Form: Liryka,
motif: Potwór,
period: Średniowiecze

Potwór to uosobione wynaturzenie; dlatego też podstawowym znaczeniem, jakie niesie ze sobą fakt jego pojawienia się jest naruszenie istniejącego (a więc „naturalnego”) porządku. W literaturze znajdujemy rozmaite konkretyzacje potworów: od bazyliszka do skomplikowanej wizji Kasprowicza, w której potwór jest po części Molochem, po części zaś personifikacją tłumu. To ostatnie skojarzenie jest zresztą dość częste ze strony tłumu oczekuje się nieobliczalności, irracjonalności działań oraz ogromnej siły. W Psalmach przyszłości Krasiński przedstawił lud jako uśpionego olbrzyma, którego nagłe przebudzenie wiązać się musi z niebezpieczeństwem. Olbrzyma należy zaliczyć potworów, podobnie jak biblijnego Lewiatana, a także wampira i upiora (jako stwory pozostające pomiędzy życiem a śmiercią i przez to naruszające „naturalny” porządek, w którym stan życia i świat śmierci powinien być rozdzielony).

Czas

w Europie IV/V-XV w.; w Polsce X-XV w.

Najwybitniejsi twórcy

św. Augustyn, św. Tomasz z Akwinu, D. Alighieri, F. Villon; twórcy anonimowi

Reprezentatywne gatunki

dramat liturgiczny, misterium, moralitet, legenda, ballada, kronika, pieśń, chansons de geste, wiersz średniowieczny, dialog

Średniowiecze to tysiącletnia epoka, w czasie której po okresie rozkładu i upadku Imperium Rzymskiego oraz po wędrówkach ludów, Europa skonsolidowała się ponownie wokół religii chrześcijańskiej i instytucji Kościoła. Cechami literatury tego okresu są: uniwersalizm, nawiązywanie do tematów i motywów biblijnych Starego i Nowego Testamentu, dydaktyzm (skupiano się na cennych pouczeniach moralnych), parenetyczność (wskazywanie wzorów osobowych), alegoryczność, anonimowość (autorzy pisali dla pożytku powszechnego i chwały samego dzieła, nie własnej), dwujęzyczność (pisano w ogólnoeuropejskim języku łacińskim oraz lokalnych językach narodowych).

• autor: Bartosz Pietrzak