Przypisy

wąż — hebr. נָחַשׁ (nachasz): 'wąż'. Można odczytywać postać węża jako symbol satana (czyli szatana, oskarżyciela), ale proste znaczenie wersetu mówi, że mowa tu o zwierzęciu, które obdarzone było nadzwyczajnymi cechami. Talmud (Sota 9b) relacjonuje, że początkowo wąż miał być królem wszystkich zwierząt, chodził wyprostowany i spożywał to samo, co człowiek, ale odkąd został przeklęty musi czołgać się na brzuchu i żywić się prochem. Tradycja widzi w nim także metaforę jecer hara 'skłonności do złego', która zwodzi ludzi do grzeszenia. Tora przyrównała jecer hara do węża, gdyż działa podobnie jak wąż, z natury mało widoczny i korzyść z niego jest w rzeczywistości bardzo niewielka, lecz szkoda, którą przynosi jest ogromna, zob. Sforno do 3:1. Por. także talmudyczną ideę (Bawa Batra 16a): «Powiedział Resz Lakisz: satan, jecer hara i Anioł śmierci są tym samym».

Sforno (1475–1549) rabi Owadja ben Jaakow Sforno, włoski rabin, komentator Biblii, filozof i lekarz.

[przypis tradycyjny]

warstwa rosy — „Rosa opadała na ziemię, na nią schodziła manna, i ponownie [warstwa] rosy opadała na [mannę], tak iż była ona jakby umieszczona w skrzyni”, Raszi do 16:13. [przypis tradycyjny]

Was zaś rozproszę między narody — „To jest surowa kara, bo gdy mieszkańcy jednej krainy idą na wygnanie w jedno miejsce, widzą się nawzajem i doznają pocieszenia, [lecz] Izrael zostanie rozproszony jak [zboże] przez wiejadło, jak wtedy, gdy ktoś przesiewa jęczmień wiejadłem, a żadne z [ziaren jęczmienia] nie przylega do drugiego”, Raszi do 26:33 [1]. [przypis tradycyjny]

w bólach rodzić będziesz dzieci — «Udręki związane porodem», zob. Raszi do 3:16. [przypis tradycyjny]

w całym obrębie twoim — hebr. בְּכָל גְּבֻלֶךָ (bechol gwulecha): w całych twoich granicach. Na całym ternie należącym do Żyda także obcy przybysz musi stosować się do tego zakazu, zob. Ibn Ezra do 13:7. [przypis tradycyjny]

wchodzić będzie Aharon do świątyni — „To także nie mogło odbywać się kiedykolwiek, lecz wyłącznie w Jom Kipur”, Raszi do 16:3 [2]. [przypis tradycyjny]

w czasie swoim — czyli w dogodnym, odpowiednim czasie. „Wedy gdy ludzie nie mają w zwyczaju wychodzić [z domu], np. w noce szabatowe”, Raszi do 26:4 [1]. [przypis tradycyjny]

w czasze — „Dwie czasze, jedna na połowę krwi z ofiar całopalnych, a druga na połowę krwi z ofiar pokojowych [tu: opłatnych] były po to, aby spryskać tą krwią na lud, stąd mędrcy uczą, że nasi praojcowie weszli w przymierze [z Bogiem] poprzez obrzezanie, zanurzenie [w mykwie] i spryskanie krwią [ofiarną], jako że nie ma spryskania krwią bez [uprzedniego] zanurzenia się [celem rytualnego oczyszczenia w odpowiednim zbiorniku wody]”, Raszi do 24:6 [2]. [przypis tradycyjny]

w domach, w których spożywać je będą — „Ale nie na odrzwiach i nadprożach stodół czy obór, które nie są przeznaczone do mieszkania”, Raszi do 12:7. [przypis tradycyjny]

wdowy, ani sieroty — „Prawo to [zakazuje gnębienia] każdego człowieka, ale Tora mówi o tym, co najczęstsze, ponieważ [wdowy i osierocone dzieci] są pozbawione ochrony i nierzadko zdarza się, że są krzywdzone”, Raszi do 22:21 [1]. [przypis tradycyjny]

w dzień oczyszczenia jego — „To uczy, że oczyszczania nie dokonuje się nocą”, Raszi do 14:2 [1]. [przypis tradycyjny]

W dzień ofiarowania waszego spożytą będzie i nazajutrz — Raszi wyjaśnia, że podczas uboju ofiary nie można mieć intencji spożycia jej poza wyznaczonym przez Torę właściwym czasem, zob. Raszi do 19:6 [1]. [przypis tradycyjny]

węglarki — Raszi wyjaśnia: naczynia, w których można było umieścić rozżarzone węgle, by przenieść je na ołtarz wewnętrzny, na którym spalane było kadzidło, zob. Raszi do 27:3 [6]. [przypis tradycyjny]

