Motyw: Anioł

Błysnęło światło: — oby jeszcze błysło!

Nigdy tak szybko cień się nie prześliźnie

Od skrzydeł ptaka po wodnej płaszczyźnie.

I nim zwróciłem oczy pytające

Na mego mistrza, to światło wschodzące

Ponad wodami rosło coraz wyżej;

Naprzód zbielały oba światła końce,

Skąd potem inna białość błysła niżej.

Mistrz stał w milczeniu z pochylonym czołem:

Z pierwszej białości gdy skrzydła wybłysły,

Z drugiej gdy szata mignęła rozwiana,

Poznał żeglarza po białej sukience

I woła: «Klękaj, padaj na kolana,

Patrz, boży anioł! składaj obie ręce,

Odtąd z niejednym spotkasz się aniołem.

Patrz, jak ludzkimi on gardzi przemysły,

Bez żaglu, wiosła, tylko skrzydeł dwoje,

A do tych brzegów płynie z tak daleka!

Prosto ku niebu wzniósł skrzydeł oboje,

Patrz, jakim piórem świeci przeźroczystym,

Krając powietrze pierzem wiekuistym,

Co się nie zmienia jako włos człowieka».

Już ptak niebieski, widzę, skrzydłem błyska,

Migoce ku nam piórami jasnemi,

Aż moje oczy, znieść nie mogąc z bliska

Takiego blasku, opadły ku ziemi.

Poznałem zaraz niebieskiego gońca,

Zwróciłem oczy w świętym przerażeniu

Do mistrza; chęć swą mistrz znakiem odsłonił,

Bym stał spokojnie i przed nim się skłonił.

Ileż ten anioł miał wzgardy w spojrzeniu!

Poszedł pode drzwi, laską trącił w bramę,

Drzwi bez oporu rozwarły się same.

«Strącone duchy i obrzydłe Bogu!»

Do przelęknionych zawołał na progu,

«Jak wasza hardość dojrzała z cierpieniem!

Daremnie ona z tą wolą się spiera,

Co nigdy swego nie chybiała celu,

Co was karała w boleściach tak wielu!

Daremna wasza walka z przeznaczeniem.

Wspomnijcie swego przygodę Cerbera,

Co z pyska, z szyi obdarty ze szczeci,

Wpół wyleniały jeszcze skórą świeci».

I szedł na powrót po bagnie styksowym,

Słowa nam nie rzekł ani rzucił okiem,

Innym zajęty myśleniem głębokiem.

Nie, żeby wpierw jej ziarno próżnowało,

Bo wpierw, przed czasem mierzonym latami,

Duch się unosił boży nad wodami.

Złączone forma z materyją, czyste

Wyszły poczęte w doskonałym czynie,

Jak łuk trójstronny wyrzuca trzy strzały.

A jak w krysztale, we szkle i w bursztynie,

Promień odbija przez tło przeźroczyste,

Bez przerwy schodząc stamtąd, gdzie jest cały;

Równie ten skutek trójkształtny zaiste,

Od swego Stwórcy wyszedł jednolicy,

W zasadzie swojej bez żadnej różnicy.

Wtedy stworzony był i zbudowany

Stopień tych istot, Bóg zaś je postawił

Najwyżej jakby wierzch, koronę świata.

W których się czysty arcyczyn przejawił:

Najniższe miejsce materyja trzyma;

Lecz w środku formę z materyją splata

Węzeł, co nigdy nie jest rozwiązany.

Wprawdzie aniołów wedle Hieronima

Bóg naprzód stworzył i prąd wieków długi

Upłynął, zanim utworzył świat drugi:

Część, którą widzisz tutaj, była cicha,

Uznała Dobroć, co ich w swej miłości

Do tak wysokich wzniosła pojętności.

Oświecająca Łaska i zasługa,

Przeto ich wola jest pełną i stałą.

Lecz gdy na ziemi błąd po waszych szkołach

Ogłasza błędny wykład o aniołach,

Że chcieć, pojmować i pamiętać mogą,

Jeszcze sprostuję w tobie sąd opaczny,

Mroczący prawdę przez wykład dwuznaczny.

Duchom tym oczy tak zatapiać błogo

W obrazie bożym, że wzroku ni razu

Nie oderwały od tego obrazu,

Przed którym żadna rzecz nie jest zakryta.

Oczu ich przedmiot nowy nie odrywa,

Myśl ich na różne cele nierozbita,

Wewnętrzną ducha jednością szczęśliwa

Nie potrzebuje władzy przypomnienia.

Liczba aniołów w nieskończoność sięga,

Korzy się przed nią liczebna potęga;

Nadmienia o niej Danijela księga

Krociem tysięcy w zadumienie wprawia,

Jednak dokładnej liczby nie objawia.

Punkt arcyświatła, co oświeca z góry

Wszystkie aniołów i duchów natury,

Treść ich przenika w stopniu rozmaitym,

Ile się łączy z ich blaskiem odbitym.

Słodycz miłości jak światło pochodni

Iskrzy w aniołach, to świeci łagodniej.

Zważ, jak bogata władza nieśmiertelna,

Która zwierciadeł tyle dla się stwarza

A w nich swój obraz bez końca rozmnaża,

A w sobie jedna jest i niepodzielna

Drugi, co widzi, latając, i śpiewa

Chwałę, cześć Tego, który go zagrzewa

Miłością swoją, a przez swą szczodrotę

Wzniósł tak wysoko! Jako pszczelna rzesza,

Co biorąc miody po kwiatach się wiesza

I wraca w ulach snuć wonną robotę,

Zapadał w różę strojną w piękne liście,

To stamtąd znowu zrywał się w tę stronę,

Gdzie jego miłość mieszka wiekuiście:

Twarze ich płomień żywy, skrzydła złote,

A reszta kształtów tak świeciła biało,

Że z nimi śniegi porównać za mało.

W tym środku pułkiem tysięcznym anieli

Z rozpostartymi skrzydłami, weseli,

W krąg przeciągali kolumną ściśniętą,

Jakby święcili swej królowej święto.