Przypisy

łońskie dla nowego uprzątać będziecie — „Klepiska będą już pełne nowego [plonu], a spichlerze pełne jeszcze starego i będziecie musieli uprzątnąć spichlerze, [przenosząc] je w inne miejsce, aby do tych wnosić nowe [plony]”, Raszi do 26:10 [2]. [przypis tradycyjny]

łońskie, zaprzeszłoroczne — „Plony nabierając czasu, będą zachowane w dobrej jakości, tak że stare [zapasy] sprzed trzech lat będą lepsze do spożycia niż te z zeszłego roku”, Raszi do 26:10 [1]. [przypis tradycyjny]

łorzeczył imieniu Wiekuistego — „Winny [kary śmierci] jest dopiero wtedy, gdy wypowie Czteroliterowe Imię Boga, a nie gdy przeklina używając jedynie zastępników Imienia”, Raszi do 24:16 [1]. [przypis tradycyjny]

lamp do niego — siedem — „Rodzaj dzbaneczków, w których umieszczano oliwę i knoty”, Raszi do 25:37 [1]. [przypis tradycyjny]

Laska — laskę Mojżesz zawsze miał ze sobą, wspierał się na niej zwyczajem starców i tej laski miał używać wykonując znaki przed Faraonem, bowiem nie pojawiłby się przed Faraonem ze zwykłym pasterskim narzędziem, zob. Ibn Ezra do 4:2. [przypis tradycyjny]

laskę tę weźmiesz (…) nią owe znaki wykonasz — ta laska zamieniła się w węża na oczach synów Israela i przed Faraonem, posłużyła do uderzenia wód Nilu, by zmienić je w krew, do sprowadzenia plagi żab i plagi wszy [u Cylkowa komarów] do sprowadzenia gradu, plagi szarańczy i do wywołania ciemności, zob. Ibn Ezra do 4:17. „Chociaż nie jest ona wykonana z żadnego wartościowego drewna, oto uświęciłem ją, aby była ci jako znak”, zob. Sforno do 4:17. [przypis tradycyjny]

laskę twą, którąś uderzył w rzekę, weźmiesz w rękę twoją — „Lud Israela mówił, że laska ta jest zdatna tylko do wymierzania kar: tą [laską] ukarany był Faraon i Micrejczycy licznymi plagami w Micraim i na morzu, dlatego jest powiedziane »laskę twą, którąś uderzył w rzekę«, czyli: niech ujrzą teraz, że także do dobrych celów jest ona przeznaczona”, Raszi do 17:5. [przypis tradycyjny]

Lecz kto nie czyhał — Raszi sądzi, że mowa tu tylko o nieumyślnym zabójstwie, gdy zabójca nie planował tego ani nie czyhał na ofiarę w zasadzce, zob. Raszi do 21:13 [1]. [przypis tradycyjny]

lichwy — hebr. słowo רִבִּית (ribit) oznacza: pożyczka na procent, odsetki, lichwa, ale tutaj Tora użyła słowa נֶשֶׁךְ (neszech) dosł. ugryzienie, co Raszi komentuje: „ponieważ jest to jak ugryzienie węża, który ukąsił, czyniąc małą rankę na nodze, czego [początkowo] się nie odczuwa, ale nagle [rana] nabrzmiewa i [ukąszenie] rozchodzi się na całe ciało, aż po czubek głowy, tak też jest i z pożyczką na procent, [z początku] nie jest odczuwalna ani zauważalna, aż odsetki narosną i spowodują wielką stratę finansową”, Raszi do 22:24 [5]. [przypis tradycyjny]

licznym już lud ziemi — skoro są liczni, wykonują dużo pracy, więc ich nieobecność spowoduje poważną stratę, zob. Raszi do 5:5. [przypis tradycyjny]

liściastego — u Cylkowa: rozłożystego. Gałązka mirtu (Myrtus communis). „Jego gałęzie są splecione jak liny i sznury, a jest to mirt, hebr. הֲדַס (hadas), którego [liście układają] się na kształt warkocza”, Raszi do 23:40 [4]. [przypis tradycyjny]

listwę — Raszi komentuje, że istnieją rozbieżne opinie, co to tej listwy: czy była ona od góry wokół krawędzi stołu, czy była umieszczona na dole, z czterech stron stołu, pomiędzy nogami i spoczywał na niej blat stołu, zob. Raszi do 25:25 [1]. [przypis tradycyjny]

lituję się — „W tych chwilach, gdy zapragnę się ulitować. Na razie [Bóg] zapewnił go tylko, że czasem otrzyma odpowiedź [na modlitwę], a czasem nie. Ale w chwili, gdy to [objawienie majestatu] miało miejsce, rzekł mu: »Oto Ja zawieram przymierze…« (por. Wj 34:10) i zapewnił go, że [przywoływanie Trzynastu Cech Miłosierdzia] nie okaże się nigdy daremne”, Raszi do 33:19 [4]. [przypis tradycyjny]

lud cały widział gromy — „Widzieli to, co było do usłyszenia, coś czego nie można zobaczyć w żadnym innym przypadku”, Raszi do 20:15. To widzenie należy rozumieć jako pojmowanie, rozumienie, zob. Rabeinu Bachja do 20:15. [przypis tradycyjny]

lud cały widział — „To uczy, że nie było wśród nich ani jednego niewidomego. Skąd wiadomo, że nie było wśród nich także niemowy? Bo jest napisane »I odpowiedział cały lud« (Wj 19:8). I skąd wiadomo, że nie było wśród nich głuchego? Bo jest napisane »rzekli […] spełnimy i usłuchamy« (Wj 24:7)”, Raszi do 20:15. [przypis tradycyjny]

lud okoliczny — „Lud dla którego ziemia została stworzona, lud, który w przyszłości odzieczy Ziemię [Israela] na skutek spełniania tych przykazań”, Raszi do 20:2 [3]. [przypis tradycyjny]

lud to twardego karku — „Odwracają się plecami do tych, którzy ich karcą, odmawiają słuchania”, Raszi do 32:9 [1]. [przypis tradycyjny]

Ludźmi świętymi bądźcie Mi — „Jeśli będziecie święci i będzie się trzymać z dala od obrzydliwości, padliny i rozszarpanego [mięsa], wówczas będziecie Moi, jeśli nie, to nie będziecie Moimi”, Raszi do 22:30 [1]. [przypis tradycyjny]