Theme Obraz świata
in work Dziecko przez ptaka przyniesione

Ta miłość właśnie do jedności jest często źródłem szaleństw; dla niej poświęcić wszystko człowiek go­tów, choć ona przecie zaprzeczona w samej naturze bytu, który z wielości źródła swoje bierze i ku jej pomnożeniu zmierza.

Tu, w jawnej życia sferze — krew, krzyk, wy­strzały, szarże, szturmy, pieśni; padają ludzie, wie­rząc słowom, które wzywają ich do walki w służbie rewolty albo prawa — giną — a potem im pogrzeby jedna lub druga strona sprawia, na grobach jeszcze pisząc hasła, którym ich śmierć pożywką będzie co rok — w rocznicę uroczystą.

Tak na powierzchni: słowa, słowa — i czyny, co się z słowem kłócą, zdradzone hasła, kruche prawa, wątpliwe prawdy — sprzeczność wszędzie, niekon­sekwencja, nieład, niesmak i ni pies ni wydra dwu­znacznych cnót, sprzecznych zasad, ogólny chaos, roz­przężenie, „stan, co sanacji szybkiej żąda”, „kryzys wartości” i zwątpienie, i jak to jeszcze wszystko na­zwać: mętlik ogólny, „Untergang…” czy „ciemnych sił podziemny spisek”?

Właśnie: oni! Tajemni osobnicy — nowy ład two­rzą w ciszy, zgodni w tym tylko, by zredukować kategorie, których za dużo jest w użyciu oraz po­działy nazbyt liczne — na partie, prawdy, prawa, wiary — zastąpić jednym — ostatecznym: na wy lub my, na prawo — lewo, wam śmierć lub życie, albo nam, nóż czy pistolet, białe — czarne, potem jed­ność — boska, krwawa — jedność zasady, jedność celów…