Motyw: Duch

Duch X

«On teraz zna niebezpieczeństwo
Grzechu, co ściągnął nań czyśćca męczeństwo:
Potępia zawiść, duchową szkaradę,
Która...
↓ Rozwiń fragment ↓
«On teraz zna niebezpieczeństwo
Grzechu, co ściągnął nań czyśćca męczeństwo:
Potępia zawiść, duchową szkaradę,
Która was brudem tak powszednim kali,
Aby mniej drudzy na ten grzech płakali.
Bo gdy lgną wasze żądze i nadzieje
Do tych dóbr, z których część każda maleje
Gdy się ich całość na wielu rozrzuca,
Zawiść wzdychaniem morduje wam płuca.
Gdybyście w niebo wznieśli żądze wasze,
Które na ziemi lada fraszka drażni,
W sercach by takiej nie było bojaźni.
Bo tam kto więcej mówi: Oto nasze!
Ten większą cząstkę posiada z dóbr ducha,
W nim miłosierdzie większym ogniem bucha».
— «Twych odpowiedzi ja łaknę bez końca,»
Rzekłem, «bo duch mój trawi myśl wątpiąca.
Jakżeby mogło dobro podzielone
Więcej bogacić licznych posiadaczy,
Niż gdyby było w jednostce skupione?»
A mistrz: «Twej myśli ruch zawsze ślimaczy,
Tkwi w rzeczach ziemskich, w ciasnym kółku chodzi,
Ze światła prawdy w niej się ciemność rodzi.
Najwyższe dobro i niewysłowione
Spada, gdzie miłość ku niemu drży cała,
Jak schodzi promień do jasnego ciała,
Gdzie większy zapał większym blaskiem pała.
Duch ile więcej ukochał miłośnie,
O tyle wieczna jego wartość rośnie;
Tam dusz społecznych im większe zebranie,
Tym większa jest ich miłość i kochanie;
Jak jedna drugą szyba zwierciadlana,
Treść kochającą odbija kochana.
↑ Zwiń fragment ↑
Dante Alighieri, Boska Komedia, Czyściec
Gdyśmy stanęli, starą pieśń okrzyków
Cienie zawyły z boleści wyrazem,
Kręcąc się w kółko wszyscy...
↓ Rozwiń fragment ↓
Gdyśmy stanęli, starą pieśń okrzyków
Cienie zawyły z boleści wyrazem,
Kręcąc się w kółko wszyscy trzej zarazem
I obyczajem nagich zapaśników
Już namaszczonych, co się okiem mierzą,
Nim w szrankach na się piersią w pierś uderzą,
Cienie wprost do mnie obracając twarze,
W krąg się kręciły po stepu obszarze,
W sposób, że szyja skrzywiona z ich nogą,
Ciągle jak w sporze, przeciwną szły drogą.
↑ Zwiń fragment ↑
Dante Alighieri, Boska Komedia, Piekło
Tam nową duchów widziałem gromadę,
Płaczącą w jamie drugiego tłumoka.
Każdy duch bił się własnymi...
↓ Rozwiń fragment ↓
Tam nową duchów widziałem gromadę,
Płaczącą w jamie drugiego tłumoka.
Każdy duch bił się własnymi pięściami,
Zawracał głowę i dyszał nozdrzami.
Wilgotny wyziew buchając z dna jamy,
Jak ciasto pleśnią przylegał do tamy,
Odrażający dla nosa i oka;
Dna trudno dojrzeć, tak jama głęboka.
Widziałem jednak, stojąc na tej skale,
Na dnie ugrzęzły duchy w ludzkim kale:
Kiedym się wpatrzył, jakaś rudo-płowa
Sterczała kałem tak zbrukana głowa,
Że darmo w myśli sam siebie zagadłem,
Kto on był, świeckim czy mnichem? nie zgadłem.
↑ Zwiń fragment ↑
Dante Alighieri, Boska Komedia, Piekło
Skłoniony zajrzeć do rozwartej cieśni,
Co się czerniła wśród skał rozszczepionych,
A cała we łzach...
↓ Rozwiń fragment ↓
Skłoniony zajrzeć do rozwartej cieśni,
Co się czerniła wśród skał rozszczepionych,
A cała we łzach bolesnych skąpana:
Widziałem duchy; krągłą jej doliną,
Cicho płaczące, wciąż idą i płyną,
Jako na ziemi lud za procesyją.
Ci potępieńcy z wykrzywioną szyją,
Skrzywione brody wspierali na krzyżu,
Twarz ich wyraźnie była wykręcona
Między łopatki grzbietu za ramiona.
A szli wstecz, tyłem, tak idą od chwili
Gdy zmysł widzenia przed się utracili.
Może się komu na ziemi zdarzyło
Widzieć tak zgiętych kurczem paraliżu,
Nie widząc, nie śmiem wierzyć, że tak było.
↑ Zwiń fragment ↑
Dante Alighieri, Boska Komedia, Piekło
Tak z podniesioną stopą do pochodu,
Duch Mahometa mówił, potem nogę
Na dłuż prostując poszedł...
↓ Rozwiń fragment ↓
Tak z podniesioną stopą do pochodu,
Duch Mahometa mówił, potem nogę
