymi, w które dany wiersz się wpisuje,
4) kwestiami przekładu.
Czasem będziemy też porównywać dwa wiersze, które w zupełnie inny sposób podchodzą do podobnej tematyki, albo jakoś ze sobą korespondują.
Zajmiemy się następującymi wierszami:
Pan Tadeusz Adama Mickiewicza (fragmenty),
gift. z Podlasia 1.3 Justyny Kulikowskiej i Do prostego człowieka Juliana Tuwima
Rozmowa z kamieniem Wisławy Szymborskiej i Pantera Rainera Marii Rilkego (w przekładzie Mieczysława Jastruna),
Ziemia Jałowa T.S. Eliota (w przekładzie Czesława Miłosza),
Dusza wybiera sobie towarzystwo Emily Dickinson (w przekładzie Stanisława Barańczaka) i Jestem sam Paula Celana (w przekładzie Ryszarda Krynickiego).
Grzegorz Uzdański - twórca strony z pastiszami "Nowe wiersze sławnych poetów", które ukazały się w wydaniu książkowym w 2021 roku; improwizator w Resorcie Komedii; autor powieści Wakacje (2016) i Zaraz będzie po wszystkim (2019). W 2021 wydał książkę Wypiór, za którą otrzymał nominację do Paszportu Polityki. Był wykładowcą Szkoły Poezji w dwóch poprzednich edycjach.
dr Artur Hellich, Jak rozpoznać dobry wiersz?
Spotkania będą odbywać się w czwartki od 18:00 do 19:00.
Na zajęciach będę szczegółowo, czasem słowo po słowie, interpretował
kilka wybranych utworów z literatury polskiej. Wykorzystam do tego
klasyczne metody rozbioru analitycznego, jakimi posługują się badacze
literatury. Większość wierszy, które wezmę na warsztat, będzie pochodzić z dorobku współczesnych polskich poetek i poetów.
dr Artur Hellich - adiunkt w Instytucie Literatury Polskiej UW. Naukowo zajmuje się teorią autobiografii, pastiszem i dziejami literaturoznawstwa w Polsce. Jest autorem książki "Gry z autobiografią: przemilczenia, intelektualizacje, parodie" (Warszawa 2018). Był wykładowcą Wakacyjnej Szkoły Poezji.
dr Paweł Kozioł, Jak działa retoryka
Spotkania będą odbywać się w czwartki od godz. 19:10.
Cykl wykładów
• Przedstawia podstawy retoryki w formie usystematyzowanej jeszcze w czasach starożytnego Rzymu.
• Wyjaśnia całościowy sposób myślenia o tworzeniu tekstu – od określenia tematu i rozplanowaniu materiału po wybór argumentów i ubranie wywodu w słowa (a także zapamiętanie i wygłoszenie, chociaż o tym będziemy mówić nieco mniej).
• Pokazuje długie trwanie retorycznych technik stosowanych w tekstach średniowiecznych i nowożytnych.
• Demonstruje, że stare techniki lektury niespodziewanie dobrze sprawdzają się przy czytaniu współczesnych tekstów poetyckich.
• Prezentuje retorykę jako uniwersalną technikę tworzenia i dekodowania tekstów, pytającą przede wszystkim o ich funkcje (kto mówi, do kogo i w jakim celu).
• Celowo pomija nudny katalog środków stylistycznych, bo retoryka uwzględnia o wiele więcej aspektów komunikacji niż poetyka.
dr Paweł Kozioł - poeta, krytyk literacki, badacz literatury średniowiecznej. Przez wiele lat związany był ze Staromiejskim Domem Kultury w Warszawie. W 2008 uzyskał tytuł doktora nauk humanistycznych na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Jest autorem nie tylko „klasycznych” tomików poezji, lecz również projektów eksplorujących współczesne granice literackości i interakcji autora z czytelnikiem, czego przykładem są Byliny. Z drugiej strony - autor programów szachowych, grafik, projektant stron www oraz tłumacz.
Na prośbę uczestników kursu wystawimy zaświadczenia o uczestnictwie po zakończeniu projektu.
*Terminy zajęć mogą ulec zmianie w trakcie realizacji kursu.
Kontakt
Wszystkie pytania prosimy kierować na adres: paulina.choromanska@nowoczesnapolska.org.pl.
Projekt pn. "Mistrzowska Szkoła Poezji Wolnych Lektur" realizowany jest w ramach Programu Edukacja Kulturalna.
Budżet projektu: 85 500,00 zł.
Okres realizacji: 01.01-31.12.2022
Dofinansowanie ze środków MKDiN: 60 000,00 zł.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.
Dokumenty
Regulamin Mistrzowskiej Szkoły Poezji Wolnych Lektur.
Informacja o przetwarzaniu danych osobowych.
Polityka prywatności.