węża — hebr. תַּנִּין (tanin): wąż, smok, potwór morski lub rzeczny. „Faraon chełpił się swoją mocą, tak aż [prorok Ezechiel 29:3] nazywał go wielkim potworem [u Cylkowa krokodylem]. Powiedział Bóg do Mojżesza: idź i powiedz mu: tak jak ta laska zmieniał się w węża i połknęła inne laski, ale na koniec znowu stała się drewnem, tak i ty choć teraz połykasz dwanaście plemion Israela, to na koniec będziesz jak drewno: suchy i martwy”, Chizkuni do 7:9. Por. też przypis do Wj 4:3. [przypis tradycyjny]

według ceny jakiejkolwiek osoby — „[Orzeka] dać wartość pieniężną za życie, mówiąc: zobowiązuję się zapłacić za coś, od czego zależy życie”, Raszi do 27:2 [2]. „Oznacza to, że złoży on ślubowanie, mówiąc: jeśli Bóg uczyni dla mnie taką a taką rzecz, to odkupię moje życie zgodnie z jego wartością lub wartością życia mojego syna, lub wartością życia zwierzęcia”, Ibn Ezra do 27:2 [2]. [przypis tradycyjny]

Według czynów ziemi Micraim, w którejście mieszkali nie czyńcie — „To uczy, że czyny Micrejczyków i Kanaanitów były najbardziej zdeprawowane wśród wszystkich ludów, a miejsce [w Micraim], w którym przebywał lud Israela, najbardziej zepsute”, Raszi do 18:3 [1]. [przypis tradycyjny]

według liczby lat plonów sprzeda on tobie — „Gdy sprzedajesz lub nabywasz ziemię, musicie wiedzieć ile lat jest do roku jubileuszowego i według liczby lat oraz ilości plonów, które zdolna jest wydać [ta ziemia], właściciel sprzedaje a nabywca kupuje, bo ostatecznie [ziemia] wróci do [sprzedawcy] w roku jubileuszowym. Jeśli pozostało niewiele lat, a [właściciel] sprzedaje [pole] za wysoką cenę, to oszukany jest kupiec, jeśli jest wiele lat i [kupiec] będzie spożywał z tego liczne plony, to oszukany jest sprzedawca, trzeba więc kupować wedle czasu i dlatego jest napisane »według liczby lat plonów sprzeda on tobie«: sprzedawca sprzeda wedle ilości lat plonów, które osiągnie nabywca. A nasi mędrcy wywnioskowali, że kto sprzedaje pole, nie ma prawa sprzedać go na krócej niż dwa lata, aby [ziemia] pozostała w rękach nabywcy dwa lata, licząc od dnia do dnia, nawet jeśli w ciągu dwóch lat zdarzą się trzy plony, np. gdy sprzedał mu z plonem gotowym do zżęcia”, Raszi do 25:15 [1]. [przypis tradycyjny]

według oszacowania twojego na srebrne szekle — Ibn Ezra uczy, że człowiek ten przynosił barana o wartości przynajmniej dwóch szekli, zob. Ibn Ezra do 5:15 [1]. [przypis tradycyjny]

według rodzaju jego — «Te, które trzymały się swojego gatunku i nie uległy zwyrodnieniu», zob. Raszi do 6:20. [przypis tradycyjny]

wedle prawa dziewic postępuje z nią — Raszi podkreśla, że musi zapewnić żonie „pożywienie, ubranie i współżycie małżeńskie”, Raszi do 21:9 [2]. [przypis tradycyjny]

wedle wzoru, który pokazano ci na górze — „Zobacz tu, na górze [Synaj] wzór, który Ja ci pokazuję. Co uczy, że Mojżesz głowił się nad wyglądem świeczka, aż Święty Błogosławiony ukazał mu [wizję] menory z ognia”, Raszi do 25:40 [1]. [przypis tradycyjny]

Wejrzałem na was — hebr. פָּקֹד פָּקַדְתִּי (pakod pakadti) od rdzenia פָּקַד (pakad): zwrócić uwagę, zliczyć, wspomnieć, wyznaczyć, dokonać przeglądu, nawiedzić, być wezwanym, być odliczonym. Tego właśnie słowa użył Josef, gdy zapowiadał braciom, że zostaną w przyszłości wyprowadzeni z Micraim (por. Rdz 50: 24 i 25). Słowo pakad pojawia się w tym wersecie dwukrotnie, co może być odczytane jako dwa „wejrzenia”, jedno dotyczyło Israela, a drugie Szechiny (Boskiej obecności), która zstąpiła razem z Jakubem do Micraim i towarzyszyła ludowi Israela w ich cierpieniu, aluzja do tego może być odczytana w wersecie Rdz 46:4. Dwukrotne powtórzenie słowa pakad można wyjaśnić także w odniesieniu do Boskiego atrybutu miłosierdzia wobec Israela, oraz Boskiego atrybutu surowego sądu wobec Micraimu, co też jest zapowiedziane w słowach Boga do Abrahama „Wszakże i naród, któremu służyć będą, osądzę” por. Rdz 15:14, zob. Rabeinu Bachja do 3:16. [przypis tradycyjny]

wespół z nim — „Nie może być tak, że właściciel osła pójdzie sobie usiąść, mówiąc: skoro masz takie przykazanie, jeśli wola, to rozładuj [mi osła], dlatego napisane jest »z nim«, jeśli on opuści [swojego osła] to i tobie dozwolone jest zostawić go”, Chizkuni do 23:5 [2]. [przypis tradycyjny]