Na dłuż prostując poszedł w swoją drogę.
Duch drugi z krtanią przebitą, kaleki,
Z nosem rozciętym pod same powieki,
I z jednym uchem od lewego oka,
Stanął, z nim całe wstrzymało się grono:
Duch patrząc na mnie z twarzą zadziwioną,
Otworzył gębę jak jamę czerwoną,
Którą broczyła świeża krwi posoka,
↑ Zwiń fragment ↑
Dante Alighieri, Boska Komedia, Piekło
Widziałem, wierzcie na słowo poety,
Tułów bez głowy, jako inne cienie
Szedł równie dobrze sporym...
↓ Rozwiń fragment ↓
Widziałem, wierzcie na słowo poety,
Tułów bez głowy, jako inne cienie
Szedł równie dobrze sporym krokiem chodu,
A w ręku trzymał swą uciętą głowę;
Głowa na włosach na obraz latarni
Zwieszona, z gestem bolesnym męczarni
Patrzając na nas, mówiła: Niestety!
Tułów przejrzysty jak szkło kryształowe
Sam stał się lampą i razem w tej chwili
Dwoje ich w jednym, jeden w dwojgu byli.
Ile to widmo było rzeczywiste,
Pan nasz i mściciel wie o tym zaiste!
Tułów podszedłszy pod szyję mostową,
Wzniósł w górę rękę z całą swoją głową,
↑ Zwiń fragment ↑
Dante Alighieri, Boska Komedia, Piekło
Wnet odwróciłem ciekawe spojrzenie,
Patrzeć na inne tam leżące cienie.
Jeden cień byłby podobny do...
↓ Rozwiń fragment ↓
Wnet odwróciłem ciekawe spojrzenie,
Patrzeć na inne tam leżące cienie.
Jeden cień byłby podobny do lutni,
Gdyby miał otwór jego brzuch obrzydły,
W miejscu, skąd ciało rozdziela się w widły:
Puchlina wodna w jego ciele całem
Zmieniając kształty przez wilgoci chore,
Rozwarte usta zwiesiła do brody,
Jako suchotnik, gdy pragnieniem gore.
↑ Zwiń fragment ↑
Dante Alighieri, Boska Komedia, Piekło
Od strawy dzikiej oderwał paszczękę
Ów potępieniec i krew z ust ocierał
Włosami czaszki, której...
↓ Rozwiń fragment ↓
Od strawy dzikiej oderwał paszczękę
Ów potępieniec i krew z ust ocierał
Włosami czaszki, której mózg pożerał.
I mówi: «Srogą chcesz odnawiać mękę,
Serce mi pęka, nim usta otwieram.
Lecz gdy ze słów mych jak z nasion dojrzeje
Hańba dla zdrajcy, którego pożeram,
↑ Zwiń fragment ↑
Dante Alighieri, Boska Komedia, Piekło
Widziałem drugich potępieńców z bliska,
Jak lód ich swymi bryłami naciska;
Nie stali w lodach...
↓ Rozwiń fragment ↓
Widziałem drugich potępieńców z bliska,
Jak lód ich swymi bryłami naciska;
Nie stali w lodach, lecz wznak wywróceni
Na lodowatej leżeli przestrzeni.
Tam łza zamarza w chwili, gdy wybłyska,
Boleść jak robak po ich wnętrzach toczy,
Bo jej nie mogą wypłakać przez oczy.
Jak hełm z kryształu, skrzepła łez powłoka
Kryje pod rzęsą całą wklęsłość oka.
Choć jak stwardniała z mrozu skóra muła
Twarz moja prawie stała się nieczuła,
Wiatr jakiś, czułem, obwiał moje ciało.
↑ Zwiń fragment ↑
Dante Alighieri, Boska Komedia, Piekło
Z tych nieszczęśliwych jeden tymi słowy
Do nas przemówił z skorupy lodowej:
«Dusze uwięzłe w...
↓ Rozwiń fragment ↓
Z tych nieszczęśliwych jeden tymi słowy
Do nas przemówił z skorupy lodowej:
«Dusze uwięzłe w swego grzechu matni,
Który was wtrąca aż w ten krąg ostatni,
Zerwijcie z twarzy mej twardą zasłonę,
Ulżyjcie bólem serce przepełnione,
Niechaj wyleję choć jedną łzę ciepłą,
Bo już mi oko i serce zakrzepło».
↑ Zwiń fragment ↑
Dante Alighieri, Boska Komedia, Piekło

‹‹ poprzedni 1 2 3 4 5 6 7 8 9 … 35 36 37 38 następny ››

Motyw: Duch

Wprowadzając ten motyw myśleliśmy nie tylko o konkretnych reprezentacjach postaci ducha w literaturze (np. w Hamlecie Shakespeare'a), ale także o wypowiedziach na temat sił duchowych człowieka. Odróżniliśmy go od motywu duszy, przy czym w tekstach romantycznych duch stanowi często rodzaj wyższej ewolucyjnie formy ,,zwykłej" duszy indywidualnej (np. u Z. Krasińskiego), a wypowiedzi na temat mocy ducha często przypominają te dotyczące woli w tekstach późniejszych (np. modernistycznych).