Autor: Motiejus Valančius

Ur.

16 lutego 1801 r. we wsi Nasrėnai

Zm.

17 maja 1875 r. w Kownie

Najważniejsze dzieła:

Žemaičių vyskupystė, Patarlės žemaičių, Palangos Juzė, Vaikų knygelė, Paaugusių žmonių knygelė, Pasakojimai Antano tretininko, ok. 70 różnych opowiadań i nowel o charakterze dydaktycznym.

Pisarz, kształciciel, jeden z pierwszych twórców tekstów literackich (pisanych prozą), historyk, biskup żmudzki. Jest uważany za „trzeźwiciela” narodu, odważnie i sprawnie walczącego przeciw rusyfikacji narodu litewskiego.

M. Valančius pochodził z majętnej rodziny chłopskiej. Po ukończeniu sześcioletniej szkoły w Kalwarii Żmudzkiej, wstąpił do seminarium duchownego w Worniach (lit. Varniai), skąd jako niezwykle uzdolniony kleryk został wysłany na dalszą naukę do Wileńskiego Seminarium Duchownego. Seminarium owe kończył zyskując tytuł kandydata teologii. W 1828 r. otrzymał święcenia kapłańskie. Pełnił obowiązki kapelana w szkołach w Mozyrzu (biał. Мазыр, Mazyr) i Krożach (lit. Kražiai). W 1840 r. rozpoczął pracę profesorską w Wileńskiej Akademii Duchownej, która po dwu latach została przeniesiona do Petersburga. W 1845 r. M. Valančius wrócił na Żmudź, gdzie został wybrany na rektora Żmudzkiego Seminarium Duchownego. Tutaj zostało napisane studium historyczne Biskupstwo żmudzkie (lit. Žemaičių vyskupystė), w którym autor przedstawił kulturalną i społeczną historię kościoła na Litwie. W 1849 r. M. Valančius we Włoszech otrzymał święcenia biskupie i został obrany na biskupa żmudzkiego.

M. Valančius jest uważany za założyciela i orędownika Litewskiego Bractwa Trzeźwości, którego początek działania datuje się na 1858 r.. Wówczas sam – już jako biskup – w czasie wizyty do Kupiszek (lit. Kupiškis) zachęcał wszystkich do wstąpienia do bractwa, a ponad sto osób obiecujących porzucić pijaństwo, sam wciągnął na listę.