we wszystkich grzechach ich — Raszi wyjaśnia, że to rozgrzeszenie było dla osób, które weszły do Świątyni nieświadome faktu, że są w stanie nieczystości rytualnej, zob. Raszi do 16:16 [1]. [przypis tradycyjny]

we wszystkich pochodach ich — Raszi komentuje: podczas każdego etapu wędrówki, obłok spoczywał nad miejscem, gdzie obozowali; a miejsce ich zatrzymania także określane jest słowem מַסָּע (masa) dosł. podróż, wędrówka [tu: pochód], zob. Raszi do 40:38 [1]. [przypis tradycyjny]

we wszystkich siedzibach waszych — „Ponieważ jest to przykazanie, które obowiązuje tak w Kraju Israela jak i poza nim, dlatego jest napisane we wszystkich siedzibach waszych, ale odnośnie do ofiary pesachowej napisane jest w pokoleniach waszych, ponieważ to miało zastosowanie tylko w Ziemi Israela [jak długo istniała Świątynia Jerozolimska]”, Chizkuni do 12:20. [przypis tradycyjny]

we wszystkich siedzibach waszych — Sforno komentuje, że zakaz spożywania nowych zbiorów jęczmienia przed dniem 16 nisan obowiązuje nawet w czasach, gdy nie ma świątyni i gdy nie można już przynosić tam pierwszego zżętego snopa oraz towarzyszącej mu ofiary, zob. Sforno do 23:14 [1]. [przypis tradycyjny]

Weź Aharona i synów jego z nim — „Ten fragment został wypowiedziany siedem dni przed postawieniem Przybytku, ale w Torze nie ma wcześniej i później, [nie zawsze zachowana jest kolejność wydarzeń]”, Raszi do 8:2 [1]. [przypis tradycyjny]

Weźcie ofiarę pokarmową — „Pomimo tego, że jesteście w żałobie, a święte [pokarmy] zakazana są żałobnikom”, Raszi do 10:12 [2]. [przypis tradycyjny]

,Weźmiesz sobie cielca młodego na ofiarę zagrzeszną — „Aby dać do zrozumienia, że Święty Błogosławiony poprzez [ofiarę z] tego cielca przebaczył Aharonowi postępek ze sporządzeniem cielca”, Raszi do 9:2 [1]. [przypis tradycyjny]

wezmą sobie, każdy jagnię — „Sens tego przykazania był taki, że konstelacja barana w miesiącu nisan jest w największej mocy, bo jest to [wówczas] znak wschodzący, dlatego [Bóg] nakazał zarżnąć barana i spożyć go, aby uwiadomić, że nie dzięki mocy zodiaku wyszliśmy z [Micraim], ale na mocy dekretu Najwyższego. A wedle opinii naszych mędrców także dlatego, że Micrejczycy czcili [barana jako bóstwo]”, Ramban do 12:3. [przypis tradycyjny]

wezmą z krwi jego — Raszi zauważa, że chodziło o zebranie krwi jagnięcia do naczynia, nie do ręki, zob. Raszi do 12:7. [przypis tradycyjny]

wezwał Faraon Mojżesza — „Po trzech dniach, kiedy zobaczyli światło”, Ibn Ezra do 10:24. [przypis tradycyjny]

wezwał On Mojżesza dnia siódmego — Raszi komentuje: wezwał Mojżesza siódmego siwan, „aby wypowiedzieć Dziesięć Przykazań. I stali [tam] Mojżesz i wszyscy synowie Israela, ale Tora przyznała tu honor Mojżeszowi, [że to on został wezwany]. Inni uczą: obłok zasłonił Mojżesza na sześć dni, po Dziesięciu Przykazaniach, a dni te były na początku owych czterdziestu dni, które Mojżesz spędził na górze, aby otrzymać Tablice, co uczy, że każdy, kto wstępuje do Obozu Szechiny (Boskiej Obecności) wymaga oddzielania przez sześć dni”, Raszi do 24:16 [3]. [przypis tradycyjny]

wezwał też i Faraon — midrasz interpretuje słowo „też” w taki sposób, że początkowo Faraon wezwał małe dzieci, a nawet i swoją żonę, „jako że w Egipcie wszyscy byli biegli w czarach”, Rabeinu Bachja i Chizkuni do 7:11. [przypis tradycyjny]

wezwawszy — hebr. וַיִּקְרָא (wajikra): wezwawszy zapisane jest w Torze w taki sposób, że Alef, ostatnia litera tego słowa, jest pomniejszona, jako że Mojżesz, który zgodnie z tradycją spisywał Torę, pragnął pomniejszać we wszystkim swoje znaczenie, gdyż był człowiekiem niezwykle skromnym, zob. Rosz do 1:1 [1].

Rosz rabi Aszer ben Jechiel (1250–1327), rabin, talmudysta, ważny kodyfikator prawa, znany też jako Rabeinu Aszer, urodził się w Niemczech a zmarł w Toledo.

[przypis tradycyjny]

wezwawszy Mojżesza — „Wszystkie przemowy, wypowiedzi i rozkazy [Boga do Mojżesza] poprzedzone były wezwaniem, co było wyrazem miłości, w taki sposób zwracają się też do siebie aniołowie posługujący […], ale gdy [Bóg] objawia się prorokom innych ludów świata [powiązane jest to ze słowem opisującym] przypadkowe lub nieprzyjemne zdarzenie, jak jest napisane: »I zjawił się Bóg na spotkanie Bileama« (Lb 23:4)”, Raszi do 1:1 [1]. Komentarz nawiązuje do tego, że Tora używa tu rdzenia קָרָא (kara): zawołać, a w przypadku Bileama stosuje rdzeń קָרָה (kara): przydarzyć się. Oba rdzenie brzmią jednakowo, ale różnią się jedną literą.

Raszi skrót od rabi Szlomo ben Icchak (1040–1105), żył we Francji, czołowy żydowski autorytet wśród komentatorów Biblii i Talmudu.

Ponieważ poprzednia Księga kończy się tym, że chwała Boża napełniła Przybytek i Mojżesz nie mógł tam wejść, Bóg musiał go wezwać i zezwolić mu na wejście, a gdy był już wewnątrz Namiotu, słyszał głos Boży dochodzący do niego spomiędzy dwóch cherubów na pokrywie arki, zob. Chizkuni do 1:1 [1].

Chizkuni rabi Ezechiasz ben Manoach, francuski rabin i komentator Biblii z XIII wieku, jego przydomek „Chizkuni” to tytuł jego dzieła, które stanowi jeden z pierwszych komentarzy do klasycznego komentarza Rasziego.

[przypis tradycyjny]

w gęstym obłoku — „[Oznacza to] gęstą ciemność, tak aby [Mojżesz] nie mógł widzieć Boskiej Obecności”, Raszbam do 19:9. [przypis tradycyjny]

wiązkę — „Już trzy gałązki można nazwać wiązką”, Raszi do 12:22. [przypis tradycyjny]

wiatrem wschodnim — „Wiatr wschodni jest najsilniejszy ze wszystkich wiatrów i przy pomocy tego wiatru Święty Błogosławiony wymierza karę złoczyńcom”, Raszi do 14:21. „Bóg użył naturalnego zjawiska, gdyż wiatr [potrafi] osuszyć i zestalić [dna] rzek ”, Raszbam do 14:21. „Wiatr wschodni zmroził błotniste dno morskie”, Sforno do 14:21. [przypis tradycyjny]

widełki — Raszi wyjaśnia, że to rodzaj haków, którymi obracano mięso zwierząt ofiarnych na palenisku ołtarza, zob. Raszi do 27:3 [5]. [przypis tradycyjny]

widząc, że nie ma nikogo — Targum Jonatan wyjaśnia, że Mojżesz w tej chwili zrozumiał, iż wśród potomków tego Egipcjanina i tak nie znalazłby się nikt, kto przeszedłby na judaizm (w domyśle: w takim wypadku jego życie warte by było zachowania) zob. Raszi do 2:12. [przypis tradycyjny]

widział Israel Micrejczyków martwych na brzegu morza — „Morze wyrzuciło [martwe ciała] na brzeg, aby synowie Israela nie powiedzieli: tak jak my wyszliśmy po tej stronie [morza], tak oni wyszli po drugiej stronie, daleko od nas i będą ścigali nas nadal!”, Raszi do 14:30. [przypis tradycyjny]

widział Wiekuisty, iż szedł patrzeć i zawołał doń Bóg — „Był to anioł Wiekuistego, któremu zostało polecone, by przemówił w imieniu Wiekuistego”, zob. Chizkuni do 3:4. [przypis tradycyjny]

 widzieli Boga Israela — midrasz uczy: „[ponieważ] wpatrywali się [w wizję na Synaju] zasłużyli na śmierć, [gdyż nie można oglądać Boga i pozostać przy życiu], ale Święty Błogosławiony nie chciał zakłócać radości [z nadania] Tory, odsunął więc [karę] dla Nadaba i Abihu do dnia uświęcenia Przybytku, a [karę] dla starszyzny aż do [epizodu] gdy lud narzekał i zapłonął przeciw nim ogień Wiekuistego i pochłonął krańce obozu (por. Lb 11:1)”, Raszi do 24:10 [1]. Ibn Ezra wyjaśnia, że to co widzieli, była to wizja prorocka, zob. Ibn Ezra do 24:10 [1]. [przypis tradycyjny]

Wieczny — hebr. אֶהְיֶה (ehje) dosł. będę. „Będę z nimi w tym ucisku, tak jak będę z nimi, gdy będą doznawać cierpień od innych królestw. [Mojżesz] powiedział do Niego: Panie wszechświata! Czyż mam im jeszcze wspominać o jakichś przyszłych nieszczęściach? Dość im już i tego cierpienia! [Bóg] zaś odpowiedział mu: i słusznie rzekłeś, [podaj im Imię] »Będę« [bez dodawania »który będę«]”, zob. Raszi do 3:14. „Pierwsze [słowo] to Imię a dalsze dwa to objaśnienie tego Imienia, czyli: Moje Imię to »Będę«, ponieważ będę i pozostanę niezmienny na wieczność, bez końca, i będę z nimi, gdy będę ich ratować z Micraimu”, zob. Chizkuni do 3:14. Midrasz uczy, że Bóg powiedział do Mojżesza: powiedz im, że Ja jestem Tym, który był i Ja jestem obecnie i Ja będę w przyszłości, dlatego słowo Ehje: Będę, Jestem pojawia się w tym wersecie trzykrotnie, a jako że w odniesieniu do Stwórcy przeszłość i przyszłość są postrzegane jako kategoria teraźniejszości, dlatego wszystkie czasy określone są jednym i tym samym słowem, co wskazuje niezmienność istnienia. Bóg wyjaśnił Mojżeszowi, że Imię Ehje, które nakazał mu obwieścić ludowi, jest tożsame z Wielkim Imieniem [Tetragramatonem] i że są one też jednakie co do znaczenia (oba oznaczają Istnienie) oraz co do ilości liter, zob. Ramban do 3:13. [przypis tradycyjny]

Wieczorem poznacie, że to Wiekuisty wywiódł was z ziemi Micraim — „Ponieważ mówiliście do nas »boście wywiedli nas« (16:3), to wiedzcie, że to nie my wyprowadziliśmy was, ale wywiódł was sam Wiekuisty, a oto sprowadzi dla was przepiórki”, Raszi do 16:6. [przypis tradycyjny]

Wiedziesz łaską Twoją — Ibn Ezra uważa, że chodzi o „słupy obłoku i słupy ognia, bo to Bóg je wiódł”, Ibn Ezra do 15:13. [przypis tradycyjny]

wieko — hebr. כַּפֹּרֶת (kaporet), przykrycie na arkę w formie płaskiej płyty, por. Raszi do 25:17 [1]. Złota pokrywa umieszczana była na arce, z niej wystawały figury złotych cherubów zwrócone do siebie twarzami. Rozpostarte skrzydła cherubów stykały się na górze, otaczając pustą przestrzeń ponad wiekiem i to stamtąd Bóg komunikował się z Mojżeszem (por.Wj 25:22). Słowo kaporet oparte jest na rdzeniu כָּפַר (kafar): pokryć, dokonać przebłagania (pojednania), wymazać winę, uzyskać przebaczenie, odpokutować. Ten sam rdzeń znajduje się w nazwie święta Jom Kipur Dzień Przebłagania. Kaporet oznacza więc miejsce przebłagania lub pojednania, a nazwa ta wskazuje na rolę, jaką wieko odgrywało w rytuale przebłagania w Jom Kipur. Midrasz (Sifrei Dewarim 1:17) sugeruje, że kaporet przynosił przebaczenie za grzech złotego cielca, co wiąże się także z tym, że oba przedmioty wykonane były ze złota. [przypis tradycyjny]

Wiekuistego jest ziemia — „a nie twoja, Faraonie”, Ibn Ezra do 9:29. [przypis tradycyjny]

Wiekuisty — czteroliterowe Imię Boga J-H-W-H, tzw. tetragram, oparte jest na hebrajskim rdzeniu הָיָה (haja): 'być, istnieć'. W judaizmie imię to traktowane jest z wielką świętością i zgodnie z tradycją nie jest wymawiane na głos, lecz zastępowane słowem Adonaj ('Pan') lub Haszem ('To Imię'). Cylkow tłumaczy tetragram jako 'Wiekuisty', zaś słowo אֱלֹהִים (Elohim) jako 'Bóg'. Raszi do 2:5 pisze: «'Wiekuisty' to Jego Imię, 'Bóg' oznacza, że jest On władcą i sędzią nad wszystkim». [przypis tradycyjny]

Wiekuisty — hebr. יהוה (J-H-W-H) Czteroliterowe Imię Boga, tzw. tetragram, oparte jest na hebrajskim rdzeniu הָיָה (haja): być, istnieć. Imię to traktowane jest z wielką świętością i zgodnie z tradycją nie jest wymawiane na głos, lecz zastępowane słowem Adonaj (Pan) lub Haszem (To Imię). Cylkow konsekwentnie tłumaczy tetragram jako Wiekuisty. [przypis tradycyjny]

Wiekuisty imię Jego — „On toczy wojny nie przy pomocy narzędzi wojennych, ale wojuje [mocą] swojego Imienia”, Raszi do 15:3. [przypis tradycyjny]

Wiekuisty jest sprawiedliwy — Chizkuni komentuje, że Wiekuisty jest sprawiedliwy, bo kiedy człowiek prowadzi wojnę przeciw drugiemu, napada go z znienacka, bez ostrzeżenia, natomiast Wiekuisty i ostrzegał, i dawał Micrejczykom szansę na uratowanie dobytku; zob. Chizkuni do 9:27. [przypis tradycyjny]

Wiekuisty szedł przed nimi — werset mówi w taki sposób o wszechobecnym Bogu, ponieważ „Tora mówi językiem zrozumiałym dla ludzi, jako że to moc Wiekuistego szła z Israelem”, Ibn Ezra do 13:21. [przypis tradycyjny]

Wiekuisty, Wiekuisty — „To oznacza cechę Boskiego miłosierdzia, jedno [Wiekuisty] odnosi się do [miłosierdzia Boga] zanim człowiek zgrzeszy, a drugie [do sytuacji], gdy zgrzeszył, ale dokonał teszuwy (skruchy)”, Raszi do 34:6 [1]. [przypis tradycyjny]

Wielce, wielce pomnożę męki — «Udręki związane z wychowywaniem dzieci», zob. Raszi do 3:16. [przypis tradycyjny]

wielki dzień wypoczynku, dzień wypoczynku, święty dla Wiekuistego — hebr. שַׁבָּתוֹן שַׁבַּת קֹדֶשׁ לַה' מָחָר (szabaton szabat kodesz Adonaj), dosł. dzień odpoczynku, święty Szabat dla Boga. Rdzeń שָׁבַת (szawat) oznacza zaprzestać, odpocząć, pochodzący z niego rzeczownik szabaton oznacza całkowity odpoczynek, pełne powstrzymanie się. Słowo Szabat na określenie soboty zachowuje te znaczenia, tutaj dodatkowo podkreśla się aspekt świętości Szabatu. Cylkow, usiłując oddać skomplikowane znaczenie tej frazy użył metody opisowej. Rabeinu Bachja zauważa, że powtórzenie imienia Szabatu w tym wersie podkreśla, że wszystkie aspekty Szabatu są podwójne: porcje manny, ofiary świątynne i psalmy czytane w Szabat, por. Rabeinu Bachja do 16:23. [przypis tradycyjny]

wielonożnych — „To jest stonoga”, Raszi do 11:42 [5]. [przypis tradycyjny]

wiem, że się jeszcze nie obawiacie — „Wiem, że nadal się nie lękacie i gdy tylko nastanie ulga, będziecie dalej trwali w waszym zepsuciu”, Raszi do 9:30. „Wiem, że zanim nas wypuścisz jeszcze przyjdą na ciebie lęk i przerażenie, dużo większe od tego teraz. Lub: wiem, że jeszcze nie dość się boicie, bo pszenica i orkisz nie zostały potłuczone i ciągle macie co jeść”, Chizkuni do 9:30. [przypis tradycyjny]

wieniec złoty — [wieniec ten] był „symbolem Korony Kapłaństwa”, Raszi do 30:3 [2]. [przypis tradycyjny]

wieniec złoty wokoło — jako „symbol korony królewskiej, stół jest bowiem wyrazem bogactwa i wielkości, tak jak mówi się: królewski stół”, Raszi do 25:24 [1]. [przypis tradycyjny]

wieniec złoty wokoło — „Rodzaj [ornamentu w kształcie korony] otaczał szczyt [skrzyni] od góry dookoła. [Becalel] wykonał zewnętrzną skrzynię wyższą od wewnętrznej, tak iż trochę wystawała do góry na grubość pokrywy i jeszcze nieco wyżej. Gdy pokrywa spoczywała na grubości ścianek [arki], wieniec wystawał w górę [zakrywając] całą grubość pokrywy i odrobinę powyżej. [Ten wieniec] był symbolem Korony Tory”, Raszi do 25:11 [2]. [przypis tradycyjny]

winę i występek — hebr. עָוֹן (awon): wina oznacza „grzechy popełniane rozmyślnie”, פֶּשַׁע (pesza): występek oznacza „bunty, które człowiek robi z zuchwałością”, Raszi do 34:7 [3]. [przypis tradycyjny]

w jubileuszu wyzwalają się — „Za darmo”, Raszi do 25:31 [4]. [przypis tradycyjny]

W każdym miejscu w którym oznajmię imię Moje, przyjdę do ciebie i pobłogosławię cię — „[Bóg powiedział:] tam gdzie dam ci pozwolenie na wymawianie Mojego Właściwego Imienia [tetragramu], tam przyjdę do ciebie i pobłogosławię cię, i sprawię, że Moja Szechina (Boska Obecność) spocznie na tobie. Stąd płynie nauka, że Imię Czteroliterowe wolno wymawiać jedynie w miejscu, do którego przychodzi Szechina, a była to Świątynia Jerozolimska, tam dozwolone było kohenom wymawiać to Imię, gdy wznosili ręce, aby błogosławić lud”, Raszi do 20:21. [przypis tradycyjny]

w księgę — „Ten fragment został wypowiedziany w 40 roku wędrówki […] i chodzi tu o Księgę Tory lub może mieli też i inną księgę, zwaną Księga Wojen Wiekuistego (por. Lb 21:14), której my już nie mamy”, Ibn Ezra do 17:14. [przypis tradycyjny]

włos na zakażeniu zbielał — „Z początku był ciemny a teraz zbielał, chodzi tu o minimum dwa włosy”, Raszi do 13:3 [1]. [przypis tradycyjny]

włoży szaty swoje — „Osiem szat, w których pełnił służbę we wszystkie dni roku”, Raszi do 16:24 [3]. [przypis tradycyjny]

w miarę jego [możliwości] spożycia — „Chodzi o osoby zdatne do jedzenia baranka, nie obejmuje to chorych i starszych, którzy nie mogą spożyć [przynajmniej ilości mięsa] wielkości oliwki”, Raszi do 12:4. [przypis tradycyjny]

wnijdzie Aharon do Przybytku zboru i złoży szaty lniane — Raszi wyjaśnia, że nie jest to właściwe miejsce tego wersetu, należałoby go czytać po wersecie 25, zaś porządek służby ofiarniczej w Jom Kipur był następujący: poranna ofiara nieustająca, którą Najwyższy Kohen sprawował w złotych szatach, ofiary z byka i kozła, których krew pryskana była wewnątrz świątyni oraz kadzidło spalane na kadzielnicy, to czynił w szatach lnianych, ofiara z barana należącego do Najwyższego Kohena z i barana należącego do ludu oraz część ofiary dodatkowej, to czynił ubrany w złote szaty, wyniesienie łyżki i kadzielnicy, tu Najwyższy Kohen był w szatach lnianych, pozostała część ofiary dodatkowej i popołudniowa ofiara nieustająca oraz kadzidło spalane na ołtarzu wewnętrznym, tu ubrany był ponownie w złote szaty, zob. Raszi do 16:23 [2]. [przypis tradycyjny]

wół albo osioł — „To samo prawo odnosi się do wszelkich innych zwierząt”, Raszi do 21:33 [4]. [przypis tradycyjny]

wół bodliwy od wczoraj i zawczoraj — „Nie był to [wół] łagodny, było wiadomo, że bodzie, i zdarzyło się to już trzykrotnie”, Raszi do 21:36 [1]. [przypis tradycyjny]

wół ubódł wołu sąsiada — „Czy to rogami, czy [ciężarem] ciała, czy nogą, czy poprzez ugryzienie: wszystko to obejmuje określenie ubódł, oznacza to ogólnie natarcie, uderzenie”, Raszi do 21:35 [1]. [przypis tradycyjny]

wór — czyli „odzież z koziej sierści”, Raszbam do 11:32 [2]. [przypis tradycyjny]

w obozie — czyli „poza dziedzińcem świątyni”, Raszi do 17:3 [2]. [przypis tradycyjny]

w oczach ludu — komentatorzy spierają się, o który lud chodzi: Tur uważa, że odnosi się to do ludu Israela, a Ibn Ezra, że do ludu Micraimu, zob. Ibn Ezra do 11.3 i Tur do 11:3. [przypis tradycyjny]

w ogniu spalicie — Według Chizkuniego spalenie resztek miało być oznaką pogardy dla barana jako bożka, zob. Chizkuni do 12:10. [przypis tradycyjny]

wojna Wiekuistemu z Amalekiem od pokolenia do pokolenia — „Jak długo nad tronem Boga będzie ręka czyli siła sprzeciwiająca się Jego królowaniu, tak długo będzie wojna Boga z Amalekiem, jest tu też odniesienie do Szaula, pierwszego króla Israela, który walczył z Amelekiem, i tak będzie »od pokolenia do pokolenia«, że każdy król, który będzie w Israelu, ma obowiązek prowadzić wojnę z Amalekiem, aż imię Amaleka zostanie wymazane [z historii]”, Tur do 17:16. [przypis tradycyjny]

 wolny — od kary, zob. Ibn Ezra do 21:28. [przypis tradycyjny]

woń przyjemną, na ofiarę ogniową — Raszi wyjaśnia, że ofiara pokarmowa przynoszona z płynną była w całości spalana, wedle porządku: najpierw narządy zwierzęcia potem ofiara pokarmowa, zob. Raszi do 29:41 [1]. [przypis tradycyjny]

woń przyjemna Wiekuistemu — „Przynosząca Mu ukontentowanie, [gdy Bóg może powiedzieć]: rozkazałem i Moja wola została wykonana”, Raszi do 1:9 [3]. [przypis tradycyjny]

woń przyjemna Wiekuistemu — „W przypadku [ofiary z] ptaka napisane jest »woń przyjemna« i w przypadku [ofiary ze] zwierząt napisane jest »woń przyjemna«, aby nauczyć, że [nie jest tak istotne], czy ktoś ofiarowuje dużo czy mało, najważniejsze, by skierował swoje serce ku Niebu”, Raszi do 1:17 [4]. [przypis tradycyjny]

wonią przyjemną — hebr. רֵיחַ נִיחוֹחַ (reach nichoach): woń przyjemna, zapach kojący dla Boga czyli: „duchowe ukojenie przede Mną, bo nakazałem i Moja wola została wykonana”, Raszi do 29:18 [1]. [przypis tradycyjny]

wonności — hebr. סַמִּים (samim): przyprawy, pachnidła używane w kadzidłach, współcześnie także lekarstwo i środek odurzający. Ibn Ezra łączy to ze słowem בְּסַמִּים (besamim): wonności, pachnidła, aromatyczne korzenie i wyjaśnia, iż było to „kadzidło z wonności z [innymi] przyprawami, a być może samim były najważniejszym jego składnikiem”, Ibn Ezra do 30:7 [1]. [przypis tradycyjny]

w piecu jednym — „Z powodu braku opału”, Raszi do 26:26 [3]. [przypis tradycyjny]

Wpisz to dla pamięci — „[Pamietaj że] Amalek nadszedł i zwarł się w walce z Israelem [jako pierwszy], przed wszystkimi innymi narodami”, Raszi do 17:14. Ma to być spisane, „a nie przekazywane jedynie ustnie, aby nie uległo zapomnieniu z biegiem czasu”, Chizkuni do 17:14. [przypis tradycyjny]

w płomieniu ognistym — Bóg chciał, aby Mojżesz przywykł do takich zjawisk, by nie lękał się płomieni i błyskawic w czasie objawienia na Górze Synaj, zob. Chizkuni do 3:2. [przypis tradycyjny]

w podkopie schwytanym będzie złodziej — „W chwili gdy [złodziej] włamywał się do domu”, Raszi do 22:1 [1]. [przypis tradycyjny]

wprost z pola plon jego pożywać będziecie — „Wedle tego co jest na polu, możesz jeść z tego co masz w domu, bo jeśli dla dzikich zwierząt skończy się [plon] na polu i ty musisz wynieść [takie produkty] z własnego domu, co powiedziane jest w odniesieniu do roku szabatowego to samo powiedziane jest w odniesieniu do roku jubileuszowego”, Raszi do 25:12 [2]. [przypis tradycyjny]

wraź to w uszy Jehoszui — „[Bóg] dał Mojżeszowi do zrozumienia, że to Jehoszua wprowadzi lud do Ziemi Israela”, Raszi do 17:14. [przypis tradycyjny]

wraz z całopaleniem, co na drwach — Raszi komentuje, że to uczy, iż codzienna ofiara całopalna powinna była znaleźć się na ołtarzu jako pierwsza, przed wszystkimi innymi ofiarami, zob. Raszi do 3:5 [1]. [przypis tradycyjny]

wrócicie — każdy — do posiadłości swojej — „Ale czyż nie jest już powiedziane (25:10) »wrócicie każdy do posiadłości swojej«? Jednak [ten werset] dodaje sytuację, gdy ktoś sprzedał swoje pole, ale pojawił się syn [tego sprzedawcy] i je wykupił, [takie pole również] wraca do ojca w roku jubileuszowym”, Raszi do 25:13 [1]. Zwrot ziemi „miał miejsce na początku roku”, Ibn Ezra do 25:13 [1]. [przypis tradycyjny]

wrócił do Jitro, teścia swojego — poszedł, by uzyskać jego pozwolenie, ponieważ przysiągł teściowi, że nie odejdzie bez jego zgody, zob. Raszi do 4:18. [przypis tradycyjny]

wróżbiarstwem — hebr. נָחַשׁ (nachasz): zgadywać, uprawiać wróżbiarstwo „Na przykład gdy ktoś, przepowiada [z odgłosów] łasicy lub ptaków, z tego że komuś chleb wypadł z ust, albo że jeleń przebiegł mu drogę”, Raszi do 19:26 [2]. [przypis tradycyjny]

w skrzydłach jej — tu oznacza to „rzeczywiste pióra, ale czyż nawet zwykły człowiek, czując woń palącego się pierza nie doznaje obrzydzenia? Czemu zatem Tora nakazała składać to w ofierze? Aby ołtarz był nasycony i przyozdobiony ofiarą przyniesioną przez biedaka, [jako że ptak bez pierza nie wygląda godnie]”, Raszi do 1:17 [3]. [przypis tradycyjny]

wsławię się przez Faraona — „Kiedy Święty, niech będzie błogosławiony, mści się nad niegodziwymi, Jego imię jest wywyższone i uhonorowane”, Raszi do 14:4. [przypis tradycyjny]

wsławiony świętością — Ibn Ezra komentuje, że chodzi o Boski Tron chwały, zob. Ibn Ezra do 15:11. [przypis tradycyjny]

wspaniały — hebr. נוֹרָא (nora) dosł. straszliwy, budzący lęk. „Będą się bali wypowiadać Twoje chwały, aby ich nie umniejszyć, jak jest napisane: »Ciebie [nawet] milczenie wysławia« (Ps 65:2)”, zob. Raszi do 15:11. [przypis tradycyjny]

W spodnią szatę lnianą, świętą, przyoblecze się, spodnie też lniane będą na ciele jego, — „To uczy, że Aharon wewnątrz [w Najświętszym Miejscu] nie służył w ośmiu szatach [Najwyższego Kohena], w których pełnił służbę na zewnątrz [tego miejsca], jako że zawierały one złoto, a oskarżyciel nie może stać się obrońcą [Aharon prosząc o wybaczenie nie mógł mieć na sobie złota, które przypominałoby o grzechu złotego cielca]. [Wewnątrz służył] w czterech szatach, jakie miał zwykły kohen, które [na tę okazję] były całe ze lnu”, Raszi do 16:4 [1]. [przypis tradycyjny]