Henryk Sienkiewicz
Ogniem i mieczem, tom pierwszy
Przy świetle ognia palącego się nad brzegiem woda rzeki połyskiwała krwawo i zdawała się z...
      
    
    
  Przy świetle ognia palącego się nad brzegiem woda rzeki połyskiwała krwawo i zdawała się z...
      
    
    
  Istotnie w drugim złożeniu bluźnierca padł na ziemię jak gromem rażony — i padł głową ku...
      
    
    
  Zbudowali się tym widokiem obecni i każdy dobrej wróżby w tym młodzieńczym zapale dopatrzył, a...
      
    
    
  Lecz Horn żył jeszcze i długie miał przed sobą dni mąk okropnych. Chłop, który go...
      
    
    
  Biały tuman przesłaniał sam szczyt Jasnej Góry i wedle zwykłego rzeczy porządku powinien był zakrywać...
      
    
    
  Spostrzegłszy to, ów stary wojownik po prostu zląkł się i tego obrońcy, i własnego zadania...
      
    
    
  Pewnego rana popłoch wszczął się we wschodnio-południowym przykopie; żołnierze bowiem ujrzeli wyraźnie niewiastę w błękitnym...
      
    
    
  Był pewien żołnierz szwedzki, który częstokroć podchodził pod mury i tubalnym głosem bluźnił przeciw Bogarodzicy...
      
    
    
  Wtem uczynił się dziwny znak. Oto nagle naokół rozległ się szum skrzydeł i całe stada...
      
    
    
  — Starzy ludzie powiadają — odrzekł żołnierz — że niech jeno jaki dom ma się zawalić, zaraz jaskółki...
Wiąże się on z metaforycznym odczytywaniem rzeczywistości: pewne zjawiska przyrody (takie jak zaćmienie słońca, spadająca gwiazda, czy anomalie pogodowe) są postrzegane jako znaczące. Mogą zapowiadać przyszłe wydarzenia (np. wojnę; por. początek Ogniem i mieczem Sienkiewicza) lub stanowić ,,odgórną" ocenę postępowania ludzi (np. chmura i piorun w Balladynie Słowackiego